Jump to content

Փրիտիեշ Րիս

Փրիտիեշ Րիս
Ծնած է 22 Յունուար 1880(1880-01-22)[1][2][3]
Ծննդավայր Դյոր, Աւստրո-Հունգարիա[4]
Մահացած է 28 Փետրուար 1956(1956-02-28)[4][1][2][…] (76 տարեկանին)
Մահուան վայր Պուտափեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն[4]
Քաղաքացիութիւն  Հունգարիա
Ուսումնավայր Զիւրիխի Համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան? և Բուդապեշտի համալսարան?
Երկեր/Գլխաւոր գործ Riesz's lemma?, Denjoy–Riesz theorem?, F. and M. Riesz theorem?, Radon–Riesz theorem?, Riesz representation theorem?, Riesz–Fischer theorem?, Riesz–Markov–Kakutani representation theorem?, Riesz completness theorem? և Functional Analysis?
Մասնագիտութիւն թուաբանագէտ և համալսարանի դասախօս
Աշխատավայր Ֆրանց Յոզեֆի համալսարան?[2], Սեգեդի համալսարան?[2] և Բուդապեշտի համալսարան?[2]
Անդամութիւն Պաւարեան գիտութիւններու եւ բանասիրութեան կաճառ և Հունգարիոյ գիտութիւններու կաճառ[2]

Փրիտիեշ Րիս (22 Յունուար 1880(1880-01-22)[1][2][3], Դյոր, Աւստրո-Հունգարիա[4] - 28 Փետրուար 1956(1956-02-28)[4][1][2][…], Պուտափեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն[4])՝ հունկար[5][6] թուաբանագէտ եղած է, գործունէական վերլուծութեան մէջ հիմնային ներդրումներ ըրած է:

Կեանքը Եւ Գործունէութիւն

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ան նած է հրէական ընտանիքի մը մէջ Աւստրիա-Հունկարիոյ Տեէօր (հունգարերէն՝ Győr) քաղաքին մէջ։ 1911-ի եւ 1919-ի միջեւ փրոֆեսոր եղած է Փրանց-Եոսէփի համալսարանէն ներս: Այնուհետեւ, Սեկէտի համալսարանէն ներս, ինչպէս նաեւ՝ Հունկարիոյ Գիտութիւններու աքատեմիոյ[7] Լեհական Կրթութեան աքատեմիոյ անդամ: Ան հունկար-շուէտացի թուաբանագէտ Մարսել Րիսին աւագ եղբայրն էր:

Րիսը ըրած է հիմնային աշխատանքներ գործունէական վերլուծութեան զարգացման գործի մէջ եւ անոր աշխատանքը կարգ մը կարեւոր կիրառութիւններ ունեցած է բնագիտութեան մէջ։ Ան հաստատած է սփեքթրալ տեսութիւնը հիմնելու համար համաչափ գործողները ձեւին մէջ մը, որուն ներկայիս կը վերաբերին որպէս սթանտարթ: Ան նաեւ շատ ներդրումներ ըրած է այլ բնագաւառներու մէջ, ներառեալ էրկոտիք տեսութիւնը եւ տուած է տարրական ապացոյց մը երկոտիք անունով թէորէմին:

Ալփրէտ Հարին հետ միասին հիմնած է Acta Scientiarum Mathematicarum հանդէսը:

Ան ունեցած է դասախօսութիւններ կարդալու անսովոր եղանակ մը, երբ լսարան կը մտնէր օգնականի մը եւ տոցէնթին մը հետ: Տոցէնթը այնուհետեւ կը սկսէր կարդալ պատրաստի պարբերութիւններ Րիսի ձեռագիր գիրքէն եւ օգնականը կը գրէր համապատասխան հաւասարումները գրատախտակին վրայ, այնժամ, երբ Րիսն ինքը կողքի կանգնած երբեմն գլխով կ'ընէր:[8]

Փրիտիեշ Րիս մահացած է 1956-ին, թաղուած է Պուտափեշտի Քերէփեշի գերեզմանատանը:

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Рис Фридьеш // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. Eberhard Zeidler: Nonlinear Functional Analysis and Its Applications: Linear monotone operators. Springer, 1990 [1]
  6. Calendar of Historical Events, Births, Holidays and Observances
  7. János Horváth: A Panorama of Hungarian Mathematics in the Twentieth Century, Volume 1, Springer, 2006 [2]
  8. Wróblewski Andrzej Kajetan (September 2008)։ «Czyściec, niebo i piekło»։ Wiedza i Życie: 65