Տրապիզոն
Քաղաք | |
---|---|
Տրապիզոն | |
թրք.՝ Trabzon | |
Երկիր | Թուրքիա |
Իլ | Տրապիզոնի |
Տարածութիւն | 4685 քմ² |
ԲԾՄ | 0±1 մեթր |
Պաշտօնական լեզու | թրքերէն |
Բնակչութիւն | 824 352 մարդ (2023)[1] |
Խտութիւն | 88,7 մարդ/քմ² |
Կը գտնուի ափին | Սեւ Ծով |
Ժամային գօտի | UTC+3։00 |
Հեռախօսային ցուցանիշ | 462 |
Փոստային ցուցանիշ | 61000 |
Պաշտօնական կայքէջ | trabzon.bel.tr |
Տրապիզոն, Դրապզուն, Պոնտոս, Տրաբզոն, Տրապեզոն, Տրապեզոնդ, Տրապեզոս, Տրապեզունդ, Տբապեզունտ, Տրապզուն, քաղաք եւ նաւահանգիստ Փոքր Ասիոյ մէջ, Սեւ ծովու հարաւային ափին, Տրապիզոն նահանգի կեդրոնը։
Անուան ծագում
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Տեղադրուած է սեղանաձեւ սարաւանդի վրայ եւ այդ պատճառով ալ կոչուած է Տրապիզոն՝ յունարէն «տրապեզա» բառէն, որ կը նշանակէ սեղան, սեղանաձեւ։
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հիմնադրուած է մ․ թ. ա. 750 թուականին յոյներու կողմէ։ Հին ատեն եղած է Պոնտական թագաւորութեան կարեւոր քաղաքներէն մէկը։ Յետագային մտած է Հռոմէական եւ Բիւզանդական կայսրութիւններու կազմին մէջ։ Յուստինիանոս կայսրը (527– 565) մտցուցած է Առաջին Հայք պրովինցիայի մէջ։ 13-րդ դարուն դարձած է Տրապիզոնի յունական փոքրիկ թագաւորութեան մայրաքաղաքը, իսկ 16-17-րդ դդ-էն՝ Օսմանեան կայսրութեան նոյնանուն մարզի կեդրոնը։
Բնակչութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- 2012 - 757.898
- 2011 - 757.353
- 2010 - 763.714
- 2009 - 765.983
- 2008 - 748.000
- 2007 - 740.569
- 2000 - 775.137
- 1990 - 795.849
- 1985 - 786.194
- 1980 - 731.045
- 1975 - 719.008
- 1970 - 659.120
- 1965 - 595.782
- 1960 - 532.999
- 1955 - 462.249
- 1950 - 420.279
- 1945 - 395.384
- 1940 - 390.733
- 1935 - 360.679
Հայերը Տրապիզոնի մէջ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Տրապիզոնի մասին բազմաթիւ վկայութիւններ ունին հայ մատենագիրները։ Այստեղ մինչեւ 1915 թուականի եղեռնը հայերը մեծ թիւ կը կազմէին։ 1872-1873 թուականներուն քաղաքին մէջ կար շուրջ 800 տուն հայ բնակիչ, իսկ 1915-ի նախօրեակին՝ հայերու թիւը 14-15 հազար էր։ Մինչեւ Առաջին համաշխարհային պատերազմը քաղաքի արհեստներն ու առեւտուրը գլխաւորաբար կը գտնուէին հայերուն ձեռքը։ Հայերն ունէին 3 վարժարան, 3 եկեղեցի՝ Ս. Աստուածածին, որ կառուցուած է 1414 թուականին՝ խոջա Շամշատինի միջոցներով, Ս. Յովհաննէս, Ս. Ստեփանոս։ Քաղաքին շուրջը կային հայաբնակ բազմաթիւ ամառանոց գիւղեր՝ Զեֆանով, Սոուգսու, Կռոպի, Պարիամ եւն։ Կարեւոր հնութիւններէն են բերդը՝ իր աշտարակաւոր պարիսպներով, եկեղեցիները, մզկիթները եւն։
Յայտնի հայեր Տրապիզոնէն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Այստեղէն են յայտնի ջութակահար, Պրիւքսէլի գոնսերուաթորիայի փրոֆ. Դաւիթ Դաւթեանը (1877-1911), յայտնի ծովանկարիչ Վարդան Մախոխեանը (1869-1937), նկարիչներ Բիւզանդ Կոջամանեանը, Արշակ Ֆեթվաճեանը (1866–1947), Սիմոն Երեմեանը (1871-1938), ճարտարապետ Լեւոն Կիւրեղեանը (1871-1950), ՀԽՍՀ ժողդերասան Համբարձում Խաչանեանը (1894-1944), ՀԽՍՀ ժողդերասան Արման Կոթիկեանը (1896-1968), գոմբոզիթոր Երուանդ Սահառունին (1894-1967), գրող Լեւոն-Զաւէն Սիւրմելեանը (1907-1995)[2]։
Սպորտ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Trabzonspor - Թուրքիայի ֆուտպոլային լիկայի "Մեծ քառեակի" ակումբներէն մէկը։
Տեղական լրատուամիջոցներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Թերթեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Kuzey Ekspres
- Karadeniz
- Taka
- Karadeniz'de İlkhaber
- Türksesi
- Karadeniz'de Günebakış
- İlk Haber
- TÜRKsesi
Ռատիոկայաններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հեռուստաալիքներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Հիւպատոսարաններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Ռուսաստանի Դաշնութիւն
- Վրաստան
- Իրանի Իսլամական Հանրապետութիւն
- Փանամա
- Մակեդոնիայի Հանրապետութիւն
- Սլովաքիա
- Էսթոնիա
- Գերմանիա
Քոյր-քաղաքներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Սոչի, Ռուսաստան (1993)[3][4]
- Ռիժաօ, Չինաստան (1997)
- Զիգետվար, Հունգարիա (1998)
- Բաթում, Վրաստան (2000)
- Ռաշթ, Իրան (2000)
- Զենջան, Իրան (2001)
- Տրավնիկ, Պոսնիա եւ Հերցեկովինա (2005)
- Մարաշ, Թուրքիա[5]
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ https://www.nufusu.com/il/trabzon-nufusu
- ↑ (հայերեն) Տրապիզոն, 2024-08-31, https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%A6%D5%B8%D5%B6, վերցված է 2024-09-04
- ↑ Сочи Международного Официальный Сайт Archived 2004-11-19 at Archive.is(ռուս.)
- ↑ Kardeş kentler Archived 2012-07-03 at the Wayback Machine.(թուրք.)
- ↑ Kahramanmaraş Trabzon Kardeşliği Archived 2013-12-14 at the Wayback Machine.(թուրք.)
|