Սպիրիտոն Մելիքեան
| Սպիրիտոն Մելիքեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 18 (30) Նոյեմբեր 1880[1] |
| Ծննդավայր | Վաղարշապատ, Երեւանի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն[1] |
| Մահացած է | 4 Մայիս 1933[1] (52 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն[1] |
| Քաղաքացիութիւն |
 Ռուսական Կայսրութիւն Անդրկովկասյան Դեմոկրատական Ֆեդերատիվ Հանրապետություն.svg){kind=small} Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւն.svg){kind=small} Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն.svg){kind=small} Խորհրդային Միութիւն |
| Ազգութիւն | Հայ[1] |
| Ուսումնավայր | Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան[1] |
| Տեսակ | Հայկական երաժշտութիւն |
| Մասնագիտութիւն | երաժշտագէտ, երգահան, խմբավար, երաժշտութեան ուսուցիչ |
| Աշխատավայր |
Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան[1] Շուշիի Թեմական դպրոց[1] Ներսիսեան դպրոց[1] Երեւանի Կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոց[1] |
| Երեխաներ | Հրաչյա Սպիրիդոնի Մելիքյան? |
Սպիրիտոն Մելիքեան (18 (30) Նոյեմբեր 1880[1], Վաղարշապատ, Երեւանի նահանգ, Կովկասի Փոխարքայութիւն, Ռուսական Կայսրութիւն[1] - 4 Մայիս 1933[1], Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Անդրկովկասի ԽՖՍՀ, Խորհրդային Միութիւն[1]), հայ երաժշտագէտ, երգահան, խմբավար եւ մանկավարժ[2]։
Կենսագրական գիծեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ծնած է Վաղարշապատ։ Էջմիածնի ԳԷորգեան ճեմարանինին մէջ Կոմիտասի աշակերտներէն եղած է Սպիրիտոն Մելիքեան[2]։ Տակաւին ուսման տարիներուն, ան զբաղած է գիտական հետազօտութիւններով։ Յատկանշական է, որ Ճեմարանը աւարտելէ ետք Մելիքեան մեկնած է Պերլին եւ աշակերտած՝ նոյն փրոֆեսէօրներուն, որոնց քով ժամանակին ուսանած էր Կոմիտաս։ Այսինքն կրնանք ըսել, որ Կոմիտասի աշակերտներուն վրայ ազդեցութիւն ունեցած է ոչ միայն ինք՝ Կոմիտաս, այլեւ՝ եւրոպական դասական երաժշտութեան դպրոցը։ Դպրոց, որուն իր հայեացքը ուղղած է ժամանակի յառաջադէմ երիտասարդութիւնը։
Գործութնէութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Եւրոպա անցուցած չորս տարիները մեծ ազդեցութիւն ունեցած են Սպիրիտոն Մելիքեանի երաժշտական յետագայ գործունէութեան վրայ։ Անդրկովկաս վերադառնալէ ետք, հրաժարելով Էջմիածնի մէջ ստացած հոգեւորկանի կոչումէն, ան սկսած է զբաղիլ մանկավարժական, հասարակական եւ երաժշտագիտական գործունէութեամբ։ Ըստ տեղեկութիւններու, Ներսիսեան Ճեմարանին մէջ շարունակելով Մակար Եկմալեանի աւանդոյթները, Մելիքեանի ջանքերով ալ աւելի բարձրացած է տեղի երգչախումբի նմակարդակը։
Թիֆլիսի մէջ ան հայկական երգչախմբային ընկերութեան եւ Հայկական երաժշտական կազմակերպութեան հիմնադիրներէն եւ գործող անդամներէն եղած է։ Իր ուսուցիչին օրինակով, Սպիրիտոն Մելիքեան գրած է դասագիրքեր եւ երաժշտագիտական գիրքեր։ Անոր աշխատութիւններէն են․
- «Երաժշտութեան զարգացմանխնդիրները»,
- «Շիրակի երգեր»,
- «Երգեցողութեան դասագիրքը»,
- «Յունական երաժշտութեան ազդեցութիւնը հայ երաժշտութեան տեսականի վրայ»։
Տարածում եւ ընդունելութիւն գտած «Շիրակի երգեր» ու հրատարկութեան համար, առաջին անգամ հայ իրականութեան մէջ նոթագրուած եւ տեղ գտած են ֆոնոկրաֆով ձայնագրուած երգեր։ Գիրքը, 1914-ին, Թիֆլիսի հայկական երաժշտականը նկերութեան կողմէ կատարուած երաժշտա-ազգագրական հետազօտութիւններու արդիւնք է։ Երգարանին մէջ հաւաքուած են գեղջկական երգեր եւ պարերգներ, աշուղական յանկարծաստեղծումներ, որոնք հետաքրքրական են իրենց ժանրային նիւթով, ունին պատմական մեծ նշանակութիւն եւ այսօր ալ իբրեւ բնաբան կը ծառայեն հայ երաժշտահաններու։
Պարգեւներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]1933 թուականին արժանացած էէ ՀԽՍՀ արուեստի վաստակաւոր գորիծչի կոչումին[3]։