Քիլիս

Քաղաք
Քիլիս
Երկիր  Թուրքիա[1]
Տարածութիւն 610 քմ²
ԲԾՄ 660 մեթր
Բնակչութիւն 116 034 մարդ (2018)
Փոստային ցուցանիշ 79000
Շրջագայութեան պետ-համարագիր 79
Պաշտօնական կայքէջ kilis.bel.tr(թուրք.)

Քիլիս, դաշտային Կիլիկիոյ այս քաղաքը կը գտնուի սուրիական Հալէպ քաղաքէն 60քմ հիւսիս՝ Հալէպի եւ Այնթապի ճիշտ մէջտեղը[2]: Հնագոյն ժամանակներէն ի վեր եղած է հայաբնակ:

Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Մինչեւ 1915 ունէր 5250 հայ առաքելական, 327 հայ կաթողիկէ եւ 342 հայ բողոքական բնակչութիւն, որուն կը պատկանէին տնտեսական, առողջապահական, կրթական լծակները: Հայերը գլխաւորաբար զբաղած են արհեստներով, առեւտուրով, ձիթապտուղի իւղի արդիւնահանմամբ:

Ընդարձակ արտեր ու այգիներ ունի Քիլիս, եւ կ՚արտադրէ ցորեն, գարի, ոսպ, սիսեռ, բամբակ, շուշմայ, չամիչ, գինի, օղի եւ ձէթ[2]։

Հայերու տեղահանութիւնն սկսաւ 1915 թուականի Յունիս 28-ին: Սահմանամերձ ըլլալուն պատճառով հայերը ենթարկուեցան համեմատաբար «մեղմ» եղեռնի՝ նահատակուեցաւ «ընդամէնը» 1500 հոգի:

Տէր-Զօր աքսորուածները ամբողջովին ջարդուեցան, մնացեալը տեղահանութենէն վերադարձան, սակայն 1921-ի ֆրանս-թրքական պայմանագիրի կնքումէն ետք, երբ Քիլիս անցաւ Թուրքիոյ, հայերն ստիպուած գաղթեցին Հալէպ:

Իսկ 1925-ի թրքական իշխանութիւնները պայթեցուցին 1873-ի օծուած Ս. Յովհաննէս հոյակերտ եկեղեցին, ինչով վերացաւ հայութեան վերջին հետքը[3]:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. GEOnet Names Server — 2018.
  2. 2,0 2,1 «Տեղեկագիր այրիախնամ յանձնաժողովի - Է. Քիլիս»։ digilib.aua.am։ արտագրուած է՝ 2023-03-25 
  3. «Արեւմտեան Հայաստան․ Քիլիս»։ Western Armenia TV (wa-WA)։ 2023-02-18։ արտագրուած է՝ 2023-03-25