Գծային B (Γραμμική Β)

Template loop detected: Կաղապար:Տեղեկաքարտ Լեզու

Գծային B արձանագրութիւններ․ Աթէնքի Հնաբանական Ազգային Թանգարան

Գծային Β,  յունարէն լեզուի առաջին գիրը (հեգարան այբուբենը)․ գործածուած է Միկինեան քաղաքակրթութեան շրջանին՝ Ք․Ա․ 17-րդ դարէն մինչեւ Ք․Ա․ 13-րդ դար։

Տեղեկութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Գծային B արձանագրութիւն․ Իրաքլոնի հնաբանական թանգարան

Գծային Β գիրը կը յայտնաբերուի Քնոսոս (Կրետէ), Արթուր Էվանս հնագետէն։  Գիրը այդպէս կոչած է, որովհետեւ գծային նիշեր գործածուած են․ անոնք փորագրուած են կաւէ տախտակներու վրայ։ Յաջորդող տարիներուն, բացի Քնոսոսի պալատէն,  Գծային Β գիրով տախտակի վրայ արձանագրութիւններ գտնուած են Փիլոսի Միկինեան պալատին մէջ, ինչպէս նաեւ Յունաստանի մայրցամաքի տարբեր շրջաններու մէջ։

Ընդհանուրին մէջ գտնուած են մօտաւորապէս 5000 Գծային Β գիրով արձանագրութիւններ․ 3000 Քնոսոս, 1500 Փիլոս, 300 Թիվա, 90 Միկինես, իսկ աւելի քիչ քանակով՝ Խանիա (Կրետէ), Արմենի (Խանիա, Կրետէ), Մալիա (Կրետէ), Թիրինթա (Արղոլիտա, Պելոպոնես), Էլեֆսինա (Ատիկէ), Օրհոմենոս (Թիվա, Վիոթիա՝ կեդրոնական Յունաստան), եւայլն։

Վերծանում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Գծային Β - գաղափարագիրեր՝ ձախէն աջ՝ տղամարդ, կին, անիւ, ամֆորէա, գինի, ձէթ.

Գծային Β վերծանած է 1952-ին Միքայէլ Վենթրիս։  Իր այս գործին օգնած են Էմեթ Լեսլի Պենեթ, Ալիս Քոպեր եւ Ճոն Չատուիք։  Ալիս Քոպերն է որ առաջին նշմարած է թէ գծային նիշերու խմբակի մը գաղափարագիր մը կ՛ ընկերակցէր։ Ճոն Չատուիք կարեւոր ներդրում ունեցած է Գծային Β գիրի վերծանման համար․ ան գործակցած է Միքայէլ Վենթրիսին հետ եւ 1955-ին յանգած են եզրակացութեան թէ յունարէն լեզուի նախագիրն է՝ «Documents in Mycenaean Greek» (աշխատանք-ուսումնասիրութիւն)։

Գծային Β գիրին վերծանմամբ, փաստուեցաւ թէ յունական գիր է։

Գծային Β գիրը կը բաղկանայ մօտաւորապէս 200 նշաններէ։  Թիւերը տասնորդական դրութեան կը հետեւին։

Գծային Β վանկագիրը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հանիայի Հնագիտական Թանգարան․ անօթի վրայ Գծային Β արձանագրութիւն
Միկինեսի Հնագիտական Թանգարան․ Գծային B արձանագրութիւն
Թիվայի Հնագիտական Թանգարան․ Գծային Β արձանագրութիւններու հաւաքածոյ

Հեգնում եւ արտասանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

-a -e -i -o -u
𐀀 a 𐀁 e 𐀂 i 𐀃 o 𐀄 u
d- 𐀅 da 𐀆 de 𐀇 di 𐀈 do 𐀉 du
j- 𐀊 ja 𐀋 je 𐀍 jo 𐀎 ju
k- 𐀏 ka 𐀐 ke 𐀑 ki 𐀒 ko 𐀓 ku
m- 𐀔 ma 𐀕 me 𐀖 mi 𐀗 mo 𐀘 mu
n- 𐀙 na 𐀚 ne 𐀛 ni 𐀜 no 𐀝 nu
p- 𐀞 pa 𐀟 pe 𐀠 pi 𐀡 po 𐀢 pu
q- 𐀣 qa 𐀤 qe 𐀥 qi 𐀦 qo
r- 𐀨 ra 𐀩 re 𐀪 ri 𐀫 ro 𐀬 ru
s- 𐀭 sa 𐀮 se 𐀯 si 𐀰 so 𐀱 su
t- 𐀲 ta 𐀳 te 𐀴 ti 𐀵 to 𐀶 tu
w- 𐀷 wa 𐀸 we 𐀹 wi 𐀺 wo
z- 𐀼 za 𐀽 ze 𐀿 zo
Գծային B վանկագիր մը․ ku - ru - so կը պատկերացնենχρυσός( ոսկի) բառ
Նէա Թիրինթա. «Միկինեան ջրամբար» ցոյց տուող ցուցատախտակ, գրուած նաեւ Գծային B գիրով
Գծային B - (Α) Ա վանկը

Գծային B գիրը միաձայներու եւ երկձայններու միախառնութիւն մըն է կանոններու դաշնագրութեամբ։  Քանի մը օրինակներ՝

ai-ku-pi-ti-jo, Aiguptios (Αἰγύπτιος)-ի համար (=եգիպտական),  

e-rai-wo, elaiwon (ἔλαιον)-ի համար (=ձէթ),

ti-ri-ja  trja (τρια)-ի համար (=երեք),  

pa-te,  patēr (πατήρ)-ի համար (=հայր),

pa-si ,  phāsi (φησί)-ի համար (=բնութիւն),

do-ra, dōra (յոգնակի δῶρον)-ի համար (=նուէր),

a-te-mi-ti-jo,  Ἀρτεμίτιος (Artemitios)-ի համար (=Արթեմիթիոս)

ku-ru-so, khrusos (χρυσός)-ի համար (=ոսկի),

-a-jo,  -αῖος (-aios) վերջածանց՝  ուրկէ ծագում ունեցող կը նշանակէ (Θηβαίος, Μυτιληναίος..), եւայլն։

Գծային B - (Ε) Ե վանկը

Գծային Β հեգարան[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վերծանուած նշաններ V, CV ձեւերուն համար[note 1]
-a -e -i -o -u
𐀀 a

*08

𐀁 e

*38

𐀂 i

*28

𐀃 o

*61

𐀄 u

*10

d- 𐀅 da

*01

𐀆 de

*45

𐀇 di

*07

𐀈 do

*14

𐀉 du

*51

j- 𐀊 ja

*57

𐀋 je

*46

𐀍 jo

*36

k- 𐀏 ka

*77

𐀐 ke

*44

𐀑 ki

*67

𐀒 ko

*70

𐀓 ku

*81

m- 𐀔 ma

*80

𐀕 me

*13

𐀖 mi

*73

𐀗 mo

*15

𐀘 mu

*23

n- 𐀙 na

*06

𐀚 ne

*24

𐀛 ni

*30

𐀜 no

*52

𐀝 nu

*55

p- 𐀞 pa

*03

𐀟 pe

*72

𐀠 pi

*39

𐀡 po

*11

𐀢 pu

*50

q- 𐀣 qa

*16

𐀤 qe

*78

𐀥 qi

*21

𐀦 qo

*32

r- 𐀨 ra

*60

𐀩 re

*27

𐀪 ri

*53

𐀫 ro

*02

𐀬 ru

*26

s- 𐀭 sa

*31

𐀮 se

*09

𐀯 si

*41

𐀰 so

*12

𐀱 su

*58

t- 𐀲 ta

*59

𐀳 te

*04

𐀴 ti

*37

𐀵 to

*05

𐀶 tu

*69

w- 𐀷 wa

*54

𐀸 we

*75

𐀹 wi

*40

𐀺 wo

*42

z- 𐀼 za

*17

𐀽 ze

*74

𐀿 zo

*20

[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Յունական բարբառի փաստեր Միկինեան արխիւներուն մէջ, Ventris, Michael; Chadwick, John (1953), Յունական Ուումնասիրութեանց Թերթօն, հատոր 73, էջ 84-103 (անգլերէն)
  2. Քեմպրիճ համալսարան․ Գծային B արձանագրութիւններ(անգլերէն)
  3. Հաւելեալ յայտնաբերումներ․ Կրետէի եւ Էգէականի արձանագրութիւններ, Սըր Արթուր Էվանս, 1898
  4. [file:///C:/Users/work/Downloads/VAR-815972-1001_20-07-2017_07-39-57_abbyy%20(1).pdf Աշխարհի հնագիտութիւն – Կրետէի գիրը Ք․Ա․ 2-րդ հազարամեակին, Օլիվիէ Փետրուար 1986(անգլերէն)]
  5. Յունական ուսումնասիրութիւններու Թերթօն - Նախնական պատկերագիր․ Նախափիւնիկեան արձանագրութիւններ, Կրետէէն մինչեւ Պելոպոնես, Էվանս, 1894(անգլերէն)
  6. Թիվա․ գծային Բ արձանագրութիւններ
  7. Քնոսոս․ պալատին սայլերու կառքինարձանագրութիւնները – Տրիսըն, 2000, հրատ․ Սալամանքայի համալսարան(անգլերէն)
  8. national geographic - Հին արձանագրութեան տախտակ գտնուած է․ Եւրոպայի ամենահին գիրը(անգլերէն)
  9. Գծային B - Եւրոպայի ամենահին գիրը(անգլերէն)
  10. Ճոն Չատուիք, 1994 Գծային B-ի վերծանումը Le déchiffrement du linéaire B, NRF Gallimard(ֆր.)
  11. Ճոն Չատուիք, 1990, Գծային B-ի վերծանումը, Քեմպրիճ
  12. Թեքսաս համալսարան – Էգէականի արձանակգրութիւններու եւ նախապատմութեան ծրագիր – Փալեմա, Թոմաս, Eleventh International Mycenological Colloquium 2000
  13. Գրելու պատմութիւնը․ Ռոպինսոն Անտրիու 1995, էջ 108-119
  14. Գծային B - հեգարան․ Unicode 1000-1007F(անգլերէն)
  15. Գծային B- logogramme․ Unicode 10080-100FF(անգլերէն)
  1. Լեզուաբանութեան մէջ C եւ V կը ներկայացնեն յաջորդաբար բաղաձայնը եւ ձայնաւորը