Աւելուկ

Աւելուկ

Աւելուկ, կենսանիւթերով եւ հանքայիններով հարուստ բոյս։ Կը պատկանի ցորենազգիներու ընտանիքին։

Ձեւաբանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ցողունը ուղիղ է, ճիւղաւորուող, մերկ, կոպիտ, բարձրութիւնը՝ մինչեւ 120 ս․մ․։ Ցողունները հասուննալէ ետք յաճախ ձողանման կը դառնան, տերեւները ամբողջական են։

Ծաղիկները երկսեռ են, աւելի սակաւ՝ միասեռ։ Պտուղը պատուած է ծաղկապատի ներքին 3 մեծցած թերթերով։ Տերեւները խոշոր են, բլթակաձեւ, գծաձեւ կամ տիգաձեւ։ Ծաղիկները՝ մանր, երկսեռ, հազուադէպ՝ միասեռ։ Կը ծաղկի Մայիս եւ Յուլիս ամիսներուն։ Պտուղը եռակողմեայ սերմիկ է։

Հայաստանի մէջ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Աւելուկի աւելի քան 12 տեսակ կայ Հայաստանի մէջ: Բարբառներու մէջ աւելուկը կոչուած է` վիլուկ (Տաւուշ), աւելուկ (Լոռի), մջուկ (Ղարաբաղ):

Հայերը՝ Մեծ պահքի շրջանին, աւելուկով պատրաստուած ուտեստներ կը պատրաստեն։

Գործածութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Աւելուկի մէկ տեսակը, որ թթու համ ունի, կը կոչուի թրթնջուկ. խաշած թրթնջուկի տերեւները կը դարմանեն բորբոքած լինտերը, արմատներէն կարմիր ներկ կը ստացուի, իսկ տերեւներով կարելի է մաքրել պղնձեայ իրերը, հիւթով` մելանի բիծերը:

Աւելուկը ժողովրդական բժշկութեան մէջ ամէնէն շատ օգտագործուած դեղաբոյսերէն է: Բուժական նպատակներով կ'օգտագործուին անոր արմատները, տերեւներն ու սերմերը:

Կերակուրներու պատրաստութեան մէջ կ'օգտագործուին աւելուկի թարմ կամ չոր տերեւները` պատրաստելու համար համեղ եւ սննդարար կերակրատեսակներ, ապուրներ եւ աղցաններ:

Աւելուկի փառատօն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հայաստանի մէջ կազմակերպուած փառատօններու շարքին՝ 29 Յունիս 2019-ին, Վարդենիկ գիւղին մէջ (Գեղարքունքի մարզ), կայացած է «Աւելուկի փառատօն»: Ներկաներուն մասնակցութեամբ հիւսուած է աշխարհի ամենաերկար աւելուկի շարանը, գրանցելով աշխարհի ամենաերկար աւելուկի հիւսքը «Դիւցազնագիրք» մրցանիշներու գիրքին մէջ[1]:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. «Աւելուկ»։ aztag31.rssing.com։ արտագրուած է՝ 2022-03-03 
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։