Այբուբեն

Այբուբեն, տվեալ լեզուն սպասարկող տառերու (գիրերու) կայուն յաջորդական կարգ։ Աբուբենի տառերը կ'արտասանուէն իրենց անուններով:

Հայերէնի այբուբենի անուանումը կազմուած է մեր այբուբենի առաջին երկու տառերուն՝ ա-ի՝ այբ եւ բ-ի՝ բեն անուններէն։ Լեզուի ուսուցումը կը սկսուէ այբուբենէ, որուն ուսուցումը կը կատարուի այբբենարանի միջոցով:

Հայերէնի Այբուբեն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հայերէնի այբուբենն ունի 38 տառ, որոնցմէ 36-ը ստեղծած է Մեսրոպ Մաշտոցը 405 թուականին, իսկ Օ եւ Ֆ տառերը այբուբենին մէջ մտցուած են 12-13-րդ դարերուն:

Աա այբ Բբ բեն Գգ գիմ Դդ դա Եե եչ Զզ զա Էէ է Ըը ըթ Թթ թո
Ժժ ժէ Իի ինի Լլ լիւն Խխ խէ Ծծ ծա Կկ կեն Հհ հօ Ձձ ձա Ղղ ղատ
Ճճ ճէ Մմ մեն Յյ յի Նն նու Շշ շա Ոո ո Չչ չա Պպ պէ Ջջ ջէ
Ռռ ռա Սս սէ Վվ վեւ Տտ տիւն Րր րէ Ցց ցոյ Ււ ւիւն Փփ փիւր Քք քէ
Օօ օ Ֆֆ ֆէ

Այլ Լեզուներու Այբուբեններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Եւրոպական լեզուներու մեծ մասի այբուբենները հիմնուած են լատինական գիրերուն վրայ: Լատինական գիրերով ստեղծուած տարբեր լեզուներու այբուբեններու մէջ յաճախ նոյն լատինական տառերը կը կրէն տարբեր անուններ: Այսպէս, այբուբենի առաջին A, B, C, D... տառերը անգլերէնի այբուբենի մէջ կը հնչէն՝ էյ, պի, սի, տի..., իսկ ֆրանսերէնի այբուբենի մէջ՝ ա, պէ, սէ, տէ...:
Լայնօրէն տարածուած են նաեւ կիւրեղեան գիրերը:

  • յունարէնի այբուբեն, յուն․՝
  • եբրայերէնի այբուբեն, եբր.՝
  • վրացերէնի այբուբեն
  • արաբական գիրերով ստեղծուած՝
  • քորէերէնի այբուբեն` հանկըլ, քորէայերէն՝
  • կիւրեղեան գիրերու հիմքով ստեղծուած՝
  • թիւրքական լեզուներ՝
    • ղազախերէնի այբուբեն
    • ղրղզերէնի այբուբեն
    • պաշքիրերէնի այբուբեն
    • այլ լեզուներ՝
      • չեչեներէնի այբուբեն
      • մոնկոլերէնի այբուբեն
  • լատինական գիրերու հիմքով՝
    • հնդեւրոպական լեզուներ՝
      • ռոմանական լեզուներու այբուբեններ
      • գերմանական լեզուներու այբուբեններ
      • սլավոնական լեզուներու այբուբեններ՝
        • չեխերէնի այբուբեն
        • լեհերէնի այբուբեն
        • սլովաքերէնի այբուբեն
        • սլովեներէնի այբուբեն
    • թուրքական լեզուներ
      • ազրպէյճաներէնի այբուբեն
      • թուրքերէնի այբուբեն
      • ուզպեքերէնի այբուբեն
    • ուկորա-ֆիննական լեզուներ՝
      • հունկարերէնի այբուբեն
      • ֆիններէնի այբուբեն
      • էսթոներէնի այբուբեն
        • այլ լեզուներ՝
          • վիեթնամերէնի այբուբեն
          • պասքերէնի այբուբեն

Դուրսի Յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]