Փրիտիեշ Րիս

Փրիտիեշ Րիս;
Ծնած է	22 Յունուար 1880
Ծննդավայր	Դյոր, Աւստրո-Հունգարիա
Մահացած է	28 Փետրուար 1956[…] (76 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պուտափեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն
Քաղաքացիութիւն	Հունգարիա
Ուսումնավայր	Զիւրիխի Համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան? և Բուդապեշտի համալսարան?
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Riesz's lemma?, Denjoy–Riesz theorem?, F. and M. Riesz theorem?, Radon–Riesz theorem?, Riesz representation theorem?, Riesz–Fischer theorem?, Riesz–Markov–Kakutani representation theorem?, Riesz completness theorem? և Functional Analysis?
Մասնագիտութիւն	թուաբանագէտ և համալսարանի դասախօս
Աշխատավայր	Ֆրանց Յոզեֆի համալսարան?, Սեգեդի համալսարան? և Բուդապեշտի համալսարան?
Անդամութիւն	Պաւարեան գիտութիւններու եւ բանասիրութեան կաճառ և Հունգարիոյ գիտութիւններու կաճառ

Փրիտիեշ Րիս (22 Յունուար 1880(1880-01-22)^[1]^[2]^[3], Դյոր, Աւստրո-Հունգարիա^[4] - 28 Փետրուար 1956(1956-02-28)^[4]^[1]^[2]^[…], Պուտափեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն^[4])՝ հունկար^[5]^[6] թուաբանագէտ եղած է, գործունէական վերլուծութեան մէջ հիմնային ներդրումներ ըրած է:

Կեանքը Եւ Գործունէութիւն

Ան նած է հրէական ընտանիքի մը մէջ Աւստրիա-Հունկարիոյ Տեէօր (հունգարերէն՝ Győr) քաղաքին մէջ։ 1911-ի եւ 1919-ի միջեւ փրոֆեսոր եղած է Փրանց-Եոսէփի համալսարանէն ներս: Այնուհետեւ, Սեկէտի համալսարանէն ներս, ինչպէս նաեւ՝ Հունկարիոյ Գիտութիւններու աքատեմիոյ^[7] Լեհական Կրթութեան աքատեմիոյ անդամ: Ան հունկար-շուէտացի թուաբանագէտ Մարսել Րիսին աւագ եղբայրն էր:

Րիսը ըրած է հիմնային աշխատանքներ գործունէական վերլուծութեան զարգացման գործի մէջ եւ անոր աշխատանքը կարգ մը կարեւոր կիրառութիւններ ունեցած է բնագիտութեան մէջ։ Ան հաստատած է սփեքթրալ տեսութիւնը հիմնելու համար համաչափ գործողները ձեւին մէջ մը, որուն ներկայիս կը վերաբերին որպէս սթանտարթ: Ան նաեւ շատ ներդրումներ ըրած է այլ բնագաւառներու մէջ, ներառեալ էրկոտիք տեսութիւնը եւ տուած է տարրական ապացոյց մը երկոտիք անունով թէորէմին:

Ալփրէտ Հարին հետ միասին հիմնած է Acta Scientiarum Mathematicarum հանդէսը:

Ան ունեցած է դասախօսութիւններ կարդալու անսովոր եղանակ մը, երբ լսարան կը մտնէր օգնականի մը եւ տոցէնթին մը հետ: Տոցէնթը այնուհետեւ կը սկսէր կարդալ պատրաստի պարբերութիւններ Րիսի ձեռագիր գիրքէն եւ օգնականը կը գրէր համապատասխան հաւասարումները գրատախտակին վրայ, այնժամ, երբ Րիսն ինքը կողքի կանգնած երբեմն գլխով կ'ընէր:^[8]

Փրիտիեշ Րիս մահացած է 1956-ին, թաղուած է Պուտափեշտի Քերէփեշի գերեզմանատանը:

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Рис Фридьеш // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Eberhard Zeidler: Nonlinear Functional Analysis and Its Applications: Linear monotone operators. Springer, 1990 [1]
↑ Calendar of Historical Events, Births, Holidays and Observances
↑ János Horváth: A Panorama of Hungarian Mathematics in the Twentieth Century, Volume 1, Springer, 2006 [2]
↑ Wróblewski Andrzej Kajetan (September 2008)։ «Czyściec, niebo i piekło»։ Wiedza i Życie: 65

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q547473">Մակտյուտոր_մաթեմատիկայի_պատմության_արխիվ<span_class="wef_low_priority_links">_—_1994.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Рис_Фридьеш_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Рис Фридьеш // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[Zeidler-5] Eberhard Zeidler: Nonlinear Functional Analysis and Its Applications: Linear monotone operators. Springer, 1990 [1]

[6] Calendar of Historical Events, Births, Holidays and Observances

[7] János Horváth: A Panorama of Hungarian Mathematics in the Twentieth Century, Volume 1, Springer, 2006 [2]

[8] Wróblewski Andrzej Kajetan (September 2008)։ «Czyściec, niebo i piekło»։ Wiedza i Życie: 65

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]