Անթուան Արթօ

Անթուան Արթօ; ֆրանսերէն՝ Antonin Artaud
Ծննդեան անուն	ֆրանսերէն՝ Antoine Marie Joseph Paul Artaud
Ծնած է	4 Սեպտեմբեր 1896[…]
Ծննդավայր	Մարսէյլ, Բուշ-դյու-Ռոն, Ֆրանսա
Մահացած է	4 Մարտ 1948[…] (51 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզ, Փարիզի շրջան և Իվրի սյուր Սեն
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Մայրենի լեզու	Ֆրանսերէն
Տեսակ	տրամա և էսսե?
Մասնագիտութիւն	թատերագիր, դերասան, բանաստեղծ, կինոքննադատ, գրագէտ, ակնարկագիր, հեղինակ, գեղանկարիչ, թատրոնի դերասան, շարժապատկերի դերասան, արձակագիր, ժապաւէնի բեմադրիչ, բեմադրիչ, կատակերգակ և performance artist

Անթոնի Մարի Ժոզէֆ Արթօ, ծանօթ իբրեւ Անթոնին Արթօ (ֆրանսերէն՝ Antonin Artaud), (4 Սեպտեմբեր, 1896, Մարսէյ, Պուշ-Տիւ-Ռոն, Ֆրանսա - 4 Մարտ, 1948, Փարիզ, Ֆրանսա) ֆրանսացի դերասան^[6]։

Կը համարուի Ի. դարու թատրոնի մեծագոյն ներկայացուցիչներէն մէկը^[6]^[7]^[8]։

Կեանքի ընթացքին

Վատառողջ էր, ունէր մնայուն գլխացաւ (միկրեն), որուն պատճառով հարկադրուած էր դառնալ թմրամոլ: Երկու տարի մնացած է հոգեբուժարանի մէջ:

Գործունէութիւն

Ներշնչուած է գլխաւորաբար գերիրապաշտ շարժումէն^[9]:

Գործունէութիւն ունեցած է արուեստի զանազան մարզերուն մէջ:

Ձախողած է ե՛ւ իբրեւ թատերագիր, ե՛ւ իբրեւ բեմադրիչ:

Արթոյի ներդրումը թատրոնի տեսութեան մարզի մէջ է:

Հրատարակած է երկու «հռչակագիր»` «Բռնութեան թատրոնի հռչակագիրը» (Manifeste du théâtre de la cruauté,1932) եւ «Թատրոնը եւ անոր կրկնօրինակը» (Le Théâtre et son double, 1938):

Արթօ կը բացատրէր, որ «բռնութիւն»` կը նշանակէր խստապահանջութիւն եւ վճռակամութիւն. այսուհանդերձ, իր թատրերգութիւններուն մէջ միշտ առկայ էին ոճիրը, բռնաբարութիւնն ու տոհմապղծութիւնը: Արթօ կը չքմեղանար, թէ հարկ է, դիմագրաւել մարդու ներքին մութ մղումները:

Արթօ կը հաւատար, որ պատկերը աւելի արտայայտիչ է, քան` խօսքը: Ի դէպ, արդի ընկալումի հոգեբանութիւնը (perception) կը հաստատէ, որ գործողութիւնը աւելի կարեւոր է, քան` խորհրդածութիւնը, որ` հարկ էր թատրոնը «ազատագրել» բնագիրի բռնակալութենէն:

Հակադրուած էր հոգեբանական եւ «մտաւորական» թատրոններու, ներառեալ` Շէյքսփիրի: Խօսքի փոխարէն` կը գործածէր տարօրինակ ձայներ եւ հնչիւններ:

Արթօ կ'ուզէր նոր առասպելներ ստեղծել, վերահաստատել թատրոնի նախնական, ծիսական բնոյթը: Ատիկա կը նշանակէր հանդիսատեսը «շպրտել» գործողութեան մէջ: Ծէս` կը նշանակէ ամբարձում: Ծիսական` կը նշանակէ կարծրատիպ: Արթոյի ուղղութիւնը կը տանի դէպի կարծրատիպ խաղարկութիւն:

Արթոյի դրական ժառանգը կ'ըլլայ այն, որ բեմադրիչներ կը սկսին աւելի կարեւորութիւն տալ արտաերկխօսական տարրերուն: Արթօ կը ջանար, օրինակ, որ լուսաւորումը շեշտէ ծաւալներու խտութիւնն ու նօսրութիւնը:

Մահ

Մահացած է 4 Մարտ 1948-ին, Փարիզ, աղիքային քաղցկեղի պատճառով։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ Delarge J. Le Delarge — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3118641"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11305732"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20056651"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>
↑ Discogs — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 Poetry Foundation - Antonin Artaud
↑ Britannica - Antonin Artaud
↑ «Արխիվացված պատճենը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-06-22-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-24
↑ Անթոնի Մարի Ժոզէֆ Արթօ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q20056651"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Jean-Pierre_Delarge|Delarge&nbsp;J.]]</i>_Le_Delarge<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Փարիզ|Paris]]:_[[:fr:Éditions_Gründ|Gründ]],_[[:fr:Jean-Pierre_Delarge|Jean-Pierre_Delarge]],_2001._—_ISBN_978-2-7000-3055-6</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3118641"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11305732"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20056651"></a></div>-2] Delarge J. Le Delarge — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3118641"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11305732"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20056651"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q1789476"_data-entity-id="Q2629164">Internet_Speculative_Fiction_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_1995.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2629164"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10605195_citetype_Q3621673_citetype_Q380829"_data-entity-id="Q3621644">Archivio_Storico_Ricordi<span_class="wef_low_priority_links">_—_1808.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q59825643_citetype_Q847959"_data-entity-id="Q504063">Discogs<span_class="wef_low_priority_links">_—_2000.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a></div>-5] Discogs — 2000.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504063"></a>

[Poetry_Foundation_-_Antonin_Artaud-6] 6,0 ^6,1 Poetry Foundation - Antonin Artaud

[7] Britannica - Antonin Artaud

[Escholar-8] «Արխիվացված պատճենը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-06-22-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-24

[9] Անթոնի Մարի Ժոզէֆ Արթօ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]