Յակոբ Մնձուրի
| Յակոբ Մնձուրի | |
|---|---|
| Ծննդեան անուն | Յակոբ Տէմիրճեան[1] |
| Ծնած է | 16 Հոկտեմբեր 1886[1] |
| Ծննդավայր | Էրզինճան, Թուրքիա[1] |
| Մահացած է | 1978[1] |
| Մահուան վայր | Պոլիս, Թուրքիա[1] |
| Քաղաքացիութիւն |
.svg){kind=small} Օսմանեան Կայսրութիւն Թուրքիա[2] |
| Ազգութիւն | Հայ[1] |
| Ուսումնավայր | Ռոպերթ Գոլէճ[1] |
| Տեսակ | Հեքիաթ |
| Մասնագիտութիւն | գրագէտ, վիպասան |
Յակոբ Մնձուրի (Յակոբ Տէմիրճեան) (16 Հոկտեմբեր 1886[1], Էրզինճան, Թուրքիա[1] - 1978[1], Պոլիս, Թուրքիա[1]), պոլսահայ արձակագիր։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Բուն անունով Յակոբ Տէմիրճեան։ Ծնած է Երզնկայի Արմտան գիւղը, Եւփրատի ափին, Մնձունի լեռներուն դիմաց։ 1897-ին մեկնած է Պոլիս, երկրորդական ուսման համար, հետեւած է, շրջան մը, Ռոպըրթ Գոլէճի դասընթացքներուն, սակայն առանց աւարտելու՝ 1907-ին, վերադարձած է ծննդավայրը (Արմտան), ուր մնացած է մինչեւ 1914, հողամշակութեան եւ գիւղական աշխատանքներու կողքին վարելով ուսուցչական պաշտօն։
Ամբողջ ընտանիքը Եղեռնի զոհ գացած է։ Ապրած է Պոլսոյ մէջ եւ ապրուստը ապահոված գործաւորի ծանր աշխատանքով, իբրեւ փռապան։
Շնորհիւ իր ընթերցասիրութեան, ծանօթացած է ե՛ւ հայ ե՛ւ օտար գրական գործերու, հարստացնելով իր գիտելիքներն ու գրական ճաշակը։
Գրական վաստակ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մնձուրին գրած է պատմուածքներ, իր առաջին պատմուածքը «Հարս ու Կեսուր» հրատարակուած է 1906-ին «Մասիս»ի մէջ՝ ուր թարգմանաբար տուած է նաեւ Թէնի եւ Լերմոնտովի էջերէն հատընտիրներ։ Աշխատակցած է, 1914-1920–ական տարիներուն, «Մեհեան»ին, «Ոստան»ին ու «Բարձրավանք»ին։ Մանուկ Ասլանեանի «Ազդարար»ին մէջ հրատարակուած են իր պատմուածքներէն շատեր, եւ իր աոաջին գրքոյկը՝ «Երկրորդ ամուսնութիւն»ը, 1931-ին հրատարակուած է Մանուկ Ասլանեանի նախաձեռնութեամբ։ Ամբողջական իր վաստակը մէկտեղուած է երեք ստուար հատորներու մէջ՝ «Կապոյտ Լոյսը», «Արմտան»: Ունի մեծ թիւով պատմուածքներ, որոնք ցրուած են զանազան թերթերու մէջ։ Այդ գործերէն հատընտիր մը հրատարակուած է՝ «Կռունկ, ուստի՞ կու գաս» առաջինը՝ 1958-ին, երկրորդը՝ 1966-ին, երրորդը՝ 1974-ին։ Մնձուրիի նուազ ծանօթ թատրերգութիւնը՝ «Նազար», հրատարակուած է «Հայրենիք» ամսագիրին մէջ, 1929-ին։
Մնձուրիի գրականութեան նիւթը հայրենի գիւղն է՝ իր բնութեամբ, հարազատ ու պարզ մարդոցմով, հայկական բարքերով եւ աւանդութիւններով։
Երկեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Երկրորդ ամուսնութիւնը, Կ. Պոլիս, 1931, 87 էջ:
- Կապոյտ լոյս, Իսթանպուլ, 1958, 318 էջ:
- Արմտան (պատմուածքներ), Իսթանպուլ, 1966, 320 էջ:
- Կապույտ լույս, Երեւան, 1968, 224 էջ:
- Կռունկ, ու՞ստի կուգաս, Իսթանպուլ, 1974, 287 էջ:
- Տեղեր, ուր ես եղեր եմ, Իսթանպուլ, 1984, 210 էջ:
- Երկեր, Երեւան, 1986, 544 էջ:
- Պատմուածքներ, Անթիլիաս, 1991, 94 էջ:
- Գիւղը կապրի իմ մէջս, Ստամբուլ, 2005, 189 էջ:
Աղբիւրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Ալեքսան Աթթարեան «Տիր», 1995, Հալէպ:
- Դար Մը Գրականութիւն, Մինաս Թէօլէօլեան, Բ. հատոր, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ 1977, էջ 121-124:
