Մորիս Շէօվալիէ

Մորիս Շէօվալիէ; ֆրանսերէն՝ Maurice Chevalier
Ծննդեան անուն	ֆրանսերէն՝ Maurice Auguste Chevalier
Ծնած է	12 Սեպտեմբեր 1888[…]
Ծննդավայր	Փարիզի 20-րդ շրջան, Ֆրանսա
Մահացած է	1 Յունուար 1972[…] (83 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզի 15-րդ շրջան, Ֆրանսա
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Մայրենի լեզու	Ֆրանսերէն
Տեսակ	café-chantant? եւ Մյուզիք-հոլլ?
Մասնագիտութիւն	դերասան, երգիչ, պարող, թատրոնի դերասան, շարժապատկերի դերասան, երգերու հեղինակ, Շանսոնիե
Ամուսին	Yvonne Vallée? եւ Nita Raya?
	Ստորագրութիւն;

Մորիս Շէօվալիէ (ֆրանսերէն՝ Maurice Chevalier, ամբողջական անունը՝ Մորիս Օկիւսթ Շէօվալիէ (Maurice Auguste Chevalier) 12 Սեպտեմբեր 1888(1888-09-12)^[2]^[3]^[4]^[…], Փարիզի 20-րդ շրջան, Ֆրանսա^[5]^[1] - 1 Յունուար 1972(1972-01-01)^[5]^[2]^[6]^[…], Փարիզի 15-րդ շրջան, Ֆրանսա^[5]^[7]^[8]), ֆրանսացի էսթրատային երգիչ, պարող եւ դերասան։

Կենսագրութիւն

Մորիս Շէօվալիէ ծնած է Փարիզ՝ 1888-ին։ Հայրը ֆրանսացի ներկարար էր, իսկ մայրը՝ պելճիքացի։ Ան ընտանիքին կրտսեր երեխան էր։ Փոքր տարիքէն գինեմոլ հայրը կը լքէ ընտանիքը։ Պատանի տարիքին տարբեր տեսակի գործերով կը զբաղի: 1901-ին կը սկսի անվճար երգել սրճարանի մը մէջ։ Ի վերջոյ, կը սկսի հանդէս գալ տեղի համերգասրահներուն մէջ։ 1909-էն ան ելոյթ կ'ունենայ Ֆրանսայի նշանաւոր երգչուհի Ֆրեհելի հետ, սակայն 1911-էն ետք, ան Փարիզի Ֆոլլի-Պերժերի մէջ, իբրեւ զուգերգող հանդէս կու գայ երգչուհի եւ դերասանուհի Միսթենկետին հետ։

1912-1918 թուականներուն Մորիս Շէօվալիէ ելոյթներ ունեցած է օփերայի թատրոնին մէջ, իսկ հետագային հանդէս եկած է իբրեւ «շանսոնիէ»։ 1920-ականներուն վերջը ան արդէն իսկ մեծ հռչակ շահած էր։ Ելոյթներ ունեցած է Մեծն Բրիտանիոյ եւ ԱՄՆ-ի մէջ, ուր մասնակցած է Պրոտուէի հանդէսներուն։ 1940-1944 թուականներուն, երբ Ֆրանսա գրաւուած էր, ան ելոյթներ կ'ունենար Փարիզի եւ Գերմանիոյ մէջ գտնուող ֆրանսացի ռազմագերիներուն համար։

Մորիս Շէօվալիէ շարժապատկերի մէջ նկարահանուած է 1908-էն, իսկ հոլիուտեան ֆիլմի մէջ առաջին անգամ նկարահանուած է 1930-էն։ Անոր ամէնէն նշանաւոր երգերէն էին «Livin' in the Sunlight, Lovin' in the Moonlight», «Valentine», «Louise», «Mimi» եւ «Thank Heaven for Little Girls» երգերը, որոնք գլխաւորաբար տարածում կը գտնէին իր ֆիլմերուն շնորհիւ։ Յատկանշական է Ռուբէն Մամուլեանի «Սիրէ զիս այսօր» (1932) ֆիլմը, ուր Մորիս Շէօվալիէ նկարահանուած էր Ժանէթ Մաքտոնալտին հետ միասին։ Ֆիլմին երաժշտութիւնը կը համարուի բոլոր ժամանակներու լաւագոյն երաժշտութիւններէն մէկը^[9]։

Անձնական կանք

1927-1933 Մորիս Շէօվալիէ ամուսնացած էր դերասանուհի Իվոն Վալլիի հետ, իսկ 1937-1946՝ պարուհի եւ երգչուհի Նիթա Ռայայի հետ։

Մորիս Շէօվալիէ մահացած է 1972-ին՝ երիկամային հարցերու պատճառով^[10]։

Ֆիլմագրություն

Թուական	Անուանում	Բնօրինակի անուանում	Տիպար
1908	Չափազանց դիւրահաւատը	Trop crédules	-
1911	Նորապսակը, որ կը ստիպէր իրեն սպասել	Une mariée qui se fait attendre	-
1912	Գլխապտոյտ վալսը	La valse renversante	-
1917	Աշխարհիկ երեկոյ	Une soirée mondaine	-
1923	Կոնզակ	Gonzague	Մորիս, Կոնզակ
1923	Անպիտան տղան	Le mauvais garçon	-
1923	Ճիմ Պունյ՝ բռնցքամարտիկ	Jim Bougne, boxeur	Մորիս
1923	Ըստ սովորութեան	Par habitude	-
1923	Լուրսին փողոցին դէպքը	L'affaire de la rue de Lourcine	-
1929	Փարիզի անմեղները	Innocents of Paris	Մորիս Մառնի
1929	Սիրոյ շքերթը	The Love Parade	կոմս Ալֆրետ Ռընէ
1930	Բանակային շքերթ	Paramount on Parade	-
1930	Մեծ լճակը	La grande mare	Փիեռ Միրանտա
1930	Փարիզի մանչ դերասանը	Playboy of Paris	Ալպերթ Լորիֆլէ
1930	Փոքրիկ սրճարանը	Le petit café	Ալպերթ Լորիֆլէ
1931	Գողցուած զարդերը	The Stolen Jools	Քամէօ
1931	Ժպտացող տեղակալը	The Smiling Lieutenant	Նիկի
1931	Մէկ ժամ՝ քեզի հետ	One Hour with You	Անտրէ Պերթյէ
1932	Սիրէ զիս այս գիշեր	Love Me Tonight	Մորիս
1933	Գիշերային պատմութիւն	A Bedtime Story	Ռընէ
1933	Սիրոյ առաջնորդը	L'amour guide	Ֆրանսուա
1934	Ուրախ այրին	The Merry Widow	Արքայազն Տանիլօ
1935	Ֆոլլի Պերժեր	Folies Bergère de Paris	-
1935	Մարդը Ֆոլլի Պերժերէն	L'homme des Folies Bergère	պարոն Կասինի
1936	Սիրելի թափառաշրջիկ	The Beloved Vagabond	-
1936	Ժպիտով	Avec le sourire	Վիքթոր
1936	Օրուան հերոսը	L'homme du jour	Ալֆրետ, Քամէօ
1938	Նորութիւններ տարածեցէք	Break the News	Ֆրանսուա Վերյէ
1939	Ծուղակ	Pièges	Ռոպերթ
1947	Լռութիւնը ոսկի է	Le silence est d'or	Մոսիօ Էմիլ
1949	Արքան	Le roi	Արքայ
1950	Խնձորս	Ma pomme	Մորիս
1954	Սիրոյ հարիւր տարին	Cento anni d'amore	Մասիմօ
1954	Ես եօթ դուստր ունէի	J'avais sept filles	-
1957	Սէրը կէսօրէ ետք	Love in the Afternoon	Քլոտ Շավէս
1958	Ժիժի	Gigi	Օնորէ Լաշալ
1959	Հաշուէ օրհնութիւններդ	Count Your Blessings	-
1960	Քանքան	Can-Can	-
1960	Խայտառակութեան շնչառութիւնը	A Breath of Scandal	Արքայազն Ֆիլիփ
1960	Մեքսիքացին Հոլիուտի մէջ	Pepe	Մորիս Շէօվալիէ
1961	Ֆենի	Fanny	-
1962	Ճեսիքա	Jessica	Հայր
1962	Նաւաբեկումէն տուժածներուն որոնումները	In Search of the Castaways	Պականել
1963	Սիրոյ նոր տեսակ	A New Kind of Love	Մորիս Շէօվալիէ
1964	Աւելի լաւ է հարուստ ըլլամ	I'd Rather Be Rich	-
1964	Տագնապալից կոճակ	Panic Button	Ֆիլիփ Ֆոնթեյն
1967	Կապիկներ, հեռացէք	Monkeys, Go Home!	Հայր

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ծննդական — է. 8.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83900"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Base Léonore — ministère de la Culture.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2886420"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q384602"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 ^5,8 Шевалье Морис // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 http://www.aveleyman.com/OnThisDay.aspx?OTDMonth=09&OTDDay=12&OTDYear=2006
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 http://www.encyclopedia.com/topic/Paris.aspx
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 մահվան վկայական — է. 4.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q708653"></a>
↑ History of Musical Film 1930s: Part I "Hip, Hooray and Ballyhoo" by John Kenrick
↑ «Maurice Chevalier Dead; Singer and Actor Was 83»։ The New York Times։ 14 Փետրուար, 1972

[<span_class="wikidata_cite_citetype_unknown"_data-entity-id="Q83900">[https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjQtMDUtMTkiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjQxMzg0O3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=-1072%2C124&uielem_islocked=0&uielem_zoom=145&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F_ծննդական]<span_class="wef_low_priority_links">_—_է.&nbsp;8.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83900"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ծննդական — է. 8.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83900"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q2886420">Base_Léonore<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Ministère_de_la_Culture_(France)|ministère_de_la_Culture]].</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2886420"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q384602"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Base Léonore — ministère de la Culture.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2886420"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q384602"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Maurice-Chevalier_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Шевалье_Морис_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 ^5,8 Шевалье Морис // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[[http://www.aveleyman.com/OnThisDay.aspx?OTDMonth=09&OTDDay=12&OTDYear=2006_http://www.aveleyman.com/OnThisDay.aspx?OTDMonth=09&OTDDay=12&OTDYear=2006]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 http://www.aveleyman.com/OnThisDay.aspx?OTDMonth=09&OTDDay=12&OTDYear=2006

[[http://www.encyclopedia.com/topic/Paris.aspx_http://www.encyclopedia.com/topic/Paris.aspx]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 http://www.encyclopedia.com/topic/Paris.aspx

[<span_class="wikidata_cite_citetype_unknown"_data-entity-id="Q708653">[https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjQtMDUtMTkiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6Mjc0MTA2O3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=-73%2C-1593&uielem_islocked=0&uielem_zoom=168&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F_մահվան_վկայական]<span_class="wef_low_priority_links">_—_է.&nbsp;4.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q708653"></a></div>-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 մահվան վկայական — է. 4.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q708653"></a>

[kenrick-9] History of Musical Film 1930s: Part I "Hip, Hooray and Ballyhoo" by John Kenrick

[10] «Maurice Chevalier Dead; Singer and Actor Was 83»։ The New York Times։ 14 Փետրուար, 1972

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]