Jump to content

Աքրոփոլիին Թանգարանը

Աքրոփոլիին Թանգարանը

Տեսակ հնագիտական թանգարան[1], շէնք եւ թանգարան[1]
Երկիր  Յունաստան[1]
Տեղագրութիւն Աթէնքի քաղաքապետութիւն[1]
Վայր Տիոնիսիու Աէրոփաղիթու փողոց
Կը պատկանի Յունաստանի Պետութեան
Նստավայր Աթէնք
Հասցէ Διονυσίου Αρεοπαγίτου 1511742Տիոնիսիու Աէրոփաղիթու փողոց
Հիմնադրուած է 2003 թուականին
Հիմնադիր Յունաստանի Մշակոյթի Նախարարութիւն
Մակերես 25․000 ք․մ․ մ²
Այցելուներ 814 565[2], 1 355 890[2], 1 244 702[2], 1 020 462[2], 1 091 139[2], 1 377 409[2], 1 510 615[2], 1 406 096[3], 1 593 362[4], 1 774 304[5], 1 760 315[6] եւ 547 910[7]
Տնօրէն Նիկոս Ստամբոլիդիս?[8][9]
Հաւաքածոյի չափ 10 557 ցուցանմուշ[10]
37°58′06″N 23°43′42″E / 37.96842°N 23.72847°E / 37.96842; 23.72847
Կայքէջ theacropolismuseum.gr
theacropolismuseum.gr
Քարտէս
Քարտէս

Աքրոփոլիին թանգարանը Յունաստանի ամենակարեւոր հնագիտական թանգարաններէն մէկն է։ Թանգարանը կը հիմնուի պատսպառելու համար բոլոր հնագիտական իրերը որ գտնուած են Աքրոփոլիին սուրբ ժայռին (յոյները այսպէս կը կոչեն) վրայ եւ անոր ստորոտն ու շրջակայքը․ Մինոասեան եւ Միկինէեան քաղաքակրթութիւններուն ժամանակաշրջանէն մինչեւ Բիւզանդական ժամանակաշրջանը։ Նաեւ, թանգարանը կ՛ ընդգրկէ Աթէնքի Հռոմէական եւ Բիւզանդական շրջանէն աւերակներ։

Թանգարանը կը հիմնուի 2003 թուականին, իսկ անոր աշխատանքներուն հետեւութեան եւ լրացումին համար՝ «Թանգարանի Կազմակերպութիւնը» 2008։ Բացումը կը կատարուի Յունիս 20, 2009 թուականին։  Թանգարանի Շինութեան Կազմակերպութեան կը նախագահէ Սելանիկի Արիստոթելեան Համալսարանի Հնագիտութեան Պատուակալ Դասախոս պր․ Տիմիթրի Փանտերմալիս։ [11] [12]

Աքրոփոլիին վրայ գտնուած հնագիտական իրերը պատսպառելու համար, առաջին թանգարանը կը հիմնադրուի ժայռին հարաւ-արեւելեան ցած մասին, 1865 թ․ 30 Դեկտեմբերին եւ կառուցման աշխատանքները կը վերջանան 1874 թ․։ Ճարտարապետն է՝ Փանաղի Քալքոս եւ թանգարանին առեւելումը արեւելքէն արեւմուտք է։ Կը կառուցուի գրեթէ գետնահաւասար, որպէսզի գեղագիտականօրէն չվնասէ հին յուշարձանները։

1885-1890 թուականներուն կատարուած հնագիտական պեղումներէն կը յայտնուին քանդակներ, զոր պարսիկները աւերած էին իրենց Յունաստանի երկրորդ ներխուժման ընթացքին՝ Ք․ա․ 480-479 թ․։ 1888 թուականին թանգարանը կ՛ընդարձակուի։

1953, թանգարանի ընդարձակման աշխատանքները հերթականութեամբ կը սկսին․ ճարտարապետն է՝ Փաթրոքլոս Քարանտինոս։ Հին շէնքին մեծ մասը կը քանդուի եւ նորը կը կառուցուի։

1956, առաջին սրահները կը բացուին, իսկ 1964 վերակառուցումը կը լրանայ, Եանի Միլիատի ճարտարապետին կողմէն։

Թանգարանին հին շէնքին մուտքը

1999 աշխատանքները կը սկսին նոր արդի թանգարանի շինութեան Աքրոփոլիին հարաւային կողմը եզերող Տիոնիսիու Աէրոփաղիդու փողոցին Մաքրիղեաննի նոր յայտնաբերուած հնագիտական վայրին վրայ։ Հոն, պեղումներուն ընթացքին մէջտեղ կու գան Դասական Ժամանակաշրջանէն եւ Բիւզանդական տարիներէն անձնական բնակարաններ եւ աշխատանոցներ։ Երբ պեղումները կ՛ամբողջանան ու վայրին խաւագրութիւնը կը ճշդուի, կ՛որոշուին տեղերը ուր պիտի բարձրանայ նոր թանգարանին շէնքը։

2003 թուականին նոր Թանգարանին հիմնադրութիւնը տեղի կ՛ունենայ եւ 2009 առաջին ամիսներուն ընթացքին Աքրոփոլիի հին թանգարանին պարունակութիւնը կը տեղափոխուի նորաշէն համանուն թանգարը։

Միջազգային տարողութեամբ մրցոյթէ ետք, շինութիւնը կը ստանցնեն Պեռնար Չումի Bernard Tschumi եւ յունական Միխալի Ֆոթեատիս ճարտարապետական գրասենեակները։ Նկատի առնելով թէ Յունաստանը ընհանրապէս եւ Աթէնքը մշտական երկրաշարժներու ցնցումներու ենթակայ են, թանգարանը կը կառուցուի դիմանալու մինչեւ 10 Ռիխթըրի չափանիշի ցնցումի Richter magnitude scale։

2009 Յուլիս 20-ին Աքրոփոլի թանգարանին փառաշուք բացումը կը կատարուի Յունաստանի Նախագահին կողմէն։ Բացման արարողութեան ներկայ կ՛ըլլան նաեւ Եւրոպական Միութեան նախագահը եւ բազմաթիւ օտար պետութիւններու ղեկավարներ։ Այդ օրերուն Յունաստանի Մշակոյթի նախարարը, յատկանշական շարժումով մը կը շեշտէ Փարթենոնաս տաճարի կողոպտուած քանդակներու «իրենց տունը» վերադարձի կարեւորութիւնը ու անոնց զետեղումը նոր թանգարանին մէջ․ թանգարանէն վերադարձուած մարմարի կտոր մը նախարարը կը զետեղէ Փարթենոնասի սիւնաճակատի մը վրայ։

Աքոփոլիին նոր թանգարանի տարածութիւնն է 25․000 ք․մ․ է եւ ցուցադրութեան սրահներունը՝ 14․000 ք․մ․։

Թանգարանին դիրքը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Թանգարանը Աքրոփոլիին հարաւային կողմը կը գտնուի, Մաքրիղեաննի նախկին բանակավայրին (հնագոյն «արխայիք» տարիներուն) հողատարածքին վրայ։ Փարթենոնաս տաճարէն մօտաւորապէս 280 մեթր հեռու։ Թանգարանին մայր մուտքը Տիոնիսիու Աէրոփաղիդու Οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου փողոցին վրան է եւ յարակից է Աքրոփոլի մեթրոյի կայարանին Akropoli metro station։ Թանգարանը կը շրջապատեն Մաքրիղիաննի, Խածիխրիսդու եւ Միցէօն փողոցները։

Նոր Թանգարանին մուտքը․ հնագիտական վայրի թափանցիկ յատակը

Պեռնար Չումիին գաղափարը կ՛ընդգրկէ երեք մտապատկերներ․ լոյս, շարժում եւ ճարտարապետութիւն (յօրինուածական տարրածրագիր): Այս երեք յատկանիշները միասնաբար կը միտին՝ «վայրին հարկադրանքը դարձնել՝ ճարտարապետական առիթի մը հանրութեան մատուցանելու համար պարզ եւ ճշգրիդ թանգարան մը» եւ կը բնորոշեն Աքրոփոլիի նոր Թանգարանի շինութիւնը․ ուսողական եւ յղացական յստակութիւն, նման Հին Յունաստանի շինութիւններուն։

Թանգարանը մեծապէս յենուած է բնական լուսաւորման, որովհետեւ մասնաւորաբար կը ցուցադրէ քանդակագործութիւններ, որոնք լուսաւորման այլ տեսակ, յատուկ պայմաններ կը պահանջեն, տարբեր՝ ուրիշ թանգարաններէ։

Այցելողին ուղին 3D որմածակի (օղակ) մը կը նմանի։ Ճարտարապետութեան եւ տարածութեան փորձառութիւնը մը կ՛ընծայէ, որուն սկզբնակէտն է հնագիտական պեղումներուն վայրը մինչեւ Փարթենոնասի սրահը ու անոր ետեւը։

Ճարտարապետութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Թանգարանը կառուցուած է կրաձոյլի կորիզի մը վրայ, Փարթենոնասի գօտեքանդակին ճշգրիդ չափերով։ Կորիզին մէջ տեղադրուած են զօրավիգ տարածութիւնները, իսկ անոր շուրջը եւ գաւիթին որ կը ստեղծուի, կ՛առաջանան եւ կը զարգանան թանգարանին ցուցադրութեան սրահները։

Թանգարանին ներսի եւ դուրսի մասերուն մեծամասնութեանց յատակը թափանցիկ է, որպէսզի այցելողը կարենայ դիտել ենթակայ հնութիւնները։

Թանգարանը նաեւ ունի․-

  • 200 հոգինոց աստիճանաւոր սրահ մը (ամփիթատրոն),
  • Զօրութենական իրականութեան virtual reality սրահ մը,
  • Պաշտօնական անցելուներու կէտ,
  • Պարբերական ցուցադրութիւններու սրահ։
    Թանգարանէն Աքրոփոլիին համայնապատկերը

Էլղինեան մարմարներուն վերադարձի հարցը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Էլղինեան մարմարներուն վերադարձի հարցը մեծապէս կը յուզէ յոյն ժողովուդը։ 1980-ական թուականներէն, Յունաստանի կառավարութիւնը պաշտօնապէս կը դիմէ Անգլիոյ (Մեծն Բրիտանիոյ) կառավարութեան եւ յատկապէս Բրիտանական Թանգարանի ղեկավարներուն` մանաւանդ Աքրոփոլիի նոր Թանգարանին հիմնումէն ետք, որպէսզի 19-րդ դարուն ընթացքին Լորտ Էլղինին ու անոր գործակալներուն կողմէն Աքրոփոլիէն եւ Փարթենոնաս տաճարէն կողոպտուած թանգարժէք (հնագիտական եւ զգացական առումով) քանդակները, իրերը վերադարձուին իրենց «տունը»։

Վերջին տարիներուն Բրիտանական Թանգարանին եւ Յունաստանին միջեւ հասկացողութիւն մը կայ․ առաջինը որոշ ժամանակի մը համար կողոպտուած մարմարները Աքրոփոլի Թանգարանին փոխ տայ եւ իբրեւ փոխադարձ, Յունաստանը ընդունի թէ անոնք Բրիտանական Թանգարանին կը պատկանին։ Սակայն Մեծն Բրիտանիան կը մերժէ։ Այս պայքարին Յունաստանը մինակ չէ․ համաշխարհային աջակցութիւն ունի։ [13] [14][15] [16][17] [18] [19] [20][21] [22]

Թանգարանի կառոյցը կը դիւրացնէ անոր հնագիտական վայրին մէջ գտնուած հնութիւնները՝ 4-րդ մինչեւ 7-րդ դարեր, որոնք տեսանելի են։

Առաջին յարկ բարձրանալու ատեն, կը ցուցադրուին բազմաթիւ եւ տարբեր իրեր, որոնք Աքրոփոլիին վրայ եւ շուրջի սրբավայրերուն կը պատկանին։ Առաջին յարկը եւ վերելքը դէպի երկրորդ՝ յատկացուած են Միկինէական, Երկրաչաբական, Արխայիք ժամանակաշրջաններուն։

Երրորդ յարկը ամբողջովին վերապահուած է Փարթենոնաս տաճարին։ Ցուցադրութիւնը քառանկիւնային է, ինչպէս՝ տաճարը։ Այսպէս սիւնաճակատները, գօտեքանդակները եւ եռանկիւն ճակատները այցելուն կը տեսնէ անոնց բնական տեղադրուած ձեւով։ Ուրիշ թանգարաններուն մէջ գտնուող այս մասերը կրկնօրինակներ են։

Այցելուն, իջնելով կ՛անցնի առաջին յարկին միւս բաժինէն, որ յատկացուած է Էրեխթիոն տաճարին՝ յատկապէս Քարիադիտեսներուն, Ափդերու Նիքիս տաճարին ծոպագանդակներուն եւ կամրջակի նման բարձր եզերներուն ու՝ Ք․ա․ 5-րդ մինչեւ 5-րդ (Ք․ե․) դարերէն իրերուն։

Թանգարանին հաւաքածոյէն շատ փոքր մաս մը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Փարթենոնասին շուրջը

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ափդերու Նիքիս եւ Աթինա Փոլիատա

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Պարսկական Խրամ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Պարսկական Խրամ կը կոչուի Աքրոփոլիի այն հնագիտական վայրը, Փարթենոնասին կից, ուր գտնուած են բազմաթիւ արխայիք (Հին Յունաստանի) քանդակներ։ Պարսիկները Թերմոփիլես ճակատամարտէն յաղթական, Ք․ա․ 480, ամայի Աթէնքը կ՛աւերեն․ բնակարաններ, տաճարներ եւ սրբավայրեր։ Քանի մը տարի ետք, ազատ Աթէնքի ղեկավար՝ Փերիքլիս, Աքրոփոլին վերակառուցել կու տայ։ Աքրոփոլիին շուրջերը գտնուած բոլոր աւերակները կը հաւաքուին հետագային կոչուած՝ պարսկական խրամին մէջ եւ հողով կը ծածկուին։

Պարսկական Խրամը կը յայտնաբերուի 19-րդ դարու եղած հնագիտական պեղումներուն ընթացքին։

Պարսկական Խրամ - հաւաքածոյէն մաս մը -

Օգոստոս ամսուան լիալուսինը դիտուած՝ Աքրթփոլիի թանգարանէն

Օգոստոսի Լիալուսին

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Վերջին տարիներուն, ամառուան ամսուն Օգոստոսի լիալուսնի իրիկունը (լիալուսինը շատ գեղեցիկ կ՛երեւի) թանգարանը մինչեւ կէս գիշեր բաց կը մնայ եւ այցելուները անվճար կ՛ընդունի։ Նոյն իրիկուան թանգարանին շրջափակին մէջ համերգ կը կատարուի։ [23][24]

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 archINFORM — 1994.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/44204/ΠΙΝΑΚΑΣ5.1.pdfΕλληνική Στατιστική Αρχή, ΕΜΠ.
  3. http://www.statistics.gr/documents/20181/f9e20032-6a71-49a7-90cf-da9e07e6d31cΕλληνική Στατιστική Αρχή, 2018.
  4. http://www.statistics.gr/documents/20181/f9e20032-6a71-49a7-90cf-da9e07e6d31cΕλληνική Στατιστική Αρχή, 2022.
  5. Art's most popular: Exhibition and museum visitor figures 2018 // The Art Newspaper — 2019. — Vol. XXVIII, Iss. 311. — ISSN 0960-6556
  6. ORGANISATION & MANAGEMENTԱքրոփոլիին Թանգարանը.
  7. Acropolis Museum The year that passedԱքրոփոլիին Թանգարանը, 2022.
  8. https://www.theacropolismuseum.gr/psifiako-mouseio
  9. Աքրոփոլիի թանգարանը, պաշտօնական կայքէջ (յունարէն)
  10. Հիանալի Յունաստանը, Նոր Թանգարանին բացումը 26-7-2015 (անգլերէն)
  11. Թանգարան եւ հանրութիւն, Ակելի Մարիա, էջ 16-38
  12. «Աքրոփոլիին Նոր Թանգարանը եւ պայքարը Յունաստան վերադարձնելու Էլղին մարմարները (անգլերէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-09-10-ին։ արտագրուած է՝ 2020-03-28 
  13. Քաթիմերինի օրաթերթ, Աքրոփոլին աշխարհի 3-րդ Թանգարանը, 13-5-2013 (յունարէն)
  14. Էթնոս ել-թերթ, Աքրոփոլին աշխարհի ամենալաւ Թանգարանը կը յայտարարուի, 12-12-2010 (յունարէն)
  15. «Աքրոփոլիին Թանգարան - Օգոստոս ամսուան լիալուսին, 21-8-2013 (յունարէն)»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-02-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-03-28 
  16. Յունաստանի հնագիտական իրերու հոգատարութիւնը եւ առաջին թանգարանները, Ակելիքի Քոքու, 1977 (յունարէն)
  17. Աքրոփոլիին նոր Թանգարանը․ պատմական, Ճարտարապետութիւն, Ցուցադրութիւններ․ Suzanne Macleod, Laura Hourston Hanks, Jonathan Hale (յունարէն)
  18. Փարթենոնաս․ Յուշարձան մը Պատմութեան մէջ, François Queyrel (ֆր.)
  19. Livesay, Christopher (22 -9- 2018), Փրկուած թէ՞ Կողոպտուած, PBS Լուրեր (անգլերէն)
  20. BBC Լուրեր, Աքրոփոլիին մարմարները, 15-10-2007 (անգլերէն)
  21. «Աքրոփոլիի թանգարան - Օգոստոսի լիալուսին, 21-8-2013»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-02-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-03-28 
  22. Նաֆդեմպորիքի թերթ - Ելոյթներ Օգոստոսի լիալուսնին առթիւ, 8-8-2019
  1. [1] Փանաղիս Քալքոս(անգլերէն)
  2. [2] Պարսիկներու Յունաստանի երկրորդ ներխուժումը (ռուս.)
  3. [3] Փաթրոքլոս Քարանտինոս(յունարէն)
  4. [4] Պեռնար Չումի Bernard Tschumi(ֆր.)
  5. [5] Տիոնիսիու Աէրոփաղիդու Οδός Διονυσίου Αρεοπαγίτου փողոց(անգլերէն)
  6. [6] Պարսկական Խրամը (անգլերէն)

Յունաստան

Աթէնք

Աթէնքի Հնագիտական ազգային թանգարանը

Աղեքսանտրիոյ Գրադարան

Աղեքսանտրիա

Աքրոփոլիս