Նիքոլօ Փականինի

Նիքոլօ Փականինի; իտալ.՝ Nicolò Paganini
Ծնած է	27 Հոկտեմբեր 1782
Ծննդավայր	Գենուա, Ջենովայի Հանրապետություն[…]
Մահացած է	27 Մայիս 1840 (57 տարեկանին)
Մահուան վայր	Նիս, Հուլիսյան միապետություն[…]
Քաղաքացիութիւն	Ջենովայի Հանրապետություն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	24 Caprices for Solo Violin?, Violin Concerto No. 1?, Violin Concerto n 2 of Niccolò Paganini?, Violin Concerto No. 3?, Violin Concerto No. 4? եւ Violin Concerto No. 5?
Տեսակ	Ակադեմական երաժշտութիւն
Մասնագիտութիւն	Դասական երաժշտահան, ջութակահար, violin virtuos, ջութակահար, կիթառահար, երգահան
	Ստորագրութիւն;

Նիքոլօ Փականինի (իտալ.՝ Niccolò (կամ Nicolò) Paganini, 27 Հոկտեմբեր 1782(1782-10-27)^[2]^[3]^[4], Գենուա, Ջենովայի Հանրապետություն^[5]^[3]^[6]^[…] - 27 Մայիս 1840(1840-05-27)^[2]^[3]^[4], Նիս, Հուլիսյան միապետություն^[5]^[3]^[6]^[…]), իտալացի երաժշտահան, ջութակահար, կիթառահար։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Փականինի ծնած է Իտալիա՝ Ճենովա: Վաղաժամ ծնունդ ըլլալով, Նիքոլօն բաւական հիւանդոտ եղած է^[7]^[8]^[9]: Ան Անթոնիօ եւ Թերեզա Փականինիներու վեց զաւակներէն երրորդն էր։ Անոր հայրը, որ պարզ վաճառական մըն էր, սակայն շատ կը սիրէր երաժշտութիւնը։ Հայրը վեց տարեկան փոքրիկ Նիքոլոյին սորվեցուցած է ջութակ նուագել, եւ առաջին իսկ դասերէն պարզ կ՚ըլլայ որ պզտիկը բնածին փայլուն լսողութեամբ օժտուած է: Եօթ տարեկանին փոքրիկ Նիքոլօն տիրապետած է ջութակին, իսկ արդէն ութ տարեկանին տեղի ունեցած է անոր առաջին համերգը՝ Փարմայի մէջ, 31 Յուլիս 1795-ին:

Տակաւին պզտիկ տարիքին ան արդէն ջութակի համար շարք մը ստեղծագործութիւններ յօրինած է (որոնք, դժբախտաբար, չեն պահպանուած), եւ 11 տարեկանին տուած համերգի ընթացքին՝ այլ հանրայայտ ստեղծագործութիւններու հետ, Նիքոլօն կը նուագէ նաեւ իր առաջին հեղինակային գործերը:

Ան ոչ միայն ջութակ հրաշալի կը նուագէր, այլեւ՝ կիթառ^[10]: Հայրը գիտակցելով որ արդէն կրնայ լաւ գումար վաստկիլ իր զաւկի տաղանդին շնորհիւ, երաժշտական առաջին շրջագայութիւնը կը կազմակերպէ Հիւսիսային Իտալիոյ տարածքին՝ Փիզզա, Ֆլորանսա, Պոլոնիա, Միլանօ եւ Լիվոռնօ:

Համերգներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ջութակահարի առաջին բեկումնային համերգը տեղի ունեցած է 1813 թուականին՝ Միլանոյի «Լա Սքալա» օփերային թատրոնին մէջ, որ հսկայական յաջողութիւն կը բերէ անոր:

Փականինիի փառքը Եւրոպայի սահմաններէն ներս տարածուած է, երբ 1828-ին ան Վիեննայէն սկսած է իր համերգային շրջագայութեան՝ շարունակելով Գերմանիոյ, Ֆրանսայի, Լեհաստանի եւ Պոհեմիայի (ներկայիս՝ Չեխիա) խոշոր քաղաքներու մէջ: Փականինին ցնցող յաջողութիւն ունեցած է բոլոր այն երկիրներուն մէջ, ուր համերգ տուած է եւ համերգի տոմսակները մեծ գումարներ արժած են: Անոր համերգները այնքան պահանջուած են, որ այդ շրջագայութիւնը իր աւարտին հասած է տասը տարի անց միայն: Ջութակահարը խոշոր կարողութիւն ձեռք ձգելով՝ «պարոն»ի տիտղոս գնած է:

1837-ին Փականինին համերգներ տուած է Թուրինի մէջ, բայց յաջորդ տարին իր առողջական վիճակը վատթարացած է: 1839-ին, բժիշկներու ցուցմունքով ան հաստատուած է Մարսէյլ, կարճ ժամանակ ետք տեղափոխուած է Նիցցա:

Կեանքի վերջին օրերուն, ան աննկարագրելի տանջանքներ կրած է, ան բոլորովին կորսնցնելով ձայնը, իր ըսելիքները թուղթի վրայ սկասծ է գրել: Իր վերջին գրութիւնը հետեւեալն է.

Կարմիր վարդեր… Կարմիր վարդեր… Ատոնք գոց կարմիր են եւ, կարծես թէ, վնասակար…:

ստեղծագործութիւնները[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Փականինիի՝ ջութակի համար գրած ստեղծագործութիւնները աշխարհի ամենադժուար երաժշտական գործերէն են, որոնք շատ յաճախ չեն կրնար նուագել նոյնիսկ ամենատաղանդաւոր երաժիշտները: Անոր 24 տատանումները մինչեւ այսօր կը համարուին այն բարձունքը, որ նուագել կ՚երազեն վիրթուոզ-ջութակահարները:

Վերջին տարիները, մահը եւ թաղումը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Փականինին մահացած է 57 տարեկանին՝ 27 Մայիս 1840-ին, Նիցցայի (Նիս) մէջ: Մահէն քանի մը օր առաջ անոր քահանայ մը այցելած է, սակայն Փականինին չէ կրցած խոստովանիլ իր մեղքերը (ըստ որոշ աղբիւրներու՝ այդ ժամանակ երաժիշտը զրկուած է խօսելու կարողութենէն, իսկ ըստ ուրիշներու՝ Նիքոլօն քահանային ըսած էր, թէ տակաւին կանուխ է այդ ծէսը կատարելու համար):

Եկեղեցականները, որ հերետիկոս հռչակած էին Նիքոլօն, կ՚արգիլեն անոր մարմինը թաղել որեւէ քրիստոնեայ երկիրի մը մէջ: Փականինի աճիւնը աւելի քան տասն անգամ տեղէ-տեղ կը տեղափոխուի:

Նիքոլոյին, նախ իր ընկերները, գաղտնի կը թաղեն հայրական տունին մօտ: Եւ միայն 36 տարի անց՝ 1876 թուականին, անոր աճիւնը հանգիստ կը գտնէ. իր որդւոյն՝ Աքիլլեսի ջանքերով, անոր մարմինը քրիստոնէական ծէսի արարողութեամբ, հողին յանձնուած է Փարմայի գերեզմանատունին մէջ: 1893-ին չեխ ջութակահար Ֆրանթիշէք Օնտրիցէք Փականինիի թոռը՝ Աթիլլան կը համոզէ թոյլ տալ տեսնել Նիքոլոյին մարմինը: Այդ արտասովոր դէպքէն ետք՝ 1896 թուականին, հանճարին աճիւնը վերջնականապէս վերայուղարկաւորուած է Փարմայի նոր գերեզմանատունին մէջ, եւ վերականգնած անոր մեծ փառքը, որ առ այսօր ոչ ոք գերազանցած է:

Իր կտակին մէջ երաժիշտը գրած է.

Ես կ՚արգիլեմ ցանկացած հոյակապ յուղարկաւորութիւն: Չեմ ուզեր որ նկարիչները հոգեհանգիստի արարողութիւն կատարեն ինծի համար… Ջութակս կը կտակեմ Ճենովային, որպէսզի յաւերժ հոն պահուի:

Մահէն առաջ՝ զառանցանքի մէջ, Փականինի դժուարաւ կը շշնջայ «Դամասկոսի Կարմիր Վարդ»ին անունը․․․

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Г. Риман Паганини // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 980–981.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27774768"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27680201"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7117345"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2910129"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q213539"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Паганини Никколо // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Paganini, Nicolo // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 20. — P. 449.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28213519"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q867541"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5607942"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887"></a>
↑ Schoenfeld Myron R. (2 January 1978)։ «Nicolo Paganini – Musical Magician and Marfan Mutant?»։ The Journal of the American Medical Association 239 (1): 40–42։ PMID 336919։ doi:10.1001/jama.239.1.40
↑ «Paganini's left hand»։ Violinist.com։ արտագրուած է՝ 12 November 2011
↑ Pedrazzini Alessio (2015)։ «Niccolò Paganini: the hands of a genius»։ Acta Biomedica 86 (1): 27–31։ PMID 25948024
↑ J.J. Sugden: Paganini, his Life and Work, p. 17. UK 1980.

[[https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278_https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] ttps://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb138981737_data.bnf.fr]:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13433827"_data-entity-id="Q27774768"><i_class="wef_low_priority_links">[[:ru:Риман,_Хуго|Г._Риман]]</i>_[[:ru:s:МСР/ВТ/Паганини|Паганини]]_//_''[[:d:Q27680201|Музыкальный_словарь]]'':_''Перевод_с_5-го_немецкого_издания''<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Энгель,_Юлий_Дмитриевич|Ю.&nbsp;Д.&nbsp;Энгель]]_—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Музыкальное_издательство_П._И._Юргенсона|Музыкальное_издательство_П._И._Юргенсона]],_1901._—_Т.&nbsp;3._—_С.&nbsp;980–981.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27774768"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27680201"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7117345"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2910129"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q213539"></a></div>-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Г. Риман Паганини // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 980–981.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27774768"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27680201"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7117345"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2910129"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q213539"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10605195_citetype_Q3621673_citetype_Q380829"_data-entity-id="Q3621644">Archivio_Storico_Ricordi<span_class="wef_low_priority_links">_—_1808.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Паганини_Никколо_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Паганини Никколо // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13433827"_data-entity-id="Q28213519">[[:en:s:1911_Encyclopædia_Britannica/Paganini,_Nicolo|Paganini,_Nicolo]]_//_''[[:en:Encyclopædia_Britannica_Eleventh_Edition|Encyclopædia_Britannica]]'':_''a_dictionary_of_arts,_sciences,_literature_and_general_information''<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:en:Hugh_Chisholm|H.&nbsp;Chisholm]]_—_11_—_[[:Նիւ_Եորք|New_York]],_[[:Քեմպրիճ|Cambridge,_England]]:_[[:en:Cambridge_University_Press|University_Press]],_1911._—_Vol.&nbsp;20._—_P.&nbsp;449.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28213519"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q867541"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5607942"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Paganini, Nicolo // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 20. — P. 449.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28213519"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q867541"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5607942"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887"></a>

[7] Schoenfeld Myron R. (2 January 1978)։ «Nicolo Paganini – Musical Magician and Marfan Mutant?»։ The Journal of the American Medical Association 239 (1): 40–42։ PMID 336919։ doi:10.1001/jama.239.1.40

[8] «Paganini's left hand»։ Violinist.com։ արտագրուած է՝ 12 November 2011

[9] Pedrazzini Alessio (2015)։ «Niccolò Paganini: the hands of a genius»։ Acta Biomedica 86 (1): 27–31։ PMID 25948024

[10] J.J. Sugden: Paganini, his Life and Work, p. 17. UK 1980.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]