Իպերական Թերակղզի

Իպերական Թերակղզի

Իպերական Թերակղզի (սպաներէն՝ Península Ibérica}}, քաթալոներէն՝ Península Ibèrica}}, ֆրանսերէն՝ Péninsule Ibérique}}, պասքերէն Iberiar Penintsula), տեղակայուած է Եւրոպայի հարաւ արեւմտեան մասին մէջ եւ կ'ընդգրկէ ներկայիս Սպանիոյ, Փորթուկալի, Ֆրանսայի, Անտորրայի տարածքները եւ Մեծ Բրիտանիոյ տիրապետութեան տակ գտնուող Ճիպրալթարը։ Հարաւ արեւելքէն եւ արեւելքէն սահմանակից է՝ Միջերկրական ծովուն, արեւմուտքէն, հարաւէն եւ հարաւ արեւմուտքէն՝ Ատլանտեան ովկիանոսին, իսկ հարաւ արեւելքէն որոշ հատուածով սահմանակից է Եւրոպայի միւս տարածքներուն։ Անիկա Եւրոպայի երկրորդ մեծ թերակղզին է, որուն մակերեսը 580,000 քմ.² է։

Աշխարհագրութիւն

Իպերական թերակղզին հեռաւոր արեւմուտքի գլխաւոր երեք թերակղզիներէն է՝ իպերական, իտալական եւ պալքանեան: Մնացեալ Եւրոպայէն կը բաժնուի երիտասարդ Իպերական լեռներով։ Ափրիկէի հիւսիսը գտնուող Ատլասի լեռները կը կազմեն Իպերական թերակղզիին հարաւը գտնուող երիտասարդ Անտալուսիան լեռներու շարունակութիւնը։

Թերակղզիին ամբողջ միջին մասը կը գրաւէ Մեսեթա սարահարթը, որ կազմուած է հնագոյն լեռնային ապարներէն։

Իպերական թերակղզին հարուստ է օգտակար հանքերով։ Հոս կան գունաւոր մետաղներու հանքավայրեր, յատկապէս պղինձի հանքեր (հարաւը), հազուագիւտ մետաղներ՝ լիթոմի (Lithium) եւ ուրանումի (uranium) հանքեր (արեւմուտքը), սնդիկի հանքեր (հարաւը), ինչպէս նաեւ երկաթահանք եւ քարածուխ։

Հոս, ուր մեծ քանակութեամբ տեղումներ կ'ըլլան, կ'աճին մշտադալար կաղնիի (խցանակաղնիի) անտառներ եւ մակվիսի (մերձափնեայ մշտադալար մացառներու) բարձր թուփեր։ Թերակղզիին ներքին մասերուն մէջ տեղումները քիչ կ'ըլլան, ձմեռը մեղմ է (+4° +5 °C), բայց երբեմն սառնամանիքներ եւ ձիւնաբուք կ'ըլլայ։ Հոս կը գերակշռեն նօսր, կարճ թփուտները եւ չորութիւն սիրող խոտերը, որոնք կիսաանապատային տեսք մը կու տան։ Հիւսիս-արեւմուտքը՝ Վեկայան ծոցի մօտերը, կլիման ծովային է, բարեխառնէն միջերկրածովայինի փոխուող։ Հոս կը տարածուին լայնատերեւ (հաճարենիի եւ կաղնիի) անտառները եւ հիւթալի խոտածածկ մարգագետինները։

Բնակչութիւն

Բնակչութիւնը բաղկացած է գլխաւորապէս սպանացիներէ եւ փորթուկալացիներէ։ Պասքեան ծոցի ափերուն կ՛ապրին պասքերը՝ թերակղզիիn հնագոյն բնակիչներու սերունդները։