Սուրբ Պողա Մենակեաց

Սուրբ Պօղա Մենակեաց (Սուրբ Փօլա Ճգնաւոր)
Ծնած է 227 Քրիստոսէ Ետք
Ծննդավայր Թիպա, Եգիպտոս
Մահացած է 342 Քրիստոսէ Ետք
Մահուան վայր Thebaid, Եգիպտոս
Քաղաքացիութիւն  Եգիպտոս
Ազգութիւն Եգիպտացի (Ղպտի)
Մայրենի լեզու Եգիպտերէն (Ղպտերէն), Յունարէն (Աղեքսանդրիոյ բարբառ, Սբ․ Աւետարանի լեզուն)
Կրօնք Քրիստոնէութիւն, Առաքելական-Ուղղափառ
Կոչում Կուսակրօն, ճգնաւոր, մենակեաց, սուրբ, քահանայ
Մասնագիտութիւն Անապատական

Սուրբ Պօղա Մենակեաց կամ Սուրբ Պօղա Անապատական կամ Սուրբ Պօղոս Մենակեաց կամ Սուրբ Պօղա կամ Սուրբ Պօղոս Թիպէացի եւ կամ Աբբա Պօղա։ Արդի-արեւմտահայերէնի տառադարձութեամբ՝ Ապպա Փօլա (արաբերէն՝ الأنبا بولا أوّل السوّاح) (Եգիպտերէն-Ղպտերէն՝ Ⲁⲃⲃⲁ Ⲡⲁⲩⲗⲉ, Աււա Փաւլէ) (անգլերէն՝ Paul the First Hermit) (աղեքսանդրական յունարէն՝ Παῦλος ὁ Θηβαῖος), (լատիներէն՝ Paulus Eremita, Պաուլոս Էրէմիթա) (227, Եգիպտոս - 342, Thebaid, Եգիպտոս՝ Թիպէ): Եգիպտացի Սուրբ՝ Եգիk՛պտոսի Ղպտի Ուղղափառ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի (Հայսաստանեաց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցւոյ քոյր եկեղեցի)։ Ան կը համարուի առաջին Քրիստոնեայ ճգնաւորը, խոտաճարակն (բուսակեր) ու սակաւապէտը (քիչով գոհացող ՝ սնանող, պարզակեաց):[1]

Սուրբ Պօղան ապրած է Թիպէայի անապատին մէջ 16 տարեկանէն մինչեւ 113 տարեկանը։ Ան բացի իր Եգիպտական (Ղպտի) Ուղղափառ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցիէն եւ իր քոյր՝ ոչ-Քաղկեդոնական մնացած եկեղեցիներէն (Հայաստանեաց, Եթովպիական, Ասորի / Սըրեան եւ Հնդկական) սրբադասուած է Ուղղափառ (Քաղկեդոնական) ու Կաթողիկէ եկեղեցւոյ կողմէն։[2][3][4]

Անոր անունը կը յիշուի Հայաստանեաց Առաքելական Սբ․ Եկեղեցւոյ ինչպէս նաեւ Հայ Կաթուղիկէ եկեղեցւոյ պատարագին «Միանձնացելոց սրբոց» (այսինքն աշխարհէն քաշուած, միայնակ ապրող, շրջիկ ճգնաւոր Սուրբեր) ցանկին մէջ՝ «Պօղոսի, Անտօնի, Պօղայ, Մակարայ, Ոնոփրիոսի, Աբբայ Մարկոսի եւն․․․»։ [5]

Վկայաբանութիւն (Սուրբի մը կենսագրութիւնը)[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Սուրբ Պoղա առաջին մենայեացին պատմութիւնը (բացի իր՝ եգիպտական եկեղեցւոյ յայսմաւուրքէն) լատիներէնով արձանագրած է Սուրբ Հիերոնիմոս-ը (անգլերէն՝ Jerome), հաւանաբար 375–376-ին։[6]

Սուրբ Պօղա Թիպէացին ծնած է մօտաւորապէս 227 թուականին, Եգիպտոսի Թիպէ (անգլերէն՝ Thebes, արաբերէն՝ طيبة, հին-յունարէն Θῆβαι, Թիպայ) քաղաքին մէջ։[7] Պօղոսը (Պօղան) եւ իր ամուսնացած քոյրը կը կորսնցնեն իրենց ծնողքը։ Անոր քրոջ ամուսինը, որպէսզի տիրանայ անոր ժառանգին, կը մատնէ իրեն հալածիչներուն։[8] Ըստ Հիերոնիմոս-ի «Հայրերու կեանքը, Պօղոս Առաջին Ճգնաւորի Կեանքը» գիրքին (լատիներէն՝ Vitae Patrum (Vita Pauli primi eremitae)[9], «Վալէրիանոս»-ի եւ «Դէկիոս»-ի հալածանքներուն ժամանակ երիտասարդ Պօղոս կը փախչի Թիպայի անապատը, մօտաւորապէս 250 Ք․Ե․ թուականին։[10]

Ան ապրած է վերոյիշեալ անապատին մէջ գտնուող քարայրի մը մէջ, վճիտ աղբիւրի մը եւ արմաւենիի մը քովը։ Ծառին տերեւներով ան իր հագուստը կը շինէր, իսկ պտուղով սնունդ կը սդանար (ուրիշ ոչ մէկ բան կ՚ուտէր), մինչեւ ան կը դառնայ 43 տարեկան երբ կուռապ մը (մեծ ագռաւ, անգլերէն՝ raven) կը սկսի ամէն օր կէս բաղարջ հաց բերել իրեն։ Ան այդ քառայրին մէջ կը շարունակէ ապրիլ իր կեանքին մնացած օրերը, հարիւր տարեկանէն ալ ետք։[11][12][13]

  • Սուրբ Անտոն կ՚այցելէ Սուրբ Պօղային (Հունկարական սրբանկար)։
    Սուրբ Անտոն կ՚այցելէ Սուրբ Պօղային (Հունկարական սրբանկար)։
  • Սուրբ Անտոն կ՚այցելէ Սուրբ Պօղային (սրբանկարը՝ Սպանացի պատկերահան Տիէկօ Վէլասքէս-ին, Diego Velázquez)
    Սուրբ Անտոն կ՚այցելէ Սուրբ Պօղային (սրբանկարը՝ Սպանացի պատկերահան Տիէկօ Վէլասքէս-ին, Diego Velázquez)

Սուրբ Պօղոս Թիպէցիի մասին (որ Եգիպտոսի մէջ կը ճանչցուի իբրեւ Աբբա Պօղա) մինչեւ այսօր կը լսենք Սուրբ Անտոնիոսի շնորհիւ։ 342 Թուականի մօտերը երազին մէջ կ՚իմանայ աւագ ճգնաւորին գոյութեան մասին, եւ կը մեկնի անոր գտնելու համար։[14] Հիերոնիմոս (անգլերէն՝ Jerome) կը պատմէ թէ Սուրբ Անտոն-ը (յունարէն՝ Ἀντώνιος - Անտոնիոս, արաբերէն՝ القديس أنطونيوس الكبير, լատիներէն՝ Antonius, եգիպտերէն-ղպտերէն՝ Ⲁⲃⲃⲁ Ⲁⲛⲧⲱⲛⲓ - Աււա Անթօնի) կայցելէ Սուրբ Պօղային երբ վերջինս 113 տարեկան էր։ Անոնք կը զրուցակցին ամբողջ օր մը եւ գիշեր մը, «Յայսմաւորք»-ը զոյգ սուրբ հայրերէն անեն մէկը կը պատկերէ միւսին հացը օրհնելու, բաժնելու եւ օհնելու հրաւիրելու դիրքին մէջ, ի նշան պատուոյ եւ յարգանքի՝ Պօղան զհացը կը բռնէ մէկ կողմէն, միւս կողմը կը զետեղէ Աբբա Անտոնի ձեռքին մէջ, եւ իսկոյն հացը կը կտրուի երկու մասի եւ ամեն մէկը կը վերցնէ իր բաժինը։ Երբ Սբ․ Անտոն երկրորդ անգամ կ՚այցելէ Սբ․ Պօղային, վերջինս մահացած կ՚ըլլայ։ Անտոն Պօղային կը հագցնէ թիկնոց մը (անգլերէն՝ tunic) որ նուէր ստացած էր Սբ․ Աթանաս Աղեքսանդրացիէն, եւ կը թաղէ անոր, ըստ վկայաբանութեան (սուրբի մը կենսագրականը) երկու առիւծներ կ՚օգնեն անոր գերեզմանը փորելու։[14] Աբբա Անտոնը կ՚առնէ այն արմաւենիի տերեւներէն հիւսուած պատմուճանը[14] զոր զգենած էր (որ հագած էր) Աբբա Պօղան։ Գերագոյն աստիճանի յարգանգ կը ցուցաբերէր այս պատմուճանին նկատմամբ, զայն հագուելով տարին միայն երկու անգամ՝ Սբ․ Յարութեան (Զատիկ) եւ Հոգեգալստեան (անգլերէն՝ Pentecost) տօնին։[3]

Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Սուրբ Պօղա Անապատական (արաբերէն՝ الأنبا بولا أوّل السوّاح) (Եգիպտերէն-Ղպտերէն՝ Ⲁⲃⲃⲁ Ⲡⲁⲩⲗⲉ)
  • Անտոն
    Սուրբ Անտոն կ՚այցելէ Սուրբ Պօղային (Հունկարական պատկեր)
  • Սուրբ Անտոն կ՚այցելէ Սուրբ Պօղային (Սպանացի պատկերահան՝ Տիէկօ Վէլասքէս, Diego Velázquez)
    Սուրբ Անտոն կ՚այցելէ Սուրբ Պօղային (Սպանացի պատկերահան՝ Տիէկօ Վէլասքէս, Diego Velázquez)
  • Սուրբ Պօղայի մասունքները, Սանթա Մարիա՝ Փօրթօ - Ռաւէննա, հիւսիսային Իտալիա 2016
    Սուրբ Պօղայի մասունքները, Սանթա Մարիա՝ Փօրթօ - Ռաւէննա, հիւսիսային Իտալիա 2016
  • Սուրբ Պօղայի Վանքը, Եգիպտոս
    Սուրբ Պօղայի Վանքը, Եգիպտոս
  • Քարայր-եկեղեցին՝ Սուրբ Պօղայի Վանքը, Կարմիր ծով՝ Եգիպտոս
    Քարայր-եկեղեցին՝ Սուրբ Պօղայի Վանքը, Կարմիր ծով՝ Եգիպտոս
  • Սուրբ Պօղայի Վանքը, Եգիպտոս
    Սուրբ Պօղայի Վանքը, Եգիպտոս
  • Սուրբ Պօղայի Պատկերը, Եգիպտոս
    Սուրբ Պօղայի Պատկերը, Եգիպտոս
  • Սուրբ Պօղայի քարանձաւ-եղեցւոյ գաւիթը (անգլերէն՝ narthex), Սուրբ Պօղայի վանք , Սուրբեր՝ Սարապիոն, Անտոնիոս եւ Պօղոս -Պօղա (պատկերը յստակ չէ)
    Սուրբ Պօղայի քարանձաւ-եղեցւոյ գաւիթը (անգլերէն՝ narthex), Սուրբ Պօղայի վանք , Սուրբեր՝ Սարապիոն, Անտոնիոս եւ Պօղոս -Պօղա (պատկերը յստակ չէ)
  • Սուրբ Պօղայի քարայր-եկեղեցին, Սուրբ Պօղայի վանք - Սուրբ Մովսէս Սեւամորթ-ին պատկերը
    Սուրբ Պօղայի քարայր-եկեղեցին, Սուրբ Պօղայի վանք - Սուրբ Մովսէս Սեւամորթ-ին պատկերը
  • Եգիպտոսի Սուրբ Պօղա վանքի մատենադարանի ձեռագիրներէն - անյայտ էջ՝ Սուրբ Պօղա Ճգնաւորի նկարազարդը
    Եգիպտոսի Սուրբ Պօղա վանքի մատենադարանի ձեռագիրներէն - անյայտ էջ՝ Սուրբ Պօղա Ճգնաւորի նկարազարդը
  • Կարմիր ծովու Սուրբ Պօղայի վանքը։
    Կարմիր ծովու Սուրբ Պօղայի վանքը։
  • Սուրբ Պօղայի քարայր եկեղեցին, Սուրբ Պօղայի վանք - եկեղեցւոյ միջավայրին (կեդրոնական մասը) մէջ գտնուող գմբէթը
    Սուրբ Պօղայի քարայր եկեղեցին, Սուրբ Պօղայի վանք - եկեղեցւոյ միջավայրին (կեդրոնական մասը) մէջ գտնուող գմբէթը
  • Սուրբ Անտոնը կ՚այցելէ Սուրբ Պօղան, Սուրբ Պօղայի վանք, Եգիպտոս
    Սուրբ Անտոնը կ՚այցելէ Սուրբ Պօղան, Սուրբ Պօղայի վանք, Եգիպտոս
  • Սուրբ Պօղայի քարայր եկեղեցին, Սուրբ Պօղայի վանք - եկեղեցւոյ միջավայրը (կեդրոնական մասը), հրեշտակը կը պաշտպանէ երեք եբրայեցիները (hին կտակարանի պատմութիւններէն)
    Սուրբ Պօղայի քարայր եկեղեցին, Սուրբ Պօղայի վանք - եկեղեցւոյ միջավայրը (կեդրոնական մասը), հրեշտակը կը պաշտպանէ երեք եբրայեցիները (hին կտակարանի պատմութիւններէն)
  • Սուրբ Պօղային վանք, Եգիպտոս, վանականներու առօրեան։
    Սուրբ Պօղային վանք, Եգիպտոս, վանականներու առօրեան։
  • Սուրբ Պօղոսը (Պօղա-ն)՝ ճգնաւորներուն ռահվիրան, գանգի մը առջև կը խոկայ իր մենարանի առանձնութեան մեջ: Սպանացի նկարիչ՝ Խուսեփէ (կամ՝ Ժուզեպէ) Տի Ռիպէրա Jusepe de Ribera։
    Սուրբ Պօղոսը (Պօղա-ն)՝ ճգնաւորներուն ռահվիրան, գանգի մը առջև կը խոկայ իր մենարանի առանձնութեան մեջ: Սպանացի նկարիչ՝ Խուսեփէ (կամ՝ Ժուզեպէ) Տի Ռիպէրա Jusepe de Ribera։

Տե՛ս Նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. ↑ Tomekovic, Svetlana (2016-12-28), «Chapitre I. L’aspect donné aux saints ermites et moines» (ֆրանսերեն), Les saints ermites et moines dans la peinture murale byzantine, Byzantina Sorbonensia (Paris: Éditions de la Sorbonne): 21–55, ISBN 978-2-85944-842-4, http://books.openedition.org/psorbonne/2315, վերցված է 2023-08-27 
  2. ↑ «St. Paul of Thebes, Church's first known hermit, honored Jan. 15» 
  3. ↑ 3,0 3,1 «Venerable Paul of Thebes»։ www.oca.org։ արտագրուած է՝ 2024-01-08 
  4. ↑ Agaiby Elizabeth (2018-10-22)։ The Arabic Life of Antony Attributed to Serapion of Thmuis: Cultural Memory Reinterpreted (անգլերեն)։ BRILL։ ISBN 978-90-04-38327-2 
  5. ↑ St. Nersess Armenian Seminary Ս․ՆԵՐՍէՍ ԸՆԾԱՅԱՐԱՆ Պատարագ Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ էջ 21
  6. ↑ "Paul of Thebes, Saint", Guillaumont, Antoine and Kuhn, K. H., The Coptic Encyclopedia, volume 6, Macmillan
  7. ↑ "Venerable Paul of Thebes", Orthodox Church in America
  8. ↑ "Paul of Thebes, Saint", Guillaumont, Antoine and Kuhn, K. H., The Coptic Encyclopedia, volume 6, Macmillan
  9. ↑ Ed. crit.: Bazyli Degórski (ed.), Edizione critica della "Vita Sancti Pauli Primi eremitae" di Girolamo, Institutum Patristicum "Augustinianum", ROMA 1987; italian translation: Bazyli Degórski (ed.), San Girolamo. Vite degli eremiti: Paolo, Ilarione, Malco [= Collana di Testi Patristici, 126], Città Nuova Editrice, Roma 1996, pp. 63-89.20; Bazyli Degórski (ed.), Hieronymi historica et hagiographica. Vita Beati Pauli monachi Thebaei. Vita Hilarionis. Vita Malchi monachi captivi. Epistula praefatoria in Chronicis Eusebii Caesariensis. Chronicorum Eusebii Caesariensis continuatio. De viris inlustribus. In Regulae S. Pachomii versionem praefatio || Girolamo. Opere storiche e agiografiche. Vita di san Paolo, eremita di Tebe. Vita di Ilarione. Vita di Malco, l’eremita prigioniero. Prefazione alla traduzione delle Cronache di Eusebio di Cesarea. Continuazione delle Cronache di Eusebio di Cesarea. Gli uomini illustri. [= Hieronymi opera, XV || OPERE di Girolamo, XV], Città Nuova, Roma 2014, pp. 73-115
  10. ↑ Bacchus, Francis Joseph. "St. Paul the Hermit." The Catholic Encyclopedia. Vol. 11. New York: Robert Appleton Company, 1911. 31 May 2013
  11. ↑ "Venerable Paul of Thebes", Orthodox Church in America
  12. ↑ القمص تادرس يعقوب ملطي (1985 م). قاموس آباء الكنيسة وقديسيها مع بعض شخصيات كنسية.
  13. ↑ «القديس الأنبا بولا أول السواح | St-Takla.org»։ st-takla.org։ արտագրուած է՝ 2024-01-06 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «St. Paul of Thebes, Church's first known hermit, honored Jan. 15»։ Catholic News Agency (անգլերեն)։ արտագրուած է՝ 2018-03-17 
Վերցուած է «https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Սուրբ_Պողա_Մենակեաց&oldid=220078» էջէն