Յովհաննէս Տէվէճեան
Յովհաննէս Տէվէճեան | |
---|---|
| |
Ծնած է | 15 Յունուար 1892 |
Ծննդավայր | Մաշկերտ, Ակն, Խարբերդի Վիլայէթ, Օսմանեան Կայսրութիւն |
Մահացած է | 4 Մայիս 1976 (84 տարեկանին) |
Մահուան վայր | Պուէնոս Այրես, Արժանթին |
Ուսումնավայր |
Ներսէսեան վարժարան Պէրպէրեան Վարժարան |
Մասնագիտութիւն | հանրային գործիչ, քաղաքական գործիչ, գրագէտ, լրագրող, մանկավարժ |
Կուսակցութիւն | Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն |
Յովհաննէս Տէվէճեան (Արմէն Սեւան, 15 Յունուար 1892, Մաշկերտ, Ակն, Խարբերդի Վիլայէթ, Օսմանեան Կայսրութիւն - 4 Մայիս 1976, Պուէնոս Այրես, Արժանթին), հասարակական-քաղաքական գործիչ, գրող, լրագրող, մանկավարժ, ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ։ Հրանդ Տէվէճեանի եղբայրը։
կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Յովհաննէս Տէվէճեան ծնած է Մաշկերտ (Արաբկիր)։ 1903 թուականին ընտանիքի հետ տեղափոխուած է Հալէպ:
1907-1911 տարիներուն երկրորդական ուսումը ստացած է մանկավարժ Ռէթէոս Պէրպէրեանի Կ. Պոլսոյ մէջ հիմնած Պէրպէրեան վարժարանին մէջ:
1911-1914 տարիներուն հետեւած է Կ. Պոլսոյ Իրաւաբանութեան պետական համալսարանի դասընթացներուն:
Երբ 1914-ին կը պայթի Ա. Համաշխարհային պատերազմը, խուսափելու համար թուրք բանակին մէջ զինուորագրուելէ, կ՛անցնի Պուլկարիա եւ անոր հայաշատ Փլովտիւ քաղաքը կը հաստատուի եւ կը զբաղի ուսուցչութեամբ:
1918-ին, Հայաստանի անկախութենէն ետք, կը հաստատուի Երեւան եւ մինչեւ Հայաստանի խորհրդայնացումը՝ կը ստանձնէ Հայաստանի Հանրապետութեան խորհրդարանի քարտուղարի պաշտօնը:
Հայաստանի խորհրդայնացումէն (2 Դեկտեմբեր 1920) ետք, 18 Փետրուար 1921-ին, ի հետեւումն ապստամբութեան հետեւանքով կազմուած Փրկութեան կոմիտէի քարտուղարի պաշտօնը կը ստանձնէ, եղած է Լեռնահայաստանի Հանրապետութեան արդարադատութեան եւ կրթութեան նախարար: Այնուհետեւ, 1922-ին ողջ մնացած իր գաղափարակից ընկերներուն հետ կ՛անցնի արտասահման եւ կը վերադառնայ Պուլկարիա:
Բ. Համաշխարհային պատերազմի (1939-1945) վերջաւորութեան, երբ խորհրդային բանակը կը ներխուժէ Պուլկարիա եւ Ռումանիա, Յովհաննէս Տէվէճեան, իր գաղափարակից ընկերներուն նման, կը ձերբակալուի եւ կը քշուի Խորհրդային Միութեան աքսորավայրերը:
Յ. Տէվէճեանն ու Նժդեհը եղած են գաղափարական ընկերներ, յետոյ յայտնուած են նոյն բանտախցիկը, միասին ճաշակած են խորհրդային վարչակարգի, յատկապէս՝ ստալինեան բռնատիրութեան շրջանի դառնութիւնները: Երբ 1953ին կը մեռնի Ստալինը, ողջ մնացած քաղաքական բանտարկեալները 1955-ին ներման կ՛արժանանան եւ կ՛ուղարկուին իրենց բնակավայրերը[1]:
Յովհաննէս Տէվէճեանը տեղեկանալով, որ 1948-ին իր ընտանիքի անդամներ գաղթած են Հարաւային Ամերիկա եւ հաստատուած՝ Արժանթին, 1956-ին կը մեկնի հոն, կը միանայ անոնց, ուր եւ կ՛ապրի ու կը ստեղծագործէ Արմէն Սեւան ծածկանունով[1]:
Տէվէճեանը խմբագրած է քանի մը թերթեր Սոֆիայի մէջ՝ «Հայաստան» (1918) եւ «Արաքս» (1925-1934)[2], Պուքրէշի մէջ՝ «Արազ» շաբաթաթերթը՝ Յակոբ Սիրունիի հետ, եւ այլն, բանտէն ազատելէ ետք՝ «Արմենիա» օրաթերթը (Պուէնոս Այրէս):
Մահացած է 1976 Մայիսին, Պուէնոս Այրէս:
Երկեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- «Նահատակ գրողներ», Սոֆիա, 1931:
- «Երգեր բանտէն», Պուէնոս Այրէս, 1959:
- «Նահատակ գրագէտներ», Պուէնոս Այրէս, 1961։
- «Բանտարկեալի մը յուշերը․ Տառապանքի տարիներ Գ. Նժդեհի հետ», Պուէնոս Այրէս, 1970[1]։
- «Վերջալոյսի տաղեր», Պուէնոս Այրէս, 1972:
- «Կեանք եւ երազ», Պուէնոս Այրէս, 1973:
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Հաւատարմութիւնը Ամէն Բանէ Վեր»։ Asbarez - Armenian (en-US)։ 2008-08-19։ արտագրուած է՝ 2020-05-19[permanent dead link]
- ↑ «Հայ Մամուլի Մատենագիտական Գործեր - Հ.Յ.Դ. ՄԱՄՈՒԼԻ ՑՈՒՑԱԿ. (1890-1990)»։ digilib.aua.am (Հայերէն)։ արտագրուած է՝ 2020-05-19