Jump to content

Ֆետերիքօ Ֆելլինի

Ֆետերիքօ Ֆելլինի
իտալ.՝ Federico Fellini
Ծնած է 20 Յունուար 1920(1920-01-20)[1][2][3][…]
Ծննդավայր Ռիմինի, Էմիլիա Ռոմանիա, Իտալիոյ Թագաւորութիւն[1][4]
Մահացած է 31 Հոկտեմբեր 1993(1993-10-31)[2][3][5][…] (73 տարեկանին)
Մահուան վայր Հռոմ, Իտալիա[4]
Քաղաքացիութիւն  Իտալիա
Ուսումնավայր Հռոմի Սապիենզա համալսարան?
Ազդուած է Չարլի Չապլին? եւ Փապլօ Փիքասօ
Երկեր/Գլխաւոր գործ Ճանապարհ?, ?, Ամարկորդ?, I Vitelloni? եւ Քաղցր կյանք?
Մասնագիտութիւն ժապաւէնի բեմադրիչ, հեղինակ, երգիծաբան, կոմիքսների արտիստ, գրագէտ, բեմադրիչ, հեղինակ
Անդամութիւն Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ եւ Գեղեցիկ Արուեստներու Ակադեմիա
Ամուսին Ջուլիետա Մազինա?
Կայքէջ federicofellini.it(իտալ.)

Ֆետերիքօ Ֆելլինի (իտալ.՝ Federico Fellini, 20 Յունուար 1920(1920-01-20)[1][2][3][…], Ռիմինի, Էմիլիա Ռոմանիա, Իտալիոյ Թագաւորութիւն[1][4] - 31 Հոկտեմբեր 1993(1993-10-31)[2][3][5][…], Հռոմ, Իտալիա[4]), իտալացի բեմադրիչ եւ բեմագիր։ Ան 25 շարժանկարներու բեմադրիչ է եւ 51 շարժանկարի համար գրած է բեմագրութիւն։

Ծնած է Ռիմինի, միջին դաս նկատուող ընտանիքի մը մէջ: Ռիմինին այդ ժամանակ փոքր քաղաք մըն էր, ուր Իտալիոյ այլ վայրերէն անոր ծնողքը փոխադրուած էր:

1924 թուականին Ֆելլինին սկսած է յաճախել Ռեմինիի Սան Վինչենցոյի միանձնուհիներուն կողմէ ղեկավարուող տարրական դպրոցը, երկու տարի անց՝ հանրային դպրոցը: Ուշիմ աշակերտ մը ըլլալով ան իր ազատ ժամերը լեցուցած է գծելով, տիկնիկային բեմադրութիւններ ընելով եւ մանկական ամսագիր կարդալով: Այդ ամսագրին մէջ ալ ան կարդացած է ամերիկեան մանկական շարժանկարներու մասին պատմութիւններ, որոնք մեծ ազդեցութիւն ձգած են շարժանկարներ նկարելու իր յետագայ գործին վրայ:

Փոքր տարիքին ան նաեւ պաշտած է կրկէսը: Նոյնիսկ որոշ ժամանակ ծաղրածու աշխատած է: Մանկութեան այդ սէրը յետագային արտացոլուած է իր նկարահանած ժապաւէններու որոշ դրուագներուն մէջ:

Ֆելլինին առաջին անգամ ծնողքին հետ Հռոմ այցելած է 1933 թուականին եւ Հռոմի մէջ տեսած պատկերները, գեղարուեստական զգացողութիւնները անդրադարձ ունեցած են իր յետագայ ժապաւէններուն մէջ:

1937 թուականին Ֆետերիքօ Ֆելլինին նկարիչ Թեմօ Պոնինիին հետ Ռիմինիի մէջ բացած է դիմանկարներ գծելու խանութ մը:

Հիմնականօրէն գրած է երգիծական յօդուածներ եւ զանոնք տպագրած՝ երգիծական թերթերու մէջ: Որոշելով ըլլալ ծաղրանկարիչ եւ երգիծական գրող՝ Ֆելլինին 1938 թուականին ճամբորդած է Ֆլորանսա, ուր «420» շաբաթաթերթին մէջ հրապարակած է իր առաջին ծաղրանկարը:

Այնուհետեւ կեանքը շարունակուած է Հռոմի մէջ, ուր 1939 թուականին, իր ծնողքը ուրախացնելու համար, ընդունուած է Հռոմի համալսարանի իրաւաբանութեան բաժինը, քանի որ մինչ այդ դժուարութիւններ ունեցած էր աւագ դպրոցին մէջ եւ բացակայութիւններուն պատճառով հազիւ կարողացած էր աւարտել զայն:

Ուսանողական տարիներ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ուսանողական տարիներուն սկսած է ճաշարաններու եւ սրճարաններու մշտական յաճախորդներու ուրուանկարները կատարել եւ վաճառել: Կարճ ժամանակ լրագրողի աշխատանք մը գտած է, բայց դատական լուրեր գրելը ձանձրալի նկատելով թողած է գործը: Ուրիշ աշխատանք մը գտած է ազդեցիկ երգիծական «Marc’Aurelio»-ի մէջ եւ հոն մշտական գործ ունենալով, սկսած է աշխատիլ գրողներու, երիգիծաբաններու եւ բեմագիրներու հետ: Այս մարդիկ կապեր ստեղծած են շարժանկարային արուեստի բնագաւառին մէջ եւ ընդլայնած՝ Ֆելլինիի մասնագիտական ծանօթութեան շրջանակը․ ան գրած է բեմագրութիւններ, որոնք բեմադրուած են։

Ապա գործուղուած է պատերազմական դաշտ, ուրկէ նոյնպէս գրութիւններ ղրկած է, իսկ վերադառնալով, մէկը միւսին ետեւէն, նկարահանած է իր աշխարհահռչակ շարժանկարները:

Ֆելլինիի առաջին ինքնուրոյն շարժանկարը «Ճերմակ շէյխ»ն է (1952), սակայն համաշխարհային ճանաչման արժանացած է «Ճանապարհ» ժապաւէնով, որով արտայայտած է մարդասիրութեան, փոխըմբռնման ու բարութեան գաղափարները: Բեմադրիչը նոյն գաղափարները արծարծած է նաեւ «Քապիրիոյ գիշերները» (1956) շարժանկարին մէջ, հոս փնտռած է չարի եւ բարիի յաւերժական պայքարի խորհրդաւոր իմաստը:

Արուեստի քննադատները Ֆելլինիի ստեղծագործութեան բարձրակէտը կը նկատեն «Քաղցր կեանք» (1959, Քաննի փառատօնի «Ոսկէ արմաւենիի ճիւղ» մրցանակ ստացած) շարժանկարը, ուր հեղինակը ցոյց կու տայ, թէ որքան դատարկ ու անիմաստ է կեանքը, երբ մարդիկ առանձին են եւ օտարացած իրարմէ:

«Ութուկէս» (1963-ին նկարահանուած եւ «Օսքար» ստացած ժապաւէնին մէջ[6]) Ֆելլինին քննադատած է բարձր խաւի հասարակութեան արատները, որոնք յագեցած են ճշմարտութեան դաժան որոնումներով:

Ֆետերիքօ Ֆելլինին շարժանկարային մրցանակները ընդհանրապէս ստացած է բեմադրիչներէն եւ այդ մրցանակներուն մէջ տասնեակ Օսքարներ կան[7]:

Ռիմինիի օդակայանը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ռիմինի քաղաքի օդակայանը կոչուած է Ֆետերիքօ Ֆելլինիի անունով:

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Феллини Федерико // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Federico Fellini
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  5. 5,0 5,1 5,2 Internet Broadway Database — 2000.
  6. «Federico Fellini» 
  7. «ՖԵԼԼԻՆԻԻ 100-ԱՄԵԱԿՆ ՈՒ ԱՄԱՅԻ ՌԻՄԻՆԻՆ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-03-10