Գծային B (Γραμμική Β)

Template loop detected: Կաղապար:Տեղեկաքարտ Լեզու

Գծային B արձանագրութիւններ․ Աթէնքի Հնագիտական Ազգային Թանգարան

Գծային Β,  յունարէն լեզուի առաջին գիրը (հեգարան այբուբենը)․ գործածուած է Միկինեան քաղաքակրթութեան շրջանին՝ Ք․Ա․ 17-րդ դարէն մինչեւ Ք․Ա․ 13-րդ դար։

Տեղեկութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Գծային B արձանագրութիւն․ Իրաքլոյի հնագիտական թանգարան

Գծային Β գիրը կը յայտնաբերուի Քնոսոս (Կրետէ), Արթուր Էվանս հնագետէն։  Գիրը այդպէս կոչած է, որովհետեւ գծային նիշեր գործածուած են․ անոնք փորագրուած են կաւէ տախտակներու վրայ։ Յաջորդող տարիներուն, բացի Քնոսոսի պալատէն,  Գծային Β գիրով տախտակի վրայ արձանագրութիւններ գտնուած են Փիլոսի Միկինեան պալատին մէջ, ինչպէս նաեւ Յունաստանի մայրցամաքի տարբեր շրջաններու մէջ։

Ընդհանուրին մէջ գտնուած են մօտաւորապէս 5000 Գծային Β գիրով արձանագրութիւններ․ 3000 Քնոսոս, 1500 Փիլոս, 300 Թիվա, 90 Միկինես, իսկ աւելի քիչ քանակով՝ Հանիա (Կրետէ), Արմենի (Հանիա, Կրետէ), Մալիա (Կրետէ), Թիրինթա (Արղոլիտա, Պելոպոնես), Էլեֆսինա (Ատիկէ), Օրհոմենոս (Թիվա, Վիոթիա՝ կեդրոնական Յունաստան), եւայլն։

Վերծանում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Գծային Β - գաղափարագիրեր՝ ձախէն աջ՝ տղամարդ, կին, անիւ, ամֆորէա, գինի, ձէթ.

Գծային Β վերծանած է 1952-ին Միքայէլ Վենթրիս։  Իր այս գործին օգնած են Էմեթ Լեսլի Պենեթ, Ալիս Քոպեր եւ Ճոն Չատուիք։  Ալիս Քոպերն է որ առաջին նշմարած է թէ գծային նիշերու խմբակի մը գաղափարագիր մը կ՛ ընկերակցէր։ Ճոն Չատուիք կարեւոր ներդրում ունեցած է Գծային Β գիրի վերծանման համար․ ան գործակցած է Միքայէլ Վենթրիսին հետ եւ 1955-ին յանգած են եզրակացութեան թէ յունարէն լեզուի նախագիրն է՝ «Documents in Mycenaean Greek» (աշխատանք-ուսումնասիրութիւն)։

Գծային Β գիրին վերծանմամբ, փաստուեցաւ թէ յունական գիր է։

Գծային Β գիրը կը բաղկանայ մօտաւորապէս 200 նշաններէ։  Թիւերը տասնորդական դրութեան կը հետեւին։

Գծային Β վանկագիրը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հանիայի Հնագիտական Թանգարան․ անօթի վրայ Գծային Β արձանագրութիւն
Միկինեսի Հնագիտական Թանգարան․ Գծային B արձանագրութիւն
Թիվայի Հնագիտական Թանգարան․ Գծային Β արձանագրութիւններու հաւաքածոյ

Հեգնում եւ արտասանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

-a -e -i -o -u
𐀀 Linear B Syllable B008 A.svg a 𐀁 Linear B Syllable B038 E.svg e 𐀂 Linear B Syllable B028 I.svg i 𐀃 Linear B Syllable B061 O.svg o 𐀄 Linear B Syllable B010 U.svg u
d- 𐀅 Linear B Syllable B001 DA.svg da 𐀆 Linear B Syllable B045 DE.svg de 𐀇 Linear B Syllable B007 DI.svg di 𐀈 Linear B Syllable B014 DO.svg do 𐀉 Linear B Syllable B051 DU.svg du
j- 𐀊 Linear B Syllable B057 JA.svg ja 𐀋 Linear B Syllable B046 JE.svg je 𐀍 Linear B Syllable B036 JO.svg jo 𐀎 Linear B Syllable B065 JU.svg ju
k- 𐀏 Linear B Syllable B077 KA.svg ka 𐀐 Linear B Syllable B044 KE.svg ke 𐀑 Linear B Syllable B067 KI.svg ki 𐀒 Linear B Syllable B070 KO.svg ko 𐀓 Linear B Syllable B081 KU.svg ku
m- 𐀔 Linear B Syllable B080 MA.svg ma 𐀕 Linear B Syllable B013 ME.svg me 𐀖 Linear B Syllable B073 MI.svg mi 𐀗 Linear B Syllable B015 MO.svg mo 𐀘 Linear B Syllable B023 MU.svg mu
n- 𐀙 Linear B Syllable B006 NA.svg na 𐀚 Linear B Syllable B024 NE.svg ne 𐀛 Linear B Syllable B030 NI.svg ni 𐀜 Linear B Syllable B052 NO.svg no 𐀝 Linear B Syllable B055 NU.svg nu
p- 𐀞 Linear B Syllable B003 PA.svg pa 𐀟 Linear B Syllable B072 PE.svg pe 𐀠 Linear B Syllable B039 PI.svg pi 𐀡 Linear B Syllable B011 PO.svg po 𐀢 Linear B Syllable B050 PU.svg pu
q- 𐀣 Linear B Syllable B016 QA.svg qa 𐀤 Linear B Syllable B078 QE.svg qe 𐀥 Linear B Syllable B021 QI.svg qi 𐀦 Linear B Syllable B032 QO.svg qo
r- 𐀨 Linear B Syllable B060 RA.svg ra 𐀩 Linear B Syllable B028 RE.svg re 𐀪 Linear B Syllable B053 RI.svg ri 𐀫 Linear B Syllable B002 RO.svg ro 𐀬 Linear B Syllable B026 RU.svg ru
s- 𐀭 Linear B Syllable B031 SA.svg sa 𐀮 Linear B Syllable B009 SE.svg se 𐀯 Linear B Syllable B041 SI.svg si 𐀰 Linear B Syllable B012 SO.svg so 𐀱 Linear B Syllable B058 SU.svg su
t- 𐀲 Linear B Syllable B059 TA.svg ta 𐀳 Linear B Syllable B004 TE.svg te 𐀴 Linear B Syllable B037 TI.svg ti 𐀵 Linear B Syllable B005 TO.svg to 𐀶 Linear B Syllable B069 TU.svg tu
w- 𐀷 Linear B Syllable B054 WA.svg wa 𐀸 Linear B Syllable B075 WE.svg we 𐀹 Linear B Syllable B040 WI.svg wi 𐀺 Linear B Syllable B042 WO.svg wo
z- 𐀼 Linear B Syllable B017 ZA.svg za 𐀽 Linear B Syllable B074 ZE.svg ze 𐀿 Linear B Syllable B020 ZO.svg zo
Գծային B վանկագիր մը․ ku - ru - so կը պատկերացնենχρυσός( ոսկի) բառ
Նէա Թիրինթա. «Միկինեան ջրամբար» ցոյց տուող ցուցատախտակ, գրուած նաեւ Գծային B գիրով
Գծային B - (Α) Ա վանկը

Գծային B գիրը միաձայներու եւ երկձայններու միախառնութիւն մըն է կանոններու դաշնագրութեամբ։  Քանի մը օրինակներ՝

ai-ku-pi-ti-jo, Aiguptios (Αἰγύπτιος)-ի համար (=եգիպտական),  

e-rai-wo, elaiwon (ἔλαιον)-ի համար (=ձէթ),

ti-ri-ja  trja (τρια)-ի համար (=երեք),  

pa-te,  patēr (πατήρ)-ի համար (=հայր),

pa-si ,  phāsi (φησί)-ի համար (=բնութիւն),

do-ra, dōra (յոգնակի δῶρον)-ի համար (=նուէր),

a-te-mi-ti-jo,  Ἀρτεμίτιος (Artemitios)-ի համար (=Արթեմիթիոս)

ku-ru-so, khrusos (χρυσός)-ի համար (=ոսկի),

-a-jo,  -αῖος (-aios) վերջածանց՝  ուրկէ ծագում ունեցող կը նշանակէ (Θηβαίος, Μυτιληναίος..), եւայլն։

Գծային B - (Ε) Ե վանկը

Գծային Β հեգարան[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վերծանուած նշաններ V, CV ձեւերուն համար[note 1]
-a -e -i -o -u
𐀀 Linear B Syllable B008 A.svg a

*08

𐀁 Linear B Syllable B038 E.svg e

*38

𐀂 Linear B Syllable B028 I.svg i

*28

𐀃 Linear B Syllable B061 O.svg o

*61

𐀄 Linear B Syllable B010 U.svg u

*10

d- 𐀅 Linear B Syllable B001 DA.svg da

*01

𐀆 Linear B Syllable B045 DE.svg de

*45

𐀇 Linear B Syllable B007 DI.svg di

*07

𐀈 Linear B Syllable B014 DO.svg do

*14

𐀉 Linear B Syllable B051 DU.svg du

*51

j- 𐀊 Linear B Syllable B057 JA.svg ja

*57

𐀋 Linear B Syllable B046 JE.svg je

*46

𐀍 Linear B Syllable B036 JO.svg jo

*36

k- 𐀏 Linear B Syllable B077 KA.svg ka

*77

𐀐 Linear B Syllable B044 KE.svg ke

*44

𐀑 Linear B Syllable B067 KI.svg ki

*67

𐀒 Linear B Syllable B070 KO.svg ko

*70

𐀓 Linear B Syllable B081 KU.svg ku

*81

m- 𐀔 Linear B Syllable B080 MA.svg ma

*80

𐀕 Linear B Syllable B013 ME.svg me

*13

𐀖 Linear B Syllable B073 MI.svg mi

*73

𐀗 Linear B Syllable B015 MO.svg mo

*15

𐀘 Linear B Syllable B023 MU.svg mu

*23

n- 𐀙 Linear B Syllable B006 NA.svg na

*06

𐀚 Linear B Syllable B024 NE.svg ne

*24

𐀛 Linear B Syllable B030 NI.svg ni

*30

𐀜 Linear B Syllable B052 NO.svg no

*52

𐀝 Linear B Syllable B055 NU.svg nu

*55

p- 𐀞 Linear B Syllable B003 PA.svg pa

*03

𐀟 Linear B Syllable B072 PE.svg pe

*72

𐀠 Linear B Syllable B039 PI.svg pi

*39

𐀡 Linear B Syllable B011 PO.svg po

*11

𐀢 Linear B Syllable B050 PU.svg pu

*50

q- 𐀣 Linear B Syllable B016 QA.svg qa

*16

𐀤 Linear B Syllable B078 QE.svg qe

*78

𐀥 Linear B Syllable B021 QI.svg qi

*21

𐀦 Linear B Syllable B032 QO.svg qo

*32

r- 𐀨 Linear B Syllable B060 RA.svg ra

*60

𐀩 Linear B Syllable B028 RE.svg re

*27

𐀪 Linear B Syllable B053 RI.svg ri

*53

𐀫 Linear B Syllable B002 RO.svg ro

*02

𐀬 Linear B Syllable B026 RU.svg ru

*26

s- 𐀭 Linear B Syllable B031 SA.svg sa

*31

𐀮 Linear B Syllable B009 SE.svg se

*09

𐀯 Linear B Syllable B041 SI.svg si

*41

𐀰 Linear B Syllable B012 SO.svg so

*12

𐀱 Linear B Syllable B058 SU.svg su

*58

t- 𐀲 Linear B Syllable B059 TA.svg ta

*59

𐀳 Linear B Syllable B004 TE.svg te

*04

𐀴 Linear B Syllable B037 TI.svg ti

*37

𐀵 Linear B Syllable B005 TO.svg to

*05

𐀶 Linear B Syllable B069 TU.svg tu

*69

w- 𐀷 Linear B Syllable B054 WA.svg wa

*54

𐀸 Linear B Syllable B075 WE.svg we

*75

𐀹 Linear B Syllable B040 WI.svg wi

*40

𐀺 Linear B Syllable B042 WO.svg wo

*42

z- 𐀼 Linear B Syllable B017 ZA.svg za

*17

𐀽 Linear B Syllable B074 ZE.svg ze

*74

𐀿 Linear B Syllable B020 ZO.svg zo

*20

[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Յունական բարբառի փաստեր Միկինեան արխիւներուն մէջ, Ventris, Michael; Chadwick, John (1953), Յունական Ուումնասիրութեանց Թերթօն, հատոր 73, էջ 84-103 (անգլերէն)
  2. Քեմպրիճ համալսարան․ Գծային B արձանագրութիւններ(անգլերէն)
  3. Հաւելեալ յայտնաբերումներ․ Կրետէի եւ Էգէականի արձանագրութիւններ, Սըր Արթուր Էվանս, 1898
  4. [file:///C:/Users/work/Downloads/VAR-815972-1001_20-07-2017_07-39-57_abbyy%20(1).pdf Աշխարհի հնագիտութիւն – Կրետէի գիրը Ք․Ա․ 2-րդ հազարամեակին, Օլիվիէ Փետրուար 1986(անգլերէն)]
  5. Յունական ուսումնասիրութիւններու Թերթօն - Նախնական պատկերագիր․ Նախափիւնիկեան արձանագրութիւններ, Կրետէէն մինչեւ Պելոպոնես, Էվանս, 1894(անգլերէն)
  6. Թիվա․ գծային Բ արձանագրութիւններ
  7. Քնոսոս․ պալատին սայլերու կառքինարձանագրութիւնները – Տրիսըն, 2000, հրատ․ Սալամանքայի համալսարան(անգլերէն)
  8. national geographic - Հին արձանագրութեան տախտակ գտնուած է․ Եւրոպայի ամենահին գիրը(անգլերէն)
  9. Գծային B - Եւրոպայի ամենահին գիրը(անգլերէն)
  10. Ճոն Չատուիք, 1994 Գծային B-ի վերծանումը Le déchiffrement du linéaire B, NRF Gallimard(ֆր.)
  11. Ճոն Չատուիք, 1990, Գծային B-ի վերծանումը, Քեմպրիճ
  12. Թեքսաս համալսարան – Էգէականի արձանակգրութիւններու եւ նախապատմութեան ծրագիր – Փալեմա, Թոմաս, Eleventh International Mycenological Colloquium 2000
  13. Գրելու պատմութիւնը․ Ռոպինսոն Անտրիու 1995, էջ 108-119
  14. Գծային B - հեգարան․ Unicode 1000-1007F(անգլերէն)
  15. Գծային B- logogramme․ Unicode 10080-100FF(անգլերէն)
  1. Լեզուաբանութեան մէջ C եւ V կը ներկայացնեն յաջորդաբար բաղաձայնը եւ ձայնաւորը