Ասկերան
| Բնակավայր | |
|---|---|
| Ասկերան | |
| ազրպ.՝ Əsgəran | |
 | |
| Երկիր | Արցախ |
| ԲԾՄ | 512 մեթր |
| Բնակչութիւն | 2180 մարդ |
| Կը գտնուի ափին | Կարկառ գետ[1] |
| Ժամային գօտի | UTC+4։00 |
| Շրջագայութեան պետ-համարագիր | 26 |
Մայրաբերդ, Ասկերան (պարսկերէն՝ Askeran-զօրանոց), քաղաք Արցախի մէջ, Ասկերան շրջանի վարչական կեդրոնը, Ստեփանակերտէն 18 քմ հիւսիս-արեւելք՝ Կարկառ գետի ձախ ափին՝ 600 մ բարձրութեան վրայ։ Տարածութիւնը՝ 1562 հա։
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Նշանաւոր է ԺԸ. դարու կէսէն։ Ռուսական բանակի զօրանոց եղած է։ Ասկերանի մէջ պահպանուած է Բերդ ամրոցը (Մայրաբերդ. 1788-1789), ուր պատերազմի տարիներուն կը գտնուէր Ասկերանի պաշտպանական շրջանի ռազմական կեդրոնը։ Մինչեւ խորհրդային կարգերու հաստատումը Ասկերան գիւղ էր Ռուսական կայսրութեան Շուշի գաւառին մէջ։ 1978 - 1991-ին Ազրպէյճանական ԽՍՀ-ի Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի Ասկերանի շրջանի վարչական կեդրոնն էր, իսկ 1991-ին Արցախի Հանրապետութեան Ասկերանի շրջանի կեդրոնը։
1988-ի Արցախեան շարժումը սկսած է Ասկերանէն եւ ներկայիս շրջանին վարչակազմին շէնքին դիմացի հրապարակը կը կոչուի «Փետրուարի 22»ի հրապարակ: Փետրուար 1988-ին, յատկապէս Ասկերանի դէպքերէն ետք, շրջանին նախաձեռնող խումբին ղեկավարութեամբ, Ասերկանի եւ շրջանի գիւղերուն մէջ ստեղծուած են ինքնապաշտպանական, իսկ 1990-ին՝ կամաւորական ջոկատներ (ընդհանուր հրամանատարներ՝ Մ. Յակոբճանեան եւ Վ. Բալասանեան)։ Ասկերանի ջոկատը առանձինը եւ զօրքերու ղեկավարման մարմնի ստորաբաժանումներու կազմին մէջ մասնակցած է Ասկերանի, Մարտունիի, Մարտակերտի, Շուշիի, Կուբաթլուի եւ այլ շրջաններու ինքնապաշտպանական եւ ազատագրական մարտերուն. զոհուած է 37 ազատամարտիկ։
Անուանումը
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ասկերան անուան յառաջացման մասին երեք վարկած կայ: Ըստ առաջինին՝ Ասկերանը պարսկական բառ է եւ յառաջացած է աս(սուրբ) եւ կարան(քար) բառերէն: Ըստ երկրորդին՝ Ասկերան զօրանոց է, պաշտպանական կառոյց: Ըստ երրորդին՝ Ասկերան կը նշանակէ այստեղ յարմար ձոր է ապրելու համար, իսկ ըստ թուրքերուն՝ յառաջացած է ասկեար բառէն, որ կը նշանակէ զինուոր: Ասկերանին անդրադարձած են ոչ միայն հայ, այլեւ ռուս, գերմանացի, թուրք եւ այլ պատմիչներ[2]:
Տնտեսութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Կը զբաղին երկրագործութեամբ, այգեգործութեամբ եւ անասնապահութեամբ։ Ունի գինիի-քոնեակի, ոչ ալքոհոլային խմիչքներու գործարաններ, շինարարական ծրագիրներ, միջնակարգ եւ երաժշտական դպրոցներ, մշակոյթի տուն եւ կեդրոնական շրջանային հիւանդանոց։ Ասկերանի մէջ կը գտնուի շրջանին վարչակազմին շէնքը եւ քաղաքապետարանը: Հոս կը գտնուի նաեւ հրասայլ յուշահամալիրը (Արցախեան պատերազմին ընթացքին զոհուած ազատամարտիկ Արտավազդ Յակոբեան զոհուած է այս հրասայլին մէջ:)
Բնակչութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]1970-ին Ասկերանի բնակչութեան թիւը կը հասնէր 700-ի, որոնց մեծամասնութիւնը հայեր էին։ Ըստ 2005-ի մարդահամարին, քաղաքը ունէր 1.967 բնակիչ [3]։ Իսկ 2009-ին քաղաքը 2.180 բնակիչ։
Տեսարժան վայրեր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ Ասկերան
- ↑ «2005 թուականի Արցախի Հանրապետութեան մարդահամար»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2017-07-22-ին։ արտագրուած է՝ 2020-10-20