Յարութիւն Ալիքսանեան

Յարութիւն Ալիքսանեան
Ծնած է	1857
Ծննդավայր	Պրուսա, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	1 Յունուար 1918(1918-01-01)
Մահուան վայր	Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մասնագիտութիւն	դերասան
Ամուսին	Սիրանոյշ Ալիքսանեան
Երեխաներ	Նուպար Ալիքսանեան

Յարութիւն Ալիքսանեան (Խաչիկ, 1857, Պրուսա, Օսմանեան Կայսրութիւն - 1 Յունուար 1918(1918-01-01), Պոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն), հայ դերասան,

Կենսագրութիւն

Ծնած է Չինկիլէրի (Պրուսայի գիւղ)։ Մանուկ ատեն կորսնցուցած է ծնողքը։ Նախնական կրթութիւնը ստացած է գիւղին դպրոցին մէջ, ետքը ղրկուած է Պրուսա՝ իբրեւ կօշկակարի աշկերտ, 1864-ին ղրկուած է Պոլսոյ Ս. Փրկչեան Ազգային որբանոց-վարժարանը՝ իր Գէորգ Եպ. հօրեղբօրը միջնորդութեամբ, հոն մնացած է 7 տարի եւ աշակերտական թատերական ներկայացումներու ատեն ի յայտ բերած է իր դերասանական կարողութիւնները:

1878-ին Վարդովեանի դերասանական խումբին մէջ ընդունուած է, եւ երբ Վարդովեան գործէ քաշուած է՝ 1881-ին, Մնակեանի խումբին մէջ առաջին դարերը ստանձնած է 1891-2 կը բաժնուի Մնակեանէն եւ առանձին խումբ մը կազմելով կը մտադրէ Պրուսա մեկնիլ 1899-ին Տիկին Հրաչեա դերասանուհին զինքը Կովկաս կը հրաւիրէ. հոն՝ Գանձակի, Պաքուի, Թիֆլիսի մէջ բեմ կ'ելլէ կարեւոր դերերով. քիչ ատեն ետք Պոլիս կը վերադառնայ. 1896-ին Զմիւռնիա է, Մնակեանի հետ, իսկ 1897-ին՝ Եգիպտոս, Սերովբէ Պէնլեանի մեծ օփերէթի խումբին մէջ իբրեւ առաջին պառիթոն երգիչ-դերասան: 1899-ին Պոլիս կը դառնայ եւ սկսնակ դերասանուհի Օր. Աղաւնի Հայկազեանի հետ կ'ամուսնանայ, որ կը կոչուի Տիկին Սիրանոյշ Ալիքսանեան համանուն արուեստագիտուհիին շատ նմանելուն համար:

Ալիքսանեան մինչեւ 1903 դարձեալ Պոլսոյ բեմերուն վրայ է, իբրեւ օրուան տիրապետող արուեստագէտը: Ինքը հակառակորդի դերերը այնքան բնականօրէն տարած է, որ շատ անգամ հանդիսատեսներուն զայրոյթը գրգռած է իր դէմ, 1904-6-ին թատերապտոյտներ կ'ընէ այցելելով Սելանիկ, Տրամա, Սէրէզ, Քավալա, Իզմիտ, Սամսոն:

1907-ին՝ Ալիքսանեան Հոլասի եւ Տիկ. Հէքիմեանի հետ ուժեղ խումբ մը կը կազմէ, որ ասուպի կեանք մը կ'ունենայ. Օսմանեան Սահմանադրութենէն ետք խումբը դանդաղօրէն կը քայքայուի:

1908-18 պատերազմի օրերուն՝ իր անկումի շրջանը կ'ըլլայ: «Հաց»ին համար կը ստիպուի խել մը խումբերու մէջ մտնել. ելլել ու քաշկռտել իր փառքի ծիրանին անծանօթ բեմերու վրայ։ Վերջին ներկայացումը տեղի ունեցած է Դեկտեմբերին: 1918 Յունուար 1-ին. կը մեռնի, ու կը թաղուի Շիշլիի Ազգ. գերեզմանատան դերասաններու թաղամասին մէջ:

Աղբիւրներ

• Հայ Հանրագիտակ, Հայր Մկրտիչ Վարդ. Պոտուրեան, Պուքրէշ, Ա․ հատոր, 1938, էջ 65։
• Նշան Պէշիկթաշլեան, Թէոդիկի Ամ. Տար. 1926 էջ 416-30։