Ճիպութի
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ճիպութի | |||||
| Lua–ի սխալ՝ expandTemplate: template "lang-so" does not exist։ | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |
 Ճիպութի | ||||
| Ներքին բաժանում | Djibouti Region?, Ալի Սաբիյեհ?, Արթա (երկրամաս)?, Դիխիլ?, Օբոքի երկրամաս? և Թանջուրահ? | ||||
| Prime Minister of Djibouti? | Dileita Mohamed Dileita? և Abdoulkader Kamil Mohamed? | ||||
| Օրէնսդրական մարմին | National Assembly? | ||||
| Հիմնադրուած է՝ | 23 Յունիս 1977 | ||||
| Տարածութիւն | 23 200±1 քմ² | ||||
| Պաշտօնական լեզու | Ֆրանսերէն և Արաբերէն | ||||
| Բնակչութիւն | 1 152 944 մարդ (2023)[1] | ||||
| Ժամային գօտի | UTC+3։00 և Africa/Djibouti?[2] | ||||
| Անուանուած է | Ջիբութի? | ||||
| Պաշտօնական կայքէջ | presidence.dj | ||||
Ճիպութի, (Արաբերէն: جيبوتي) Ափրիկեան կղզիին հիւսիւս արեւելքը գտնուող երկիր: Պապ ալ մէնտիպի եւ Աթէնի ծոցի ափին, Ափրիկեան պոզի շրջանին մէջ:
Մայրաքաղաքին անունը նոյնինքն երկիրին անուանումն է՝ Ճիպութի: Հիմնադրուած է 23 Յունիս 1977-ին երբ անկախութիւնը ստացած է: Ինքնիշխան պետութիւն է, ունի իր վարչական համակարգը եւ նախագահը: Նախագահին անունն է Իսմայէլ Օմար Կիւէլլէ:
Բնակչութիւնը մէկ միլիոնէ աւելի է:
Աշխարհագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Երկիրին մակերեւոյթը գերազանցապէս լեռնային է:
Կլիման չոր եւ տաք՝ ծովեզերեայ շրջաններուն մէջ:
Երկիրին տարածութիւնն է 23,200 քմ:
Ունի երկու մեծ լիճեր՝ Ասալը եւ Աբէնը:
Լեզու եւ Կրօնք
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Պետական կրօնն է իսլամութիւնը, սակայն երկիրին մէջ գոյութիւն ունին այլ ազգերու պատկանող քաղաքացիներ:
Պետական լեզուներն են՝ Արաբերէնն ու Ֆրանսերէնը:
Աֆարը եւ Սոմալին, Արաբերէնի եւ ֆրանսերէնի կողքին, մայրենի լեզուներն են: Այսինքն՝ իրենց երկիրին բարբառը:
Անունը եւ ստուգաբանութիւնը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ճիպութին պաշտօնական օրէն կը ճանչցուի, իբրեւ Ճիպութիի Հանրապետութիւն: Տեղական լեզուով կը ճանչցուի իբրեւ «Yibuuti» եւ «Jabuuti»:
Անուան ստուգաբանութիւնը վիճելի է: Տեսութիւններ կան անոր ծագման մասին, որոնք կը տարբերին ըստ իրենց էթնիկ պատկանելիութեան: Տեսութիւններէն մէկն է, Աֆարական «Gabouti» բառէն, որ կը նշանակէ «plate»: Ուրիշ տեսութիւն մըն ալ «gabood»ի հետ, որ կը նշանակէ «բարձրաւանդակ/ սարահարթ»: Ճիպութի նաեւ կը նշանակէ «թոթի երկիր», եգիպտերէն «Djehuti», եգիտպական լուսինի աստուծմէն ետք:
Ժամանակագրական կարգը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ճիպութի երկիրը գոյութիւն ունի Ք. Ա. 25-րդ դարուն: Առաջին անունը կոչուած է «punt» ըստ հին Եգիպտացիներուն, որ կը նշանակէ «Աստուծոյ երկիրը»: Առաջին անգամ «punt» անունը յիշուած է Ք.Ա. 25-րդ դարուն:
Երկրորդ՝ «Adal» 900-1258, Հիմնուած է 9-րդ դարուն Սոմալցիներու կողմէ եւ դարձած է «Zeila» շրջանի կեդրոնը եւ մայրաքաղաքը:
Երրորդ՝ «Ifat Sultanate» (1285-1415)
Չորրորդը՝ «Adal Sultanate» (1415-1577)
Հինգերորդ՝ «Ottoman Eyalet» (1577-1867)
Վեցերորդ՝ «French rule» (1883-1967)
Եօթներորդ՝ «Djibouti Republic» (1967)