Մարկ Նշանեան

Մարկ Նշանեան
Ծնած է	24 Օգոստոս 1946
Ծննդավայր	Ֆրանսա Փարիզ
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Ազգութիւն	հայ
Ուսումնավայր	Արեւելեան լեզուներու եւ քաղաքակրթութիւններու ազգային հիմնարկ
Մասնագիտութիւն	իմաստասէր, գրականագէտ, խմբագիր, թարգմանիչ
Աշխատավայր	Ստրասբուրգի համալսարան (1538-1970)? և Քոլումպիա Համալսարան
Ամուսին	Անի Կարմիրեան

Մարկ Նշանեան (24 Օգոստոս 1946, Փարիզ), սփիւռքահայ իմաստասէր, գրականագէտ, թարգմանիչ, խմբագիր, դասախօս։

Կենսագրութիւն

Մարկ Նշանեան ծնած է 1946-ին, Փարիզի մէջ։ Զաւակ՝ կեսարացի ընտանիքի մը։ Նախնական կրթութիւնը ստացած է ֆրանսական դպրոցի մէջ։ Ունեցած է նաեւ հայերէնի կարող ուսուցիչներ, որոնց կարգին եղած է վանեցի Տիգրան Չիթունիի կինը։ Մանկութեան եղած է Փարիզի մտաւորական շրջանակներուն մէջ։ Հօրաքրոջ ամուսնոյն՝ պարտիզակցի մտաւորական Յակոբ Տէր Յակոբեանի տան մէջ առիթ ունեցած է ճանչնալու Ահարոնը, ինչպէս նաեւ ժամանակի մտաւորական խաւին ներկայացուցիչները։

Հայերէնի համալսարանական կրթութիւնը ստացած է Արեւելեան լեզուներու դպրոցէն։ Փիլիսոփայութեան ուսումը ստացած է Սթրասպուրկի համալսարանին մէջ, հետեւելով Ժաք Տեռիտայի (Jacques Derrida) առաջին սերունդի սաներուն՝ Ժան-Լիւք Նանսիի (Jean-Luc Nancy) եւ Ֆիլիփ Լաքու-Լապարթի (Philippe Lacoue-Labarthe) դասերուն։

«Կամ-հանդէս վերլուծական»ներու շարքին կը սկսի 1980-ին։ Մինչեւ 1986 չորս հատոր կը հրատարակէ։ Հետագային վերստին ձեռք կ'առնէ ու կը տպագրէ երկու նոր հատորներ եւս 2002-ին եւ 2005-ին։ Հանդէսի էջերուն թարգմանած է Մօրիս Պլանշոյ, Ժորժ Պաթայլ, Վալթէր Բենիամին, Ֆրիտրիխ Նիցչէ, Ժ.Լ. Նանսի, Եիւնկըր, Ա. Պեռման, գերման վիպապաշտներէն՝ Շլեկըլ եւլն․։

1995-1996 թուականներուն Լոս Անճելըսի UCLA համալսարանի մէջ վարած է հայագիտական դասընթացք։ 1996-էն մինչեւ 2007-ը եղած է Քոլումպիա համալսարանի հայագիտական ամպիոնի վարիչ։ Այնուհետեւ, իբրեւ այցելու դասախօս գտնուած է Պոլիս, պաշտօնավարելով «Սապանճը» համալսարանի մէջ, ինչպէս նաեւ Պէյրութ՝ Հայկազեան Համալսարանի մէջ։

Կը բնակի Լիզպոն։

Աշխատութիւններ

Հայերէն

• 1999: Յակոբ Օշականի մատենագիտութիւն։ Open Letter Publishing, Los Angeles.
• 1980, 1982, 1986, 2002, 2005, 2020-2021-2022: ԿԱՄ I, II, III-IV, V, VI, VII, VIII, IX, X. Գրական քննադատութիւն, փիլիսոփայութիւն, եւրոպացի հեղինակներէ թարգմանութիւններ

(Մորիս Բլանշոյ, Վալթեր Բենիամին, Ֆրիդրիխ Նիցչէ, Էռնստ Իւնկեր, Ժորժ Բաթայլ,

Ժան-Լիւք Նանսի, Անթուան Բեռման, Եդուարդ Սայիդ, Ժան Պոֆրէ, Հէօլտերլին, Ֆր.

Շլեկել, Ժաք Տերրիդա, Միշէլ Ֆուքո, Ֆրանք Անգերսմիթ, Ժիլ Տըլէօզ, Քլոտիա

Քասթրօ)։

(1. Սեւան տպարան, Պէյրութ, 1980։ 2. Փարիզ, 1982։ 3-4. Զօրեան Հիմնարկ, 1986։ 5.

Ապրիլ գրատուն, Լոս Անճելըս, 2002։ 6. Ապրիլ գրատուն, Լոս Անճելըս, 2005։ 7-10. Հայ

Գրքի Կենտրոն, Երեւան)

• 2015: Պատկեր, պատում, պատմութիւն, հատոր 1: Փիլիսոփայական բարեկամութիւն մը (Մորիս

Բլանշոյի եւ Ժորժ Բատայլի մասին, թարգմանութիւններով միասին). Ակտուալ Արուեստ,

Երեւան։

• 2016։ Պատկեր, պատում, պատմութիւն, հատոր 2: Մրցակցութիւններ (Սփիւռքի վիպագիրներուն եւ

վերապրողի փորձընկալումին մասին). Ակտուալ Արուեստ, Երեւան։

• 2017։ Նիցչէ՝ վասն ինքնիշխանութեան, Ինքնագիր գրական ակումբ, Երեւան։ (Նիցչէի

Դերաքրիստոսը հատորին որպէս վերջաբան)

• 2018։ Գրական հանգանակ մը, Ինքնագիր գրական ակումբ, Երեւան։ (Բլանշոյի Գրականութիւնը եւ

մահուան մեր իրաւունքը հատորին որպէս վերջաբան)

• 2020 Թարգմանութեան բովէն։ Միշէլ Ֆուկոյի սեռային ենթական, Ինքնագիր գրական ակումբ,

Երեւան։ (Ֆուկոյի Սեռականութեան պատմութիւն, Ա. Իմացութեան կամեցողութիւնը

հատորին որպէս վերջաբան)

• 2020 Լուսանկարչութեան պատմութենէն դէպի պատմութեան լուսանկարչութիւնը, 4Պլուս,

Երեւան։ (Վալթեր Բենիամինի մասին, Լուսանկարչութիւն եւ պատմութիւն հատորին որպէս

վերջաբան)

2024 Թարգմանական դամբանական։ ԿԱՄ փիլիսոփայական գրադարան, Հայ գրքի կենտրոն,

Երեւան։

• 2025 Գեղագիտական ազգայնականութիւն, ԿԱՄ մատենաշար, Արաս, Իսթանպուլ։

Գալիք գիրքեր, հայերէն (նախատեսուած 2026ին)

Բանաստեղծութիւն եւ յեղափոխութիւն Ա. (Ե.Չարենց/Վ.Օշական)

Կեանք մը Յակոբ Օշականի հետ

Դահլիճնեպր (Ի՞նչ է վերապրող լեզու մը)

Անգլերէն

• 2002։ Writers of Disaster, London, Princeton: Gomidas Institute. Includes four

monographs (Charents, Mahari, Esayan, Totovents).

• 2003։ Charents, Poet of the Revolution, Mazda Press, May 2003. Edited in collaboration

with Vartan Matiossian.

• 2005։ Art and Testimony, collection of essays on Atom Egoyan’s Ararat and related

topics. Special issue of Armenian Review, Boston.

• 2009։ The Historiographic Perversion, English translation of La Perversion

historiographique, trans. Gil Anidjar, New York: Columbia University Press.

• 2014։ Mourning Philology, English translation of Le Deuil de la philologie, trans. G.M.

Goshgarian and Jeff Fort, New York: Fordham University Press.

Ֆրանսերէն

• 1989 Ages et usages de la langue arménienne, Paris: Editions Entente.
• 2006 La Perversion historiographique, Paris: Léo Scheer.
• 2006 La révolution nationale, Volume I de Entre l'Art et le témoignage. Littératures

arméniennes au XX e siècle. Genève: MétisPresse.

• 2007 Le Deuil de la philologie. Volume II de Entre l'Art et le témoignage. Genève:

MétisPresse.

• 2008 Le Roman de la Catastrophe. Volume III de Entre l'Art et le témoignage.

Genève: MétisPresse.

• 2013 Edition, translation, and Postface of Zabel Essayan, Hayg Toroyan, L’Agonie d’un

peuple, Paris: Garnier.

• 2015 Le Sujet de l’histoire. Vers une phénoménologie du survivant, Paris: Lignes.

Թրքերէն:

• 2010։ Edebiyat ve Felaket [Գրականութիւն եւ Աղէտ], Iletişim, Istanbul.

• 2016։ "Ermeni Tehcerinin Edebiyata Yansimasi" [Reflections of the Armenian

Deportation on Literature], in Tarihin Durdugu o an, Proceedings of the

November 2014 conference at Bilgi University (Istanbul), edited by Pinar Uyan

Semerci. Istanbul: Bilgi Universitesi Yayinlari.

Թարգմանութիւններ

Թարգմանութիւն ֆրանսերէնի

• 1988: Zareh Khrakhouni, Nuages et sable dans ma paume, avec une postface. Editions

Saint-Saint-des-Près, Paris.

• 1992: Chahen Khatchatrian, La Galerie Nationale d'Arménie, "Les Amis des Musées

• d'Arménie", Marseille.

• 1995: Vahakn Dadrian, Autopsie du génocide arménien, Complexe, Bruxelles, avec une

préface (traduction de "Genocide as a Problem of National and International Law :

The World War I Armenian Case and its Contemporary Legal Ramifications",

paru dans Yale Journal of International Law, 1989).

• 1996: Vahakn Dadrian, Histoire du génocide arménien, Stock, Paris.

• 2016: Gil Anidjar, Sémites, traduction du livre Semites: Race, Religion, Literature

(Stanford Univ. Press, 2007). Le Bord de l'Eau, Lormont.

• 2021: Zareh Vorpouni, Le Candidat, Parenthèses, Marseille.

Դէպի հայերէն

• 2013: Մորիս Բլանշոյ, Վիպումներ (“Մահավճիռը”, “Օր-ցերեկուան խելագարութիւնը”, “Վերջին

մարդը”. L'Arrêt de mort, La folie du jour, Le Dernier homme), Ինքնագիր գրական

ակումբ, Երեւան։

• 2017: Անտուան Բեռման, Օտարութեան փորձընկալումը (L’Epreuve de l’étranger) (Ռաֆֆի

Աճէմեանի գործակցութեամբ), Խաչենց-Փրինթինֆո, Երեւան։

• 2017: Ֆրիդրիխ Նիցչէ, Դերաքրիստոսը (Der Antichrist)։ Վերջաբանով մը։ Ինքնագիր գրական

ակումբ, Երեւան։

• 2018։ Մորիս Բլանշոյ, Գրականութիւն եւ մահուան մեր իրաւունքը (La littérature et le droit à

la mort)։ Վերջաբանով մը։ Ինքնագիր գրական ակումբ, Երեւան։

• 2020: Միշէլ Ֆուկոյ, Սեռականութեան պատմութիւն, vol. I: Իմացութեան կամեցողութիւնը

(Histoire de la sexualité, vol. 1: La Volonté de savoir)։ Վերջաբանով մը։ Ինքնագիր

գրական ակումբ, Երեւան։

• 2020: Ջորջօ Ագամբէն, Homo sacer։ Ինքնիշխան տիրակալութիւնը եւ մերկ կեանքը (Homo

sacer. Il potere sovrano e la vita nuda)։ Վերջաբանով մը։ Ինքնագիր գրական ակումբ,

Երեւան։

• 2020։ Ջորջօ Ագամբէն, Մնացորդք Աւշուիցի (Quel che resta di Auschwitz), Ակտուալ

Արուեստ, Երեւան։

• 2020: Վալթեր Բենիամին, Լուսանկարչութիւն եւ պատմութիւն, վերջաբանով մը։ 4Պլուս, Երեւան։

• 2024 Ջորջօ Ագամբէն, Ժամանակը որ կը մնայ (Il tempo che resta), ԿԱՄ փիլիսոփայական

գրադարան, Երեւան։

• 2025 Եդուարդ Սայիդ, Արեւելաբանութիւն (Orientalism) (Մինաս Լուռեանի եւ Րաֆֆի

Աճէմեանի գործակցութեամբ), NewMag, Երեւան։

Յաջորդ թարգմանութիւնը (նախատեսուած 2026ին)

Ջորջօ Ագամբէն, Լեզուն որ կը մնայ (La lingua che resta), (Մինաս Լուռեանին հետ

գործակցութեամբ)։

Խմբագրութիւն

• 2007 Սեդրակ Պաղտոյեան, Երբ դրախտը դարձաւ դժոխք։ Յառաջաբանով մը։ Ապրիլ գրատուն,

Լոս Անճելըս։

Արտաքին յղումներ

• Մարկ Նշանեան. «Ստեղծել ժամանակ մը, որ ըլլայ մերը» Archived 2021-11-09 at the Wayback Machine.