Վրացերէն

Վրացերէն
1222 թուականի վրացերէն գրուածք
Տեսակ	Բնական
Ենթադաս	Karto-Zan?
Երկիրներ	Վրաստան,  Թուրքիա,  Ռուսիա,  Իրան,  Ազրպէյճանի Հանրապետութիւն և  Հայաստան
Խօսողներու քանակ	3 700 000 մարդ (2014)
ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի լեզուի կարգավիճակ	անվտանգ
Դասակարգում	Քարթուելական Վրացերէն
Գիրերու համակարգ	Վրացերէն Այբուբէն, Georgian Braille?, Ասոմթավրուլի?, Նուսխուրի? և Մխեդրուլի?
IETF	ka
ԳՕՍՏ 7.75–97	гру 158
ISO 639-1	ka
ISO 639-2	geo (B) kat (T)
ISO 639-3	kat
Georgian language Ուիքիպահեստին մէջ

Վրացերէն (ինքնանուանումը՝ ქართული ენა քարթուլի էնա), քարթվելական լեզուախումբի լեզու։ Վրաստանի պաշտօնական լեզուն է եւ Կովկասի որոշ ազգութիւններու գրական լեզուն։

Վրացերէն կը խօսի Վրաստանի բնակչութիւնը եւ քանի մը հարիւր հազար՝ այլ երկիրներու մէջ, գլխաւորաբար Ռուսիոյ, ԱՄՆ-ու, Իրանի եւ Թուրքիոյ։

Դասակարգում

Վրացերէնը առաջատար լեզուն է Քարթվելական լեզուաընտանիքի, որուն մէջ կը մտնեն նաեւ սուաներէնը, մինկրելերէնը եւ լազերէնը։

Քերականութիւն

Թուական Անուններ

Վրացերէնի մէջ թիւերուն անունները կը կառուցուին պարզ անուններէն, որոնք տասներկուքն են՝ 1-ერთი (էրթի), 2-ორი (օրի), 3-სამი (սամի), 4-ოთხი (օթխի), 5-ხუთი (խութի), 6-ექვსი (էքվսի), 7-შვიდი (շվիտի), 8-რვა (րվա), 9-ცხრა (ցխրա), 10-ათი (աթի), 20-ოცი (օցի) եւ 100-ასი (ասի):
11-էն մինչեւ 19 թիւերու անունները կը կազմուին 1-էն մինչեւ 9 թիւերու անուններուն կցելով. առջեւէն՝ թ («աթիի» կրճատ ձեւը) եւ ետեւէն՝ մէտի (=աւելի): Որոշ պարագաներուն նախածանցուած թ-ն արմատական թուականի առաջին բաղաձայնի հետ միաձուլուելով կը ձեւաւորէ նոր բաղաձայն մը՝ թ+ս→ց, թ+շ→չ, թ+ց→ց, կամ յառաջ կը բերէ արմատի առաջին բաղաձայններու փոխատեղութիւն՝ թ+րվ→թվր: 11-თერთმეტი (թէրթմետի), 12-თორმეტი (թորմետի), 13-ცამეტი (ցամետի), 14-თოთხმეტი (թոթխմետի), 15-თხუთმეტი (թխութմետի), 16-თექვსმეტი (թեքվսմետի), 17-ჩვიდმეტი (չվիտմետի), 18-თვრამეტი (թվրամետի) եւ 19-ცხრამეტი (ցխրամետի):

Շաբթուայ անունները

Շաբթուայ առաջին չորս օրերու անուններու կառուցուածքը կը նմանի նոյնի հայերէնին՝

• Երկուշաբթի-ორშაბათი (օրշապաթի)
• Երեքշաբթի-სამშაბათი (սամշապաթի)
• Չորեքշաբթի-ოთხშაბათი (օթխշապաթի)
• Հինգշաբթի-ხუთშაბათი (խութշապաթի)

Գոյական Անուններ

Գոյականներու ժամանակային կամ տարածական կապերը արտայայտելու համար կը կիրառուին ածանցներ ու կապային բառեր, որոնք ունին իրենց նշանակութիւնները՝

• -վիթ՝ պէս, նման (պավշվիվիթ՝ երեխայի նման)
• -զէ՝ վրայ
• -թան՝ քովը
• -թան էրթատ՝ հետ, միասին (տետասթան էրթատ՝ մայրիկին հետ միասին)
• -շի՝ մէջ, ներս (քալաքշի՝ քաղաքին մէջ)
• -տան՝ (որեւէ տեղ)-էն
• -կան՝ (որեւէ անձ, առարկայ)-էն
• կամօ՝ պատճառաւ (շենս կամօ՝ քու պատճառաւ)
• կարտա՝ բացի
• կարէշէ՝ առանց (մշոպլեպիս կարէշէ՝ առանց ծնողքի)
• -թվիս՝ համար (մեգոպրեպիսթվիս՝ ընկերներուն համար)
• միեր՝ (միջոց)-ով
• մակիվրատ՝ փոխարէն
• -ցին՝ առաջ, միչեւ, դիմաց
• -մտէ՝ մինչեւ (խուալամտէ՝ մինչեւ վաղը)

Դերանուններ

Աղիւսակին մէջ տրուած են վեց անձնական դերանուններու խոնարհումները՝

Վրացերէն ազդագիր

	Ուղղական	Գործառնական	Տրական	Սեռական	Գործիական	Մակբայական	Կոչական
1ին դէմք (եզակի)	մէ	մէ	մէ	չէմ(ս)	չեմիթ	չեմատ	-
2րդ դէմք (եզակի)	շէն	շէն	շէն	շէն(ս)	շէնիթ	շէնաթ	շէ՛
3րդ դէմք, խօսողին մօտ (եզակի)	էս	(ա)ման	(ա)մաս	(ա)միս	(ա)միթ	(ա)մատ	-
3րդ դէմք, հասցէատէրին մօտ (եզակի)	էկ	մա(կա)ն	մա(կա)ս	մ(ակ)իս	մ(ակ)իտ	մա(կա)տ	-
3րդ դէմք, հեռուէն (եզակի)	իս / իկի	(ի)ման	(ի)մաս	(ի)միս	(ի)միթ	(ի)մատ	-
1ին դէմք (հոգնակի)	չվէն	չվէն	չվէն	չվէն(ս)	չվէնիտ	չվէնատ	-
2րդ դէմք (հոգնակի)	թքվէն	թքվէն	թքվէն	թքվէն(ս)	թքվէնիթ	թքվէնատ	թքվէ'
3րդ դէմք, խօսողին մօտ (հոգնակի)	էսէնի	(ա)մաթ	(ա)մաթ	(ա)մաթ	(ա)մաթ	(ա)մաթ	-
3րդ դէմք, հասցէատէրին մօտ (հոգնակի)	էկէնի	մա(կա)թ	մա(կա)թ	մա(կա)թ	մա(կա)թ	մա(կա)թ	-
3րդ դէմք, հեռուէն (հոգնակի)	իսինի	(ի)մաթ	(ի)մաթ	(ի)մաթ	(ի)մաթ	(ի)մաթ	-

Ինչպէս կ'երեւի աղիւսակէն, երրորդ դէմքի բոլոր ձեւերը, բացառութեամբ ուղղականի, կը ներկայացուին երկու տարբեր եղանակներով՝ դերանունի սկիզբը ի-ով կամ՝ առանց: Լրացուցիչ ի-ն ունի «ուղղութեան» նշանակութիւն: