Նափոլէոն Գ.

Նափոլէոն Գ. (Napoleon), Շառլ Լուի Նափոլէոն Պոնաբարդ (ֆրանսերէն՝ Charles Louis Napoléon Bonaparte), 20 Ապրիլ 1808(1808-04-20)^[1]^[2]^[3]^[…], Փարիզ, Առաջին ֆրանսիական կայսրություն^[4]^[5]^[5] - 9 Յունուար 1873(1873-01-09)^[1]^[2]^[3]^[…], Չիզլհըրսթ, Բրոմլի, Մեծ Լոնտոն, Անգլիա, Մեծն Բրիտանիոյ եւ Իրլանտայի Միացեալ Թագաւորութիւն^[5]), Ֆրանսայի կայսր (1852 - 1870), Նափոլէոն Ա-ի եղբոր՝ Լուի Պոնաբարդի որդին։

1815-էն եղած է տարագրութեան մեջ։ Նափոլէոն Ա.-ի որդի՝ Ռայխշտադի դաքսի, մահէն (1832) ետք պոնաբարտիստներու կողմը ճանցուած է որպէս ֆրանսական գահի «օրինական» հաւակնորդ։ Խռուութեան միջոցով բազմիցս փորձած է զաւթել իշխանութիւնը։ 1840-ին ֆրանսական կառավարութիւնը անոր դատապարտած է ցմահ բանտարկութեան։ 1846-ին փախած է Անգլիա, 1848-ի Փետրուարեան հեղափոխութենէն ետք վերադարձած է Ֆրանսա։ Օգտուելով ստեղծուած բարենպաստ սոցեալական եւ քաղաքական պայմաններէն՝ 1848-ին Նափոլէոն Գ.-ը կարողացած է ընտրուիլ հանրապետութեան նախագահ։ 1852-ին զինուորականութեան օգնութեամբ կատարած է պետական հեղաշրջում եւ հռչակուած է կայսր՝ Նափոլէոն Գ. անունով։ 1866-ին Եօթը շաբաթներու պատերազմի ատեն Աւստրիա-պրուսիա-յի պարտութիւնը հաստատած է գերմանական պետութիւններու պրուսական ղեկավարութիւնը եւ սպառնացած է Ֆրանսայի դիրքորոշումը որպէս Եւրոպայի գերիշխող ուժ:

Անմիջական պատճառը Ֆրանքօ-Գերմանական պատերազմին, սակայն իշխան Լէոփոլի (որ կապուած էր Պրուսական թագաւորութեան) թեկնածութիւնը Սպանիոյ գահին որ մնացած էր թափուր երբ թագուհին Իզապելլա Բ. Դադրած էր 1868-ին: Յունիս 1870-ին Պրուսական արտադրողը, օթօ Վոն Պիսմարք եւ Սպանական առաջնորդը, Խուան Բրիմ, յամոզեցին Լէոփոլ իշխանը որ ընդունի Սպանական գահը: Այս շարժումը Ֆրանսան սպառնալիքի տակ ձգեց որ զգաց թէ Պրուսիոյ եւ Սպանիոյ հաւանական դաշնակցութիւնը կրնայ իրեն դէմ սարքուած պայքար մը ըլլալ: 19 Յուլիս 1870-ին Ֆրանսական կայսրը, Նափոլէոն Գ. Պատերազմ հայտարարեց Պրուսիոյ դէմ, որովհետէւ իր ռազմական խորհրդականները անոր ըսին թէ ֆրանսական բանակը կարող է հաղթել Պրուսիային եւ այդ հաղթանակը պիտի վերականգնէ իր ժողովրդականութիւնը Ֆրանսայի մէջ^[6]:

Նափոլէոն Գ.-ի կառավարութիւնը պատերազմներ մղած է Աւստրիայի, Հնդկաստանի, Սուրիոյ, Մեքսիքօյի դեմ, մասնակցած է Ղրիմի պատերազմին (1853 - 56)։ Երկրորդ կայսրութեան արտաքին քաղաքական անհաջողութիւնները եւ մասնաւորապէս ֆրանս-պրուսական պատերազմը (1870 - 1871), արագացուցին կայսրութեան կործանումը։ 1870-ին Սեդանի ճակատամարտին Նափոլէոն Գ.-ը գերի հանձնուեցաւ պրուսացիներուն։ Փարիզի մէջ 1870-ի սեպտեմբեր 4-ին հեղափոխութիւնը գահը յանձնեց Նափոլէոն Գ.-ին։ 1871-ի Ֆրանքֆուրթի պայմանագրով Նափոլէոն Գ.-ը ազատուած է գերութենէն եւ մինչեւ կիանքի վերջը ապրած է Անգլիայի մէջ։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Charles, Louis Bonaparte / Assemblée nationale
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193582"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15271528"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 Наполеон III // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 (unspecified title) — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>
↑ Franco-German War

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q15271528">[http://www.assemblee-nationale.fr/sycomore/fiche.asp?num_dept=16197_Charles,_Louis_Bonaparte]<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:fr:Assemblée_nationale_(France)|Assemblée_nationale]]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193582"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15271528"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Charles, Louis Bonaparte / Assemblée nationale
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193582"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15271528"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q33270056_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q21401824"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q67129259|Lundy&nbsp;D.&nbsp;R.]]</i>_The_Peerage<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q17378135">Наполеон_III_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 Наполеон III // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10605195"_data-entity-id="Q3621644">''(unspecified_title)''<span_class="wef_low_priority_links">_—_1808.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 (unspecified title) — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>

[6] Franco-German War

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Նափոլէոն Գ.

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Նաւարկութեան ցուցակ

Որոնել