Վարդենիս

Բնակավայր
Վարդենիս
Երկիր	Հայաստան
Հիմնադրուած է՝	1830
Տարածութիւն	8,52 քմ²
ԲԾՄ	1943±1 մեթր
Պաշտօնական լեզու	հայերէն
Բնակչութիւն	12 363 մարդ
Ժամային գօտի	UTC+4։00
Փոստային ցուցանիշ	1601–1603

Վարդենիս, Վասակաշէն, Ոսկեշէն, Բասարգեչար, քաղաք Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզին մէջ, Սեւանայ Լիճին մօտ 7 քմ. հարաւ-արեւելք, Երեւանէն՝ 170 քմ., իսկ մարզկեդրոն գաւառէն՝ 75 քմ.՝ Մեծ Հայքի Սիւնիք նահանգի Սոդք գաւառին մէջ։ Բնակչութիւնը 12,753 մարդ (2001 թ. մարդահամարի տեղեկութեամբ)։ Կը գտնուի ծովու մակարդակէն 2,003 մ. բարձրութեան վրայ։ Ըստ աւանդութեան՝ բնակավայրը հիմնած է Հայկ նահապետի թոռ Գեղամը եւ կոչած է Գեղամաբակ։ Այդ մասին անուղղակի կրնան վկայել բնակավայրի տարածքին վրայ պահպանուած մ.թ.ա III-I հազարամեակներու դամբարանները։

Պատմական ակնարկ

Նախկին Անուանումները

IX դարուն Սիւնաց Գապուռն Վասակ իշխանը նորոգած է գիւղը եւ վերանուանած է Վասակաշէն։ Սիւնաց իշխանի կառուցած եկեղեցւոյ տեղ XX դարու սկզբին կառուցուած է նոր եկեղեցի՝ Սուրբ Աստուածածին։ XVI - XVIII դարերուն մէջ բնակավայրն անուանած են Ոսկեշէն։ XIX դարու սկզբին բնակչութիւնը գաղթած է Վրաստան։ 1829-1830 թուականներուն բնակավայրին մէջ բնակչութիւն հաստատած են Արեւմտեան Հայաստանի Տիատին (հին անուն՝ Տատեոն) գիւղաքաղաքէն գաղթած հայեր։ Բնակավայրը մինչեւ 1969 թ. կոչուած է Բասարգեչար, այնուհետեւ՝ Վարդենիս։

Բնակչութիւն

Տարի	1831	1897	1926	1959	1979	1989	2001	2004
Բնակիչ	178	2193	3468	6322	11549	13905	12753	12700

Տնտեսութիւն

Քաղաքի տնտեսութեան մեջ կարեւոր տեղ կը գրաւէ արդիւնաբերութիւնը։ Քաղաքի զարգացած արդիւնաբերական ձեռնարկութիւններէն մնացած է եւ կը գործեն միայն սնունդի (կաթնամթերք, հացամթերք) ձեռնարկութիւնները։ Վարդենիսի գիւղացիական տնտեսութիւնները կը զբաղին անասնապահութեամբ, ինչպէս նաեւ հացահատիկի, կերային մշակաբոյսերու եւ ծխախոտի մշակութեամբ։

Կլիման

Յուլիս եւ Օգոստոս ամիսներուն օդի ջերմաստիճանը կը տատանուի 16 °C-20 °C, առաւելագոյն ջերմաստիճանը 31 °C է։ Ձմեռները խստաշունչ են, Յունուարի միջին ջերմաստիճանը՝ -6 °C, ձմրան տեւողութիւնը 6 ամիս է։ Չնայած խիստ ձմրան՝ քաղաքն օղակող ձիւնառատ լեռները դահուկային մարզանքով զբաղելու լաւ հնարաւորութիւն կ'ընձեռեն։

Պատմամշակութային Կառոյց

Հայաստանի հնագոյն բնակավայրներէն է։ Հոս կը յայտնաբերուին պրոնզէ դարէն քանի մը տասնեակ դամբարաններ։ Ս. Աստուածածին եկեղեցին կառուցուած է 1902-1910 թ., որու բակին մէջ կան գերեզմաններ, գեղազարդ խաչքարեր ու տապանաքարեր (15-18դ.)։ Սուրբ Աստուածածին վանքին մէջ ստեղծագործած է Յովհաննէս Ծարեցին։

Յայտնի Վարդենիսցիներ

• Համազասպ Համբարձումեան (1880-1965) - ակադեմիկոս, Վիքթոր Համբարձումեանի հայրը։

Արտաքին յղումներ

• Գեղարքունիքի մարզպետարանի կայք Archived 2014-06-22 at the Wayback Machine.