Ուրանոս (դիցաբանութիւն)

Ուրանոս; հին յուն․՝ Οὐρανός
	«Երկինքին առաջին աստուած, պահապան եւ մեծ Իմաստուն»
Ամուսին	Եէա
Ծնողներ	Եէա (ըստ Իսիդոսին) կամ Էթերաս եւ կամ Իմերա եւ Նիքս
Երեխաներ	Աֆրոտիթի; Մելեադես յաւերժահարսեր; Էրինիես; Տիտաններ; Կիկլոփներ ; Էքաթոնոհիրես; Հսկաներ ;

Ուրանոս (յուն․՝ Ουρανός)․ յունական դիցաբանութեան մէջ երկինքին մարմնացումն է եւ Երկրի նախածագութեան գերագոյն էակը։

^{Ափոլոդորոս (1,1,1): Οὐρανὸς πρῶτος τοῦ παντὸς ἐδυνάστευσε κόσμου.(Ուրանոս, առաջիններուն առաջինը որ աշխարհը յաղթահարեց)}

Դիցաբանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ւստ Իսիոդոսին (Թէողոնիա, տաղ , 127-128) Ուրանոս Եէային ամուսինն ու անդրանիկ զաւակն էր։ Ան զայն ծննդաբերեց երբ Էրոսին կից կը քնանար, առանց արգասաւորումի՝ «որպէսզի անոր շրջապատէ եւ անմահ աստուածներուն Տունը յաւիտենից եւ ապահով ըլլայ»։

Ուրանոս եւ Եէա բազմաթիւ զաւակներ ունեցան․ գլխաւորներն են՝

Տիտաններ, երեք Կիկլոբներ եւ երեք Էքաթոհիրես (հարիւր ձեռքեր / Էքաթո=հարիւր, հիրես=ձեռքեր)։ Սակայն, ան կ՛ատէր զաւակները եւ այդ պատճառով զանոնք Թարթարա (երկրի ամենախոր մասը) կը խրէր։ Ուրանոս իր այս արարքներէն կ՛ախորժէր, բայց Եէա կը զայրանար եւ պատեհ առիթով պողպատէ ադամանդ կը ցայտէ եւ իր զաւակներուն կը յանձնէ, որպէսզի անոնք հսկայ մանգաղ կը շինեն եւ կռուին իրենց գէշ հօր դէմ։ Սակայն զաւակներէն ոեւէ մէկը քաջութիւնը չունէր այդ ոճիրը ընելու համար։ Միայն Քրոնոս, Տիտաններէն մէկը, կը յանդգնի։ Առաջին պատեհ առիթին, երբ Ուրանոս կը քնանար, Քրոնոս մանգաղը կ՛առնէ եւ զայն կը ներքինացնէ։ Երկիրին վրայ ինկած արիւնի կաթիլներէն կը ծնին վրէժխնդրութեան եւ բռնաբարութեան ոգիները՝ երեք էրինիեսները, Հսկաները եւ Մելեադես յաւերժահասերը։ Իսկ ծով ինկած սերմէն Աֆրոտիթին կը ծնի։ Քրոնոս աշխարհին կ՛իշխէ, մինչեւ որ զաւակը Տիաս (կամ Զեւս) զայն գահընկեց կ՛ընէ։