Միշէլ Լըկրան

Միշէլ Լըկրան; ֆրանսերէն՝ Michel Legrand
Ծննդեան անուն	ֆրանսերէն՝ Michel Jean Legrand
Ծնած է	24 Փետրուար 1932[…]
Ծննդավայր	Փարիզի 20-րդ շրջան, Ֆրանսա
Մահացած է	26 Յունուար 2019[…] (86 տարեկանին)
Մահուան վայր	Նէյի-սիւր-Սեն, Օ-դը-Սեն, Ֆրանսա
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա; Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մայրենի լեզու	Ֆրանսերէն եւ անգլերէն
Ուսումնավայր	Փարիզի երաժշտանոց
Տեսակ	Ճազ եւ գործիքային երաժշտություն?
Մասնագիտութիւն	խմբավար, երգահան, դերասան, երգիչ, դաշնակահար, երաժշտական գործիքավորող, Ժազի երաժիշտ, հեղինակ, ժապաւէններու երաժշտութիւններու հեղինակ, ժապաւէնի բեմադրիչ, երաժիշտ
Անդամութիւն	Միշել Լըկրան եւ նուախումբը
Ամուսին	Քաթրին Միշէլ եւ Մաշա Մերիլ
Ծնողներ	հայր՝ Ռայմոն Լըկրան
Երեխաներ	Eugénie Angot?
Կայքէջ	michellegrandofficial.com(անգլերէն)

Միշէլ Ժան Լըկրան (ֆրանսերէն՝ Michel Legrand, 24 Փետրուար 1932(1932-02-24)^[2]^[3]^[4]^[…], Փարիզի 20-րդ շրջան, Ֆրանսա^[5]^[1] - 26 Յունուար 2019(2019-01-26)^[6]^[4]^[7]^[…], Նէյի-սիւր-Սեն, Օ-դը-Սեն, Ֆրանսա^[1]), ֆրանսահայ երգահան, երաժիշտ եւ դաշնակահար^[9]:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Միշէլ Լըկրան ծնած է 1932-ին, Փարիզ։ Կոտորածներուն ընթացքին իր մեծ հայրը միայն ողջ կը մնայ ու կը փոխադրուի Ֆրանսա. այդտեղ կը ծնի իր մայրը, ապա հայութիւնը կը փոխանցուի իրեն եւ իր զաւակներուն։

Շատ կանուխէն բացայայտուած են անոր երաժշտական ունակութիւնները։ Երեք տարեկանին, երբ իր ծնողները ամուսնալուծուած են, եւ ան ժամերով առանձին մնացած իր մեծ հօր տունը գտնուող հին դաշնակ մը հետ։

Անոր վրայ մեծ ազդեցութիւն կը ձգէ մօրեղբայրը՝ ֆրանսական ճազի պատմութեան մէջ անուն հանած հայ տաղանդաւոր երաժիշտ՝ Ժաք Հելեանը: Փոքրիկ Միշէլը գրաւած է նաեւ ֆրանսացի հռչակաւոր շանսոնիէ եւ շարժանկարի դերասան Մորիս Շըվալիէի ուշադրութիւնը, որ տղուն փայլուն ապագայ գուշակած է։

Միշէլ Լըկրան Փարիզի երաժշտանոց ընդունուած է 11 տարեկանին (1943 -ին) եւ աւարտած՝ 20 տարեկանին (1952-ին)։ Անոր ուսուցիչներէն եղած է ֆրանսացի նշանաւոր դաշնակահարուհի Նատիա Պուլանժէն։ Տակաւին ուսումնառութեան տարիներէն գրած է երգեր, սոնաթներ, քանթաթներ, այլ սեռի ստեղծագործութիւններ՝ դրսեւորուելով ե՛ւ իբրեւ երաժշտահան, ե՛ւ դաշնակահար։

Ան իր առաջին ձայնասկաւառակը հրապարակ կ՛իջեցնէ 22 տարեկանին, եւ անիկա կը հանդիսանայ ամէնէն աւելի ծախուած ձայնասկաւառակներէն մին։

Ասպարէզ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Մինչեւ 1960-ականներու ֆրանսական շարժանկարի Նոր ալիքի ի յայտ գալը՝ Լըկրան շարժանկարային ասպարէզին մէջ աշխատելու քանի մը ապարդիւն փորձ կը կատարէ, սակայն ի վերջոյ, անոր մուտքը՝ այդ ասպարէզ, հնարաւոր կը դարձռնայ, շնորհիւ՝ նորագոյն բեմադրիչներուն եւ Փարիզի շարժանկարային ասպարէզին մէջ կատարուած փոփոխութիւններուն:

Այնուհետեւ նուագակցած է կարգ մը երգիչներու (ինչպէս՝ Անրի Սալվատորէ, Քաթրին Սովաժ, Ժաքլին Ֆրանսուա)։ Անոր գրած երգերը կատարած են Լայզա Մինելին, ինչպէս նաեւ իր քոյրը՝ Քրիսթին Լըկրանը, հետագային նաեւ կինը՝ Քաթերինա Վալենթէն եւ աղջիկը՝ Քրիսթինը։

Ան գործակցած է բազմաթիւ ներկայ թէ անցեալի արուեստագէտներու հետ, որոնց կարգին՝ Մօրիս Շըվալիէ, Մայլզ Տէյվիս, Ռէյ Չարլզ, Քիրի Թէ Քանաուա, Ճոնի Մաթիս, Նիլ Տայմընտ, Սարահ Վոյն^[10], Արեթա Ֆրենքլին, Սթան Կէց, Ճէյմս Կալուէյ, Արթուրօ Սանտովալ, Պարպրա Սթրէյսընտ եւայլն: Իսկ իր գործերը նուագած ու երգած են Հէնրի Մանսինի, Ֆրանք Սինաթրա, Նինա Սիմոն, Ռոզմէրի Քլունի, եւ ուրշներ^[11]:

Լըկրան 250 շարժապատկերներու երաժշտութեանց հեղինակ է, գրած է 800 երաշժտութիւն^[12]: Ան ընդհանրապէս պատրաստուած է արժապատկերի համար գործեր. տարիներ շարունակ կատարած է իր ներդրումը այս բնագաւառէն ներս: Անոր կը պատկանին հանրածանօթ »The Thomas Crown Affair«, »Lady sings the blues«, »Les parapluies de Cherbourg« (The Umbrellas of Cherbourg) ժապաւէններուն երաժշտութիւնները: Լըկրան աւելի քան երկու հարիւր ժապաւէններու երաժշտութիւնը յօրինած է:

10 բացառիկ երաժշտական գործերը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Միշէլ Լըկրանի 10 բացառիկ երաժշտական գործերը` ժապաւէններու համար.

Չերպուրկի հովանոցները (1964) – «Այ ուիլ ուէյթ ֆոր եու»,
Տը եանկ կիրլզ օֆ Ռոշֆոր (1967) – «Եու մասթ պիլիվ ին սփրինկ»,
Տը Թոմըս Քրաուն աֆեր (1968) – Տը ուինտմիլտզ օֆ եուր մայնտ,
Տը հեփի էնտինկ (1969) – «Ուաթ ար եու տուինկ ֆոր տը ռեսթ օֆ եուր լայֆ»,
Սամըր օֆ 42 (1971) – Կարօտախտի երաժշտութիւն, որուն պատճառով շահեցաւ իր երկրորդ Ակադեմական մրցանակը եւ առաջին «Կրեմմի»ն,
Տը կօ պիթուին (1971) – Դասականօրէն ձեւաւորուած երաժշտութիւն եւ դաշնամուրի եւ նուագախումբի համար երաժշտութիւններ: Ասիկա իր լաւագոյն գործերէն մէկն է,
Պրայընզ սոնկ (1971) – Այս ժապաւէնի երաժշտութեան համար ան թեկնածու դարձաւ «Էմի» մրցանակի եւ շահեցաւ իր երկրորդ «Կրեմմի»-ն,
Տը թրի մասքըթիրզ (1973) – Այս ժապաւէնին համար գրած է աշխուժ եւ խանդավառ երաշտութիւն մը,
Պեսթ ֆրենծ (1982) – «Հաու տու եու քիփ տը միուզիք փլէյինկ»,
Ենթըլ (1983) – «Փափա քեն եու հիր մի»^[13]։

80ամեայ յոբելեանը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Լըկրան Հայաստան կը հրաւիրուի՝ 2012 թուականի Հոկտեմբեր 20-ին, Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիք նուագախումբին կողմէ, անոր 80ամեայ յոբելեանը նշելու եւ Երեւանեան 6-րդ միջազգային երաժշտական փառատօնը փակելու նպատակով^[14]:

Հայաստան կատարած այցի ընթացքին կ՛ունենայ հետեւեալ արտայայտութիւնը.

Կ՛ուզեմ սեղմել բոլոր հայերուն ձեռքերը, որոնց հետ կապուած ենք անքակտելի կապերով։ Հայաստան այնպիսի երկիր է, որ տարբեր տեսակի ճնշումի ենթարկուած է, տարբեր տեսակի ողբերգութիւններ ապրած է, սակայն ուրախալի է, որ հիմա վերածնած է^[15]:

- Միշէլ Լըկրան

Պարգեւներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Լըկրան արժանացած է երեք «Օսքար»ներու, հինգ «Grammy»ներու, «Պատուոյ լեկէոն» շքանշանի, «Ոսկէ արծիւ» մրցանակի 2002, Պատուոյ շքանշանի (2009). ան պարգեւատրուած է, նաեւ, Հայաստանի նախագահին կողմէ (2012)։

Միշէլ յաճախ նշած է, որ իրեն համար մրցանակներուն շատ ըլլալը կարեւորութիւն չունի եւ շատ կը փափաքի նուէր ստանալ Մարտիրոս Սարեանի կտաւներէն մէկը:

Կարեւորը՝ մարդու ներքին աշխարհն է ու սիրտը, կարեւորը՝ քու սեփական գործիդ մէջ միշտ յառաջընթաց արձանագրելն է: Պէտք չէ մոռնալ նաեւ այն հանգամանքը, որ անհրաժեշտ է աշխատիլ սիրով^[15]:

- Միշէլ Լըկրան

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 https://deces.matchid.io/id/x3FlpsYjk2ip
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q100324112"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.lesgensducinema.com/affiche_acteur.php?nom_acteur=LEGRAND%20Michel&ident=24333&debut=0&record=1&from=ok
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Le compositeur Michel Legrand est mort // Le Monde / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 2019. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17154220"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67146272"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12461"></a>
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>
↑ https://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Michel_Legrand/129322
↑ «Michel Jean Legrand» (անգլերէն)
↑ «Michel Jean Legrand, Biography» (անգլերէն)
↑ «ՀԱՅԱԶԳԻ ԵՐԱԺԻՇՏ ՄԻՇԷԼ ԼԸԿՐԱՆ՝ Մ.ՆԱՀԱՆԳՆԵՐՈՒ ՄԷՋ»
↑ «Music in Review; Michel Legrand» (անգլերէն)
↑ ««Հայկական Երաժշտութիւնը Կը Հոսի Իմ Արեանս Մէջ», Ըսած Է Ֆրանսահայ Հանրայայտ Երաժշտահան, Դաշնակահար Եւ Խմբավար Միշէլ Լըկրան – Aztag Daily – Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)»։ www.aztagdaily.com։ արտագրուած է՝ 2023-02-08
↑ «Michel Legrand: In Armenia I feel to be in my grandfathers' land and ...» (անգլերէն)
↑ ^15,0 ^15,1 «ՄԻՇԷԼ ԼԸԿՐԱՆԻ 80-ԱՄԵԱԿԸ ՊԻՏԻ ՆՇՈՒԻ ԵՐԵՒԱՆԻ ՄԷՋ» ^{[permanent dead link]}

Արտաքին յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Էջ մը հայ երաժշտութենէն-Միշել Լը Կրան:
Michel Legrand-biography: Archived 2016-09-25 at the Wayback Machine.(անգլերէն)
Michel Legrand:(անգլերէն)

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q1938536"_data-entity-id="Q100324112">[https://deces.matchid.io/id/x3FlpsYjk2ip_https://deces.matchid.io/id/x3FlpsYjk2ip]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q100324112"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 https://deces.matchid.io/id/x3FlpsYjk2ip
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q100324112"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q31964">Internet_Broadway_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_2000.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 Internet Broadway Database — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q31964"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q1414426"_data-entity-id="Q15706812">filmportal.de<span_class="wef_low_priority_links">_—_2005.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb138964967_data.bnf.fr]:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[[http://www.lesgensducinema.com/affiche_acteur.php?nom_acteur=LEGRAND%20Michel&ident=24333&debut=0&record=1&from=ok_http://www.lesgensducinema.com/affiche_acteur.php?nom_acteur=LEGRAND%20Michel&ident=24333&debut=0&record=1&from=ok]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 http://www.lesgensducinema.com/affiche_acteur.php?nom_acteur=LEGRAND%20Michel&ident=24333&debut=0&record=1&from=ok

[[https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2019/01/26/le-compositeur-michel-legrand-est-mort_5414863_3382.html_Le_compositeur_Michel_Legrand_est_mort]_//_''[[:fr:Le_Monde|Le_Monde]]''<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:fr:Jérôme_Fenoglio|J.&nbsp;Fenoglio]]_—_[[:Փարիզ|Paris]]:_[[:d:Q67146272|Société_éditrice_du_Monde]],_2019._—_ISSN_[https://www.worldcat.org/issn/0395-2037_0395-2037];_[https://www.worldcat.org/issn/1284-1250_1284-1250];_[https://www.worldcat.org/issn/2262-4694_2262-4694]</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17154220"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67146272"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12461"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Le compositeur Michel Legrand est mort // Le Monde / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 2019. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17154220"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67146272"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12461"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q2664168">[http://www.enciclopedia.cat/enciclop%C3%A8dies/gran-enciclop%C3%A8dia-catalana/EC-GEC-0036840.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia|Grup_Enciclopèdia]],_1968.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a></div>-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>

[[https://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Michel_Legrand/129322_https://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Michel_Legrand/129322]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-8] ttps://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Michel_Legrand/129322

[9] «Michel Jean Legrand» (անգլերէն)

[10] «Michel Jean Legrand, Biography» (անգլերէն)

[11] «ՀԱՅԱԶԳԻ ԵՐԱԺԻՇՏ ՄԻՇԷԼ ԼԸԿՐԱՆ՝ Մ.ՆԱՀԱՆԳՆԵՐՈՒ ՄԷՋ»

[12] «Music in Review; Michel Legrand» (անգլերէն)

[13] ««Հայկական Երաժշտութիւնը Կը Հոսի Իմ Արեանս Մէջ», Ըսած Է Ֆրանսահայ Հանրայայտ Երաժշտահան, Դաշնակահար Եւ Խմբավար Միշէլ Լըկրան – Aztag Daily – Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)»։ www.aztagdaily.com։ արտագրուած է՝ 2023-02-08

[14] «Michel Legrand: In Armenia I feel to be in my grandfathers' land and ...» (անգլերէն)

[ՄԻՇԷԼ_ԼԸԿՐԱՆ-15] 15,0 ^15,1 «ՄԻՇԷԼ ԼԸԿՐԱՆԻ 80-ԱՄԵԱԿԸ ՊԻՏԻ ՆՇՈՒԻ ԵՐԵՒԱՆԻ ՄԷՋ» ^{[permanent dead link]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]