Անթուան Արթօ

Անթուան Արթօ; ֆրանսերէն՝ Antonin Artaud
Ծննդեան անուն	ֆրանսերէն՝ Antoine Marie Joseph Paul Artaud
Ծնած է	4 Սեպտեմբեր 1896[…]
Ծննդավայր	Մարսէյլ, Բուշ-դյու-Ռոն, Ֆրանսա
Մահացած է	4 Մարտ 1948[…] (51 տարեկանին)
Մահուան վայր	Փարիզ, Ֆրանսա; Իվրի սյուր Սեն
Քաղաքացիութիւն	Ֆրանսա
Մայրենի լեզու	Ֆրանսերէն
Տեսակ	տրամա եւ էսսե?
Մասնագիտութիւն	թատերագիր, դերասան, բանաստեղծ, կինոքննադատ, գրագէտ, ակնարկագիր, հեղինակ, գեղանկարիչ, թատրոնի դերասան, շարժապատկերի դերասան, արձակագիր, ժապաւէնի բեմադրիչ, բեմադրիչ, կատակերգակ, performance artist

Անթոնի Մարի Ժոզէֆ Արթօ, ծանօթ իբրեւ Անթոնին Արթօ (ֆրանսերէն՝ Antonin Artaud), (4 Սեպտեմբեր, 1896, Մարսէյ, Պուշ-Տիւ-Ռոն, Ֆրանսա - 4 Մարտ, 1948, Փարիզ, Ֆրանսա) ֆրանսացի դերասան^[5]։

Կը համարուի Ի. դարու թատրոնի մեծագոյն ներկայացուցիչներէն մէկը^[5]^[6]^[7]։

Կեանքի ընթացքին

Վատառողջ էր, ունէր մնայուն գլխացաւ (միկրեն), որուն պատճառով հարկադրուած էր դառնալ թմրամոլ: Երկու տարի մնացած է հոգեբուժարանի մէջ:

Գործունէութիւն

Ներշնչուած է գլխաւորաբար գերիրապաշտ շարժումէն^[8]:

Գործունէութիւն ունեցած է արուեստի զանազան մարզերուն մէջ:

Ձախողած է ե՛ւ իբրեւ թատերագիր, ե՛ւ իբրեւ բեմադրիչ:

Արթոյի ներդրումը թատրոնի տեսութեան մարզի մէջ է:

Հրատարակած է երկու «հռչակագիր»` «Բռնութեան թատրոնի հռչակագիրը» (Manifeste du théâtre de la cruauté,1932) եւ «Թատրոնը եւ անոր կրկնօրինակը» (Le Théâtre et son double, 1938):

Արթօ կը բացատրէր, որ «բռնութիւն»` կը նշանակէր խստապահանջութիւն եւ վճռակամութիւն. այսուհանդերձ, իր թատրերգութիւններուն մէջ միշտ առկայ էին ոճիրը, բռնաբարութիւնն ու տոհմապղծութիւնը: Արթօ կը չքմեղանար, թէ հարկ է, դիմագրաւել մարդու ներքին մութ մղումները:

Արթօ կը հաւատար, որ պատկերը աւելի արտայայտիչ է, քան` խօսքը: Ի դէպ, արդի ընկալումի հոգեբանութիւնը (perception) կը հաստատէ, որ գործողութիւնը աւելի կարեւոր է, քան` խորհրդածութիւնը, որ` հարկ էր թատրոնը «ազատագրել» բնագիրի բռնակալութենէն:

Հակադրուած էր հոգեբանական եւ «մտաւորական» թատրոններու, ներառեալ` Շէյքսփիրի: Խօսքի փոխարէն` կը գործածէր տարօրինակ ձայներ եւ հնչիւններ:

Արթօ կ'ուզէր նոր առասպելներ ստեղծել, վերահաստատել թատրոնի նախնական, ծիսական բնոյթը: Ատիկա կը նշանակէր հանդիսատեսը «շպրտել» գործողութեան մէջ: Ծէս` կը նշանակէ ամբարձում: Ծիսական` կը նշանակէ կարծրատիպ: Արթոյի ուղղութիւնը կը տանի դէպի կարծրատիպ խաղարկութիւն:

Արթոյի դրական ժառանգը կ'ըլլայ այն, որ բեմադրիչներ կը սկսին աւելի կարեւորութիւն տալ արտաերկխօսական տարրերուն: Արթօ կը ջանար, օրինակ, որ լուսաւորումը շեշտէ ծաւալներու խտութիւնն ու նօսրութիւնը:

Մահ

Մահացած է 4 Մարտ 1948-ին, Փարիզ, աղիքային քաղցկեղի պատճառով։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118504495 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 Poetry Foundation - Antonin Artaud
↑ Britannica - Antonin Artaud
↑ «Արխիվացված պատճենը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-06-22-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-24
↑ Անթոնի Մարի Ժոզէֆ Արթօ

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/118504495/_Record_#118504495]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118504495 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb118892409_data.bnf.fr]:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10605195_citetype_Q3621673_citetype_Q380829"_data-entity-id="Q3621644">Archivio_Storico_Ricordi<span_class="wef_low_priority_links">_—_1808.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>

[Poetry_Foundation_-_Antonin_Artaud-5] 5,0 ^5,1 Poetry Foundation - Antonin Artaud

[6] Britannica - Antonin Artaud

[Escholar-7] «Արխիվացված պատճենը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2015-06-22-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-24

[8] Անթոնի Մարի Ժոզէֆ Արթօ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]