Նուէր Սաֆարեան

Նուէր Սաֆարեան;
Ծնած է	23 Հոկտեմբեր 1907
Ծննդավայր	Արճեշ, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	28 Սեպտեմբեր 1982 (74 տարեկանին)
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Մասնագիտութիւն	զինուորական
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն

Զօրավար Նուէր Սաֆարեան (23 Հոկտեմբեր 1907(1907-10-23), Արճեշ, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն - 28 Սեպտեմբեր 1982(1982-09-28), Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), ականաւոր ռազմական գործիչ, Պերլինի գրաւման եւ ճակատամարտին մասնակցող հայկական 89-րդ «Թամանեան» հռչակաւոր հրաձգային զօրաբանակի հրամանատար^[1]։

Կենսագրական գիծեր

Ծնած է Վասպուրականի Արճէշ գիւղը: Ան կորսնցուցած է հօրը 1915-ին հայերու դէմ իրագործուած ցեղասպանութեան ժամանակ (ըստ տեղեկութեան՝ հօրը սպաններ են այրելով)։ Այդ ժամանակ մօրը կը յաջողի երեխաներուն հետ միասին հասնիլ Արեւլեան Հայաստանի Էջմիածին քաղաքը: Սակայն անոր ալ կը վարակէ համաճարակը, եւ Նուէր Սաֆարեանը 1919-ին կը որբանայ։

Սաֆարեան, որ 12 տարեկան էր, իր հասակակիցներէն շատերուն հետ յայտնուած է Օշական մանկատան մէջ^[2]: 1923-ին ընդունուած է Երեւանի զինուորակ դպրոցը եւ զայն աւարտած է 1927-ին։ Ապա հայկական հրաձգային զօրագունդին մէջ կը նշանակուի դասակ, իսկ շատ չանցած՝ վաշտի հրամանատար։

1937-ին յաճախած է «Մ․ Ֆրունզէ» գինուորական ակադեմիան: 1940-ին աւարտ եւ ղրկուած է Արեւմտեան Ուքրանիա:

Նուէր Սաֆարեանի ռազմական ձիրքերն ու խիզախութիւնը երեւան կու գան 1941-1945ի պատերազմին:

20 Փետրուար 1943-ին, գնդապետ Սաֆարեան ստանձնած է 89-րդ հայկական զօրագունդի հրամանատարութիւնը: Զօրագունդը, որ մկրտուած էր «Թամանեան» անունով, մասնակցած է Նովոռոսիյսկի, Թամանի, Ղրիմի, Ուքրանիոյ, Վարշաւայի եւ այլ վայրերու կռիւներուն^[3]:

1944-ի Աշնան զօրավար Սաֆարեանի գունդերը հրաման ստանալով տեղափոխուած են մարշալ Գէորգի Ժուքովի ենթակայութեան տակ, արդէն ժամանակին Կովկասի մէջ զօր. Սաֆարեան ըսած է․ «Կարս, Էրզրում, Վան չգիտեմ… բայց Պերլին կը մտնեմ»:

Վանեցի զօրավար Նուէր Սաֆարեան կատարելով իր խոստումը, իր գունդերը հասցուցած է մինչեւ Պերլին եւ մասնակցած՝ Պերլինի ճակատամարտին: Մինչեւ 50-60-ական թուականներուն Ռայշսթակի շէնքին քանդուած պատերուն վրայ հայերէնով գրուած էին ինքնագիրեր, որոնք գրուած էին յաղթող հայ հերոս զինուորներու կողմէ: «Թամանեան» զօրաբանակի հրամանատարի եւ իր անձնակազմի եւ ամբողջ հայ ժողովուրդի յաղթանակի հանդէսն էր:

Առողջական պատճառներով Սաֆարեան 1949-էն ի վեր պահեստի զօրավար եղած է:

Ազգասէր եւ հայրենասէր Սաֆարեանին դեռ 41 տարեկան է, պոլշեւիկ հայերը իրեն իբրեւ հիւանդ յայտարարած եւ ուղարկած են հանգստեան թոշակի:

Յետ երկարատեւ հիւանդութեան, 2 Սեպտեմբեր 1982-ին, Երեւանի մէջ դեռ Վանը չազատած, մահացաւ հայ զինուորական տաղանդի մէկ հռչակաւոր ներկայացուցիչ` զօրավար Նուէր Գէորգ Սաֆարեան^[4]։

Պատկերասրահ

Տունը, ուր ապած է Նուէր Սաֆարեան, Երեւան, Իսահակեան 38
Յուշատախտակ՝ Նուէր Սաֆարեանի տան պատին
Նուէր Սաֆարեանի կիսանդրին՝ անոր անուան Երեւանի թիւ 164 դպրոցին բակը
89-րդ (Թամանեան) զօրաբաժինի հրամանատարներ Անդրանիկ Սարգսեան եւ Նուէր Սաֆարեան, 1995-ի Հայաստանի դրոշմաթուղթ