Ալեքսանդր Ա․ Սահինեան

Ալեքսանդր Արամի Սահինեան (15 Յուլիս 1910, Վարդաբլուր - 4 Նոյեմբեր 1982, Երեւան), հայ ճարտարապետ:

Ալեքսանդր Սահինեան
Ծնած է	15 Յուլիս,1910
Ծննդավայր	Վարդաբլուր, Լոռիի Մարզ
Մահացած է	Նոյեմբեր 4, 1982
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն  Խորհրդային Միութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Հայաստանի ազգային բազմարուեստի համալսարան
Մասնագիտութիւն	Ճարտարապետ
Աշխատավայր	Հայպետնախագիծ? Հ․Հ․ ԳԱԱ Արուեստի համալսարան
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն

Կենսագրութիւն

Նախնական ուսումը ստացած է Թիֆլիսի 76-րդ դպրոցը, որն ալ աւարտելէ ետք, 1926- 1930 թուականներուն ուսուցչական պաշտօնով կը մեկնի Թումանեանի շրջանի Ճոճկան Գիւղը: 1930 թուականին մուտք կը գործէ Երեւանի Նորաբաց Շինարարական (Հետագային Պոլիտեխնիկական(Բազմարուեստներու) Համալսարանի) Ճարտարապետութեան բաժանմունքը: 1937 թ.-ին ուսումն աւարտելէ ետք, 1938-1940 թթ. կը պաշտօնավարէ «Հայպետնախագիծ» հիմնարկին մէջ:

Համաշխարհային Բ. Պատերազմի տարիներուն՝ 1942 թուականին կը մեկնի ճակատ, ուր կը վիրաւորուի ու ետ կը վերադառնայ 1943 թուականին: Նոյն տարին իսկ կ'ընդունուի ԽՍՀՄ ԳԱ (Գիտութիւններու Ակադեմիայի) Պատմութեան ինսդիդուտի (Համալսարանի) ասպիրանդականի բաժինը: 1958 թուականէն եւ մինչեւ իր մահը որպէս նոյն բաժնի տնօրէն (վարիչ) կը պաշտօնավարէ: Ալեքսանդր Սահինեան վախճանած է Նոյեմբեր 4, 1982 Երեւան: 1984 թուականին յետմահու կ'արժանանայ ՀՀԳԱԱ Թորոս Թորամանեանի անուան մրցանակին:

Ուսումնասիրութիւններ

Ալեքսանդր Սահինեան ուշադրութեամբ կ'ուսումնասիրէ հայ Ճարտարապետութեան երկու բնագաւառները. Հայաստանի Վաղ Քրիստոնէական Բազիլիկաները եւ Հայաստանի Նախաքրիստոնէական Ճարտարապետութիւնը:

Ա. Սահինեան իր մասնակցութիւնը կը բերէ բազմաթիւ յուշարձաններու վերականգման, նախագիծերու քննարկման ու վերակառուցման աշխատանքներուն: Ա. Սահինեան 1946 թուականին, որպէս արշաւախումբի ճարտարապետ կու գայ Գառնի:Ա. Սահինեանի «սխրանքը» կը հանդիսանայ Գառնիի Հեթանոսական Տաճարի ամբողջական վերականգնումի համար իր պատրաստած նախագիծը ու վերականգման իրականացումը:

Սենեակներու նման դասաւորումը, ինչպէս կ'երեւի, եղած է միանգամայն պատճառաբանուած: Շէնքը տեղադրուած է ամրոցի տարածքին ամենատաք հատուածին մէջ եւ ունի բաղնիքներու շէնքերու բնորոշ կողմնորոշում, այսինքն՝ այնպիսին, որպէսզի օգտագործուի նաեւ արեւու ջերմութիւնը: - Ալեքսանդր Սահինեան 1983

Գառնի ամրոցի պարիսպը, հեթանոսական տաճարը, Արշակունիներու պալատական համալիրը՝ անտիկ բաղնիքով, անոր ուսումնասիրութիւններու առարկան կը դառնան:Գառնի ամրոցը հայ անտիկ ճարտարապետութեան փորձադաշտերէն է, ուր յաջողութեամբ կը փորձարկուի թաղակապ քարէ ծածկերը.

• տաճար
• պալատի ընդունասրահ
• բաղնիք:

Ըստ ինծի, պատի … հաստութիւնը պէտք է այնպիսի ձեւով մը ընել, որպէսզի անոր վրայէն իրարու դէմ յանդիման քալող երկու զինուորներ կարողանան իրարու քովէն անարգել, անցնիլ: - Վիտրուվիոս

Ան նաեւ ղեկավարած է Էջմիածնի Մայր Տաճարի պեղումները, ուր կը լուսաբանէ Մայր Տաճարի բազիլիկայի բնոյթը (նախ՝ միանաւ, հապա՝ եռանաւ), որուն զարգացման առանձնայատկութիւնը կը կազմէ բազիլիկայի վերականգման-վերափոխման խաչաձեւ կենդրոնագմբէթ շէնքի 480 թ.-ին, Վահան Մամիկոնեանի օրոք կատարուած եկեղեցւոյ վերանորոգման ժամանակ: Ալեքսանդր Սահինեան դրական արդիւնքներու հասաւ այսպիսի կենդրոնագմբէթ, դասական յուշարձան մը ուսումնասիրելէ, ինչպէս՝ Հռիփսիմէն է: Տաճարի հիմերը բանալէն, ան գտաւ վանքի մերձակայքը կամ գուցէ եւ անոր տեղը՝ երբեմնի կեցած անտիկ կառոյց, ըստ երեւոյթին տաճարի մշակուած մանրամասները:

Գառնիի Տաճարին վերականգնումի չափերը ըստ Ա. Սահինեանի գրութեան

Ա.Սահինեան Գառնիի տաճարի լայնքը ( Լ ) գտած է 1024.8 սմ իսկ Երկայնքը՝ 1448.2 սմ: ${\displaystyle }$ Նման համաչափութիւնը 1 առ բնակութեան շէնքի կամ պալատի մը համար է: Դժբախտաբար Ա. Սահինեան արխիտրաւներու գծագրութիւնը՝ եթէ կայ, չէ հրատարակած, եւ տաճարին այլ մասերը 50 եւ 49 համաչափութեան յայտ կ'ընեն: Օրինակ՝ ցելլայի դրան յատակի բացուածքն է 229 սմ., դրան բարձրութիւնը՝ 468.5 սմ.

Աշխատութիւններ

• Առանձին հատորով լոյս տեսած են՝ «Քասաղի Բազիլիկայի Ճարտարապետութիւնը» (Երեւան 1955)
• «Գառնիի եւ Գեղարդի Ճարտարապետական Յուշարձանները» (Երեւան 1969)
• Ետմահու կը հրատարակուի կոթողական իր աշխատասիրութիւնը ՝ «Գառնիի Անտիկ Կառոյցների Ճարտարապետութիւնը» (Երեւան 1983)

Յօդուածներ

Ալեքսանդր Սահինեան շարք մը յօդուածներու հեղինակ է: «Ակնարկ Հայ Ճարտարապետութեան Պատմութեան» (Երեւան 1964) հատորին մէջ, Ա. Սահինեանին գրչին կը պատկանին.

• «Հայկական Ճարտարապետութիւնը Ստրկատիրական Հասարակարգի Ժամանակաշրջանում» էջ 49-72
• «Հայկական Ճարտարապետութիւնը Վաղ Ֆէօդալիզմի Դարաշրջանում» էջ 75-126

Անտիպ Աշխատութիւններ

«Էջմիածին» Աշխատասիրութիւնը, ուր հեղինակը համատեղած է տարիներու իր հետազօտութեանց արդիւնքները:

Պատկերասրահ

• 
  Գառնիի Տաճար
• 
  Գառնիի Տաճարի փլատակները 20- րդ դարու սկիզբը
• 
  Տաճարի Հատակագիծը
• 
  Գառնիի Տաճարի Բաղնիքի յատակի կառուցուածք
• 
  Գառնիի տաճարի քիւէնվից հատուած

Աղբիւրներ

• Հայկազեան Հայագիտական Հանդէս, Հատոր Ժ, Պէյրութ 1984, Երուանդ Հ. Քասունի
• Գ. Ա. Տիրացյան «Ալեքսանդր Սահինյան», Պատմա-բանասիրական հանդես № 1, 1982, էջ 231-232
• Գ. Ա. Տիրացյան, Գ. Ա. (1982) Ալեքսանդր Սահինյան. Պատմա-բանասիրական հանդես, № 4 . pp. 231–232. ISSN 0135-0536

Տես նաեւ

• Գառնիի Հեթանոսական Տաճար

Արտաքին հղումներ

• Արեւի Տաճար՝ Գառնի - Մաս Ա.
• Արեւի Տաճար՝ Գառնի - Մաս Բ.