Արթիւր Ադամով

Արթիւր Ադամով; ռուս.՝ Артур Адамян
Ծնած է	23 Օգոստոս 1908[…]
Ծննդավայր	Քիսլովոտսք, Թերեքի մարզ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	15 Մարտ 1970 (61 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզ, Ֆրանսա
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Լականալ լիցեյ?
Մասնագիտութիւն	թատերագիր, գրագէտ, արձակագիր, թարգմանիչ, դերասան, radio playwright
Ամուսին	Ժակլին Օտրյուսո?

Արթիւր Ադամով (Յարութիւն Ադամեան, 23 Օգոստոս 1908(1908-08-23)^[1]^[2]^[3]^[…], Քիսլովոտսք, Թերեքի մարզ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն^[4]^[2] - 15 Մարտ 1970(1970-03-15)^[5], Փարիզ, Ֆրանսա^[2]), հայ ֆրանսագիր թատերագիր, բանաստեղծ եւ թարգմանիչ։ Անհեթեթի թատրոնի հիմնադիրներէն մէկը։

Կենսագրութիւն

Ծնած է Թիֆլիս, Կովկասի մէջ նաւթի հանքեր ունեցող հարուստ ընտանիքի մը մէջ։ Առաջին Համաշխարհային պատերազմի նախօրեակին ընտանիքին հետ մեկնած է շրջապտոյտի, սակայն պատերազմն ու որոշ իրադարձութիւններ պատճառ դարձած են, որ ան կանուխ տարիքէն անցնի Զուիցերիա եւ ապա` Փարիզ, ուր հաստատուած է վերջնականապէս։

Ան հետաքրքրուած է փիլիսոփայութեամբ, անդամակցած է Ֆրանսայի Համայնավար կուսակցութեան եւ մեծապէս տպաւորուած հոգեվերլուծումով եւ ռուսական թատրոնով։ Ֆրանսերէնի թարգմանած է` ֆրոյտեան դպրոցի այլախոհ եւ մշակութային թեքումով երեք սաներէն` Ֆռոմմ, Հոռնէ, եւ Եունկ։

Գործունէութիւն

Ան գրած է թատրերգութիւններ, բանաստեղծութիւններ։ Անհեթեթի թատրոնի հիմնադիր 3 անդամներէն մէկը եղած է, սակայն Փարիզի մէջ ստեղծագործող երեքը ֆրանսացիներ չէին: Անոնցմէ մէկը իրլանտացի էր, երկրորդը՝ ռումանացի, երրորդը՝ հայ: Դժբախտաբար հայ թատրոնը բացառապէս ծանօթ է իրլանտացիին, ռումանացիին, սակայն գրեթէ ծանօթ չէ երրորդին՝ հայուն:

Ադամով Անհեթեթի թատրոն եկած է գերիրապաշտներու դպրոցէն` անցնելով Անթոնին Արթոյի դպրոցէն, եւ դարձած է երեք սիւներէն մէկը անհեթեթի թատրոնին` գործածելով նաեւ Սթրինտպերկի երազահմայական (onirisme) ոճը մեծ յաջողութեամբ` իր «L’Invasion» («Ներխուժում» թատերախաղին մէջ:

Ադամով ցաւ զգացած է, որ ինք չէ յաջողած հաւատրիմ մնալ իր մայրենի լեզուին: Մինչդեռ անոր գործերը բեմադրուած են աշխարհի բազում հեղինակաւոր թատրոններու մէջ։

Անցեալ դարու յիսունականներուն զայն լուսանկարած է «Getty Images» հանրայայտ գործակալութիւնը, անոր մասին գրած է «Encyclopedia Britanika»ն, թէեւ ներկայացուած է իբրեւ ֆրանսացի, հեղինակ, որ ազգութեամբ հայ է, գրած է «Larousse»-ը, զայն յիշատակած են գրեթէ բոլոր ակադեմական շտեմարանները` «Oxford reference»էն մինչեւ «IMDb», անոր գիրքերը կը վաճառուին աշխարհի նշանաւոր գրախանութներու մէջ եւ առցանց միջոցներով։

Գործերը

Արթիւր ստեղծագործած է երկու համաշխարհային պատերազմներուն ընթացքին․ ան գրած է․

«Ներխուժումը» (1951),
«Ծաղր եւ ծանակը» (1952),
«Փինկփոնկը» (1955),
«Ճանապարհի ուղղութիւնը» (1953),
«Ինչպէս որ էինք»-ը (1954) ձաղկելով մարդոց իրեղէնացումն ու կեղեքումը դրամատէրներուն կողմէ:

Ադամով եւ իր ինքնութիւնը

Ադամով իր ամբողջ կեանքին տեւողութեան ինքզինք անբախտ զգացած է` կանուխ տարիքէն զրկուած ըլլալով իր հայրենի միջավայրէն:

Ան իր «Confessions» («Խոստովանութիւններ») խորագրուած մտերիմ հատորին մէջ գրած է.

Նախ ես գիտեմ, թէ մէկն եմ. բայց ո՞վ եմ ես: Այն ինչ որ գիտեմ իմ «Ես»-իս մասին, ան, որ ես կը տառապիմ: Կը տառապիմ, որովհետեւ իմ ինքնութեանս արմատաներուն մէջ ճեղքուածք մը կայ երկփեղկում մը կայ: Ես ո՛չ զուցերիացի կրցայ դառնալ եւ ո՛չ իսկ գաղիացի զգալ, հակառակ անոր, որ ես տիրապետեցի ֆրանսերէն լեզուին` մայրենի լեզուիս նման…:

- Արթիւր Ադամով

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 15. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Адамов Артюр // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118500589 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ https://www.fnac.com/Arthur-Adamov/ia43785/bio

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q28924058"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Paul_de_Roux|Roux&nbsp;P.&nbsp;d.]]</i>_[[:d:Q28924058|Nouveau_Dictionnaire_des_œuvres_de_tous_les_temps_et_tous_les_pays]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2_—_[[:fr:Éditions_Robert_Laffont|Éditions_Robert_Laffont]],_1994._—_Vol.&nbsp;1._—_P.&nbsp;15._—_ISBN_978-2-221-06888-5</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 15. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Arthur-Adamov_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Адамов_Артюр_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Адамов Артюр // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/118500589/_Record_#118500589]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118500589 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_[[:d:Q124405912|Հայկական_հանրագիտարան_հրատարակչություն]],_1974.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-6] Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124405912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[[https://www.fnac.com/Arthur-Adamov/ia43785/bio_https://www.fnac.com/Arthur-Adamov/ia43785/bio]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://www.fnac.com/Arthur-Adamov/ia43785/bio

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]