Յարութիւն Ալիքսանեան

Յարութիւն Ալիքսանեան
Ծնած է	1857
Ծննդավայր	Պրուսա, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	1 Յունուար 1918(1918-01-01)
Մահուան վայր	Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Ազգութիւն	Հայ
Մասնագիտութիւն	դերասան
Ամուսին	Սիրանոյշ Ալիքսանեան
Երեխաներ	Նուպար Ալիքսանեան

Ալիքսանեան Յարութիւն (Խաչիկ, 1857, Պրուսա, Օսմանեան Կայսրութիւն - 1 Յունուար 1918(1918-01-01), Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն), հայ դերասան։

Կենսագրութիւն

ծն. Չինկիլէրի (Պրուսայի գիւղ) 1857-ին, մանկութեանը կը կորսնցնէ ծնողքը. նախնական կրթութիւնը գիւղին դպրոցին մէջ կը ստանայ, յետոյ Պրուսա կը ղրկուի իբրեւ աշկերտ կօշկակարի, ուսկից 1864-ին Պոլսոյ Ս.Փրկչեան Ազգային որբանոց-վարժարանը կը ղրուի իր Գէորգ Եպ. հօրեղբօրը միջնորդութեամբ, հոն կը մնայ 7 տարի եւ աշակերտական թատերական ներկայացումներու ատեն ի յայտ կը բերէ իր դերասանական յատկութիւնները:

1878-ին Վարդովեանի դերասանական խումբին մէջ կ'ընդունուի, եւ երբ Վարդովեան գործէ կը քաշուի՝ 1881-ին Մնակեանի խումբին մէջ առաջին դարերը ստանձնէ 1891-2 կը բաժնուի Մնակեանէն եւ առանձին խումբ մը կազմելով կը մտադրէ Պրուսա նենկիլ 1899-ին Տիկին Հրաչեա դերասանուհին զինքը Կովկաս կը հրագիրէ. հոն՝ Գանձակի, Պաքուի, Թիֆլիսի մէջ բեմ կ'ելլէ կարեւոր դերերով. քիչ ատեն ետք Պոլիս կը վերադառնայ. 1896-ին Զմիւռնիա է, Մնակեանի հետ, իսկ 1897-ին՝ Եգիպտոս, Սերովբէ Պէնլեանի մեծ օփերէթի խումբին մէջ իբրեւ առաջին պառիթոն երգիչ-դերասան: 1899-ին Պոլիս կը դառնայ եւ սկսնակ դերասանուհի Օր. Աղաւնի Հայկազեանի հետ կ'ամուսնանայ, որ կը կոչուի Տիկին Սիրանոյշ Ալիքսանեան համանուն արուեստագիտուհիին շատ նմանելուն համար:

Ալիքսանեան մինջեւ 1903 դարձեալ Պոլսոյ բեմերուն վրայ է, իբրեւ օրուան տիրապետող արուեստագէտը: Ինքը հակարակորդի դերերը այնքան բնականօրէն տարած է որ շատ անգամ հանդիսատեսներուն զայրոյթը գրգռած է իր դէմ, 1904-6-ին թատերապտոյտներ կ'ընէ այցելելով Սելանիկ, Տրամա, Սէրէզ, Քավալա, Իզմիտ, Սամսոն:

1907-ին՝ Ալիքսանեան Հոլասի եւ Տիկ. Հէքիմեանի հետ ուժեղ խումբ մը կը կազմէ որ ասուպի կեանք մը կ'ունենայ. Օսմանեան Սահմանադրութիւն ետք խումբը յամրաբար կը քայքայուի:

1908-18 պատերազմալի շրջանին՝ իր անկումի շրջանը կ'ըլլայ: «Հաց»ին համար դատապարտուի խել մը խամբերու մէջ մտնել. ելլել ու քաշկռտել իր փառքի ծիրանին վարնոց բեմերու վրայ։ Վերջին ներկայացումը տեղի ունեցած է Դեկտեմբերին: 1918 Յունուար 1-ին կը մեռնի, ու կը թաղուի Շիշլիի Ազգ. գերեզմանատան դերասաններու թաղամասին մէջ:

Աղբիւրներ

• Հայ Հանրագիտակ, Հայր Մկրտիչ Վարդ. Պոտուրեան, Պուքրէշ 1938, էջ 65։
• Նշան Պէշիկթաշլեան, Թէոդիկի Ամ. Տար. 1926 էջ 416-30։