Մարտակերտ
| Բնակավայր | |
|---|---|
| Մարտակերտ | |
| ազրպ.՝ Ağdərə | |
 | |
| Երկիր | Արցախի Հանրապետութիւն |
| Էլչին Յուսուբով? | |
| ԲԾՄ | 453 մեթր |
| Բնակչութիւն |
4600 մարդ (2015)[1], 8325 մարդ (1989) |
| Կը գտնուի ափին | Թարթառ գետ |
| Ժամային գօտի | UTC+4։00 |
| Հեռախօսային ցուցանիշ | 246 |
| Փոստային ցուցանիշ | AZ5900 |
| Շրջագայութեան պետ-համարագիր | 59 |
Մարտակերտ, քաղաք Արցախի հիւսիսարեւելեան մասին մէջ, Մարտակերտ շրջանի վարչական կեդրոնը՝ Ստեփանակերտէն 75քմ հիւսիս՝ Թարթառ գետին միջին հոսանքին աջ կողմը՝ 450 մ բարձրութեան վրայ։
Մարտակերտ համայնքին կազմին մէջ ներառուած են նաեւ Հայկաջուր, Ջրաբերդ, Մարալեան Սարով եւ Լեւոնարխ գիւղերը։ Վարչական տարածքը՝ 4600 հեկտար է։ Անուանումը Մատուռակերտի հնչիւնափոխուած ձեւն է կան նաեւ «Մարդակերտ» մարդու կերտած, կամ «Մարտակերտ» մարտերու ընթացքին կերտուած տարբերակները։ Մինչեւ 1992-ի բռնագաղթը Մարտակերտ մեծութեամբ ԼՂԻՄ-ի երրորդ քաղաքն էր (Ստեփանակերտէն եւ Շուշիէն ետք: Ունէր շուրջ 13 հազար բնակիչ (2013-ին՝ 4500)[2]։
Մարտակերտը Արցախեան ազատամարտին
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Շարժման սկիզբը Մարտակերտի հիմնարկներուն աշխատողները կազմակերպած են բողոքի ցոյցեր, ստորագահաւաք եւ այլն։ Շրջանին տարածքը պաշտպանելու համար ստեղծուած է աշխարհազօրայիններու անձնակազմ մը (ընդհանուր համակարգող՝ Վ. Բեգլարեան, անձնակազմին պետը՝ Վ. Խոնդկարեան), ինքնապաշտպանական երեք զինուած ջոկատներ (հրամանատարներ՝ Ա. Պաղտասարեան, Ա. Նաւթալեան եւ Վ. Մինասեան)։ Մարտակերտի մէջ էր նաեւ շրջանին մէջ կազմաւորուած ինքնապաշտպանական բոլոր ջոկատներու մարտական գործողութիւնները համակարգող անձնակազմը (համընդհանուր ղեկավար՝ Վ. Գալստեան եւ անձնակազմին պետը՝ Հայկազ Բաղմանեան)։ 1988-1992 թուականներուն Մարտակերտի եւ Հայաստանի կամաւորական ջոկատները, Արցախի Հանրապետութեան ինքնապաշտպանական ուժերը մարտեր մղած են հակառակորդին գերակշիռ ուժերուն դէմ։ 4 Յուլիս 1992-ին ԽՄՀՄ 4-րդ բանակի աջակցութեամբ հակառակորդը սկսած է լայնածաւալ մարտական գործողութիւններ եւ գրաւած Մարտակերտը։ Մարտակերտի, Կեդրոնական, Ասկերանի եւ Մարտունիի Պաշտպանութեան անձնակազմերը, 5-րդ կամաւորական խումբը (հրամանատար՝ Մանուէլ Գրիգորեան) եւ Հայաստանի Հանրապետութեան կամաւորական ջոկատները 12 Յունիս 1993-ին ձեռնարկած են Մարտակերտի բնակավայրերու ազատագրման ռազմական մեծ գործողութիւն մը եւ 28 Յունիս 1993-ին ազատագրած են քաղաքը։ Արցախի Հանրապետութեան «Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշանով պարգեւատրուած են 5, «Մարտական խաչ» 2–րդ աստիճանի շքանշանով՝ 40 ազատամարտիկ։ Զոհուած է 134 ազատամարտիկ։[3]։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ http://stat-nkr.am/files/publications/2015/LXH_tverov_2015.pdf
- ↑ Բնակչութեան թիւ
- ↑ Ղարաբաղեան ազատագրական պատերազմ.1988-1994, Ե., ՀՀՀ, 2004, էջ 466-467։