Նիքոլօ Փականինի

Նիքոլօ Փականինի; իտալ.՝ Niccolò Paganini
Ծնած է	27 Հոկտեմբեր 1782[…]
Ծննդավայր	Գենուա, Ջենովայի Հանրապետություն[…]
Մահացած է	27 Մայիս 1840[…] (57 տարեկանին)
Մահուան վայր	Նիս, County of Nice, Kingdom of Sardinia[…]
Քաղաքացիութիւն	Ջենովայի Հանրապետություն
Երկեր/Գլխաւոր գործ	24 Caprices for Solo Violin?, Violin Concerto No. 1?, Violin Concerto n 2 of Niccolò Paganini?, Violin Concerto No. 3?, Violin Concerto No. 4? եւ Violin Concerto No. 5?
Տեսակ	Ակադեմական երաժշտութիւն
Մասնագիտութիւն	Դասական երաժշտահան, ջութակահար, violin virtuos, ջութակահար, կիթառահար, երգահան
Երեխաներ	Achille Paganini?
	Ստորագրութիւն;

Նիքոլօ Փականինի (իտալ.՝ Niccolò (կամ Nicolò) Paganini, 27 Հոկտեմբեր 1782(1782-10-27)^[2]^[3]^[4]^[…], Գենուա, Ջենովայի Հանրապետություն^[5]^[3]^[6]^[…] - 27 Մայիս 1840(1840-05-27)^[2]^[3]^[4]^[…], Նիս, County of Nice, Kingdom of Sardinia^[5]^[3]^[6]^[…]), իտալացի երաժշտահան, ջութակահար, կիթառահար։

Կենսագրութիւն

Փականինի ծնած է Իտալիա՝ Ճենովա: Վաղաժամ ծնունդ ըլլալով, Նիքոլօն բաւական հիւանդոտ եղած է^[7]^[8]^[9]: Ան Անթոնիօ եւ Թերեզա Փականինիներու վեց զաւակներէն երրորդն էր։ Անոր հայրը, որ պարզ վաճառական մըն էր, սակայն շատ կը սիրէր երաժշտութիւնը։ Հայրը վեց տարեկան փոքրիկ Նիքոլոյին սորվեցուցած է ջութակ նուագել, եւ առաջին իսկ դասերէն պարզ կ՚ըլլայ որ պզտիկը բնածին փայլուն լսողութեամբ օժտուած է: Եօթ տարեկանին փոքրիկ Նիքոլօն տիրապետած է ջութակին, իսկ արդէն ութ տարեկանին տեղի ունեցած է անոր առաջին համերգը՝ Փարմայի մէջ, 31 Յուլիս 1795-ին:

Տակաւին պզտիկ տարիքին ան արդէն ջութակի համար շարք մը ստեղծագործութիւններ յօրինած է (որոնք, դժբախտաբար, չեն պահպանուած), եւ 11 տարեկանին տուած համերգի ընթացքին՝ այլ հանրայայտ ստեղծագործութիւններու հետ, Նիքոլօն կը նուագէ նաեւ իր առաջին հեղինակային գործերը:

Ան ոչ միայն ջութակ հրաշալի կը նուագէր, այլեւ՝ կիթառ^[10]: Հայրը գիտակցելով որ արդէն կրնայ լաւ գումար վաստկիլ իր զաւկի տաղանդին շնորհիւ, երաժշտական առաջին շրջագայութիւնը կը կազմակերպէ Հիւսիսային Իտալիոյ տարածքին՝ Փիզզա, Ֆլորանսա, Պոլոնիա, Միլանօ եւ Լիվոռնօ:

Համերգներ

Ջութակահարի առաջին բեկումնային համերգը տեղի ունեցած է 1813 թուականին՝ Միլանոյի «Լա Սքալա» օփերային թատրոնին մէջ, որ հսկայական յաջողութիւն կը բերէ անոր:

Փականինիի փառքը Եւրոպայի սահմաններէն ներս տարածուած է, երբ 1828-ին ան Վիեննայէն սկսած է իր համերգային շրջագայութեան՝ շարունակելով Գերմանիոյ, Ֆրանսայի, Լեհաստանի եւ Պոհեմիայի (ներկայիս՝ Չեխիա) խոշոր քաղաքներու մէջ: Փականինին ցնցող յաջողութիւն ունեցած է բոլոր այն երկիրներուն մէջ, ուր համերգ տուած է եւ համերգի տոմսակները մեծ գումարներ արժած են: Անոր համերգները այնքան պահանջուած են, որ այդ շրջագայութիւնը իր աւարտին հասած է տասը տարի անց միայն: Ջութակահարը խոշոր կարողութիւն ձեռք ձգելով՝ «պարոն»ի տիտղոս գնած է:

1837-ին Փականինին համերգներ տուած է Թուրինի մէջ, բայց յաջորդ տարին իր առողջական վիճակը վատթարացած է: 1839-ին, բժիշկներու ցուցմունքով ան հաստատուած է Մարսէյլ, կարճ ժամանակ ետք տեղափոխուած է Նիցցա:

Կեանքի վերջին օրերուն, ան աննկարագրելի տանջանքներ կրած է, ան բոլորովին կորսնցնելով ձայնը, իր ըսելիքները թուղթի վրայ սկասծ է գրել: Իր վերջին գրութիւնը հետեւեալն է.

Կարմիր վարդեր… Կարմիր վարդեր… Ատոնք գոց կարմիր են եւ, կարծես թէ, վնասակար…:

ստեղծագործութիւնները

Փականինիի՝ ջութակի համար գրած ստեղծագործութիւնները աշխարհի ամենադժուար երաժշտական գործերէն են, որոնք շատ յաճախ չեն կրնար նուագել նոյնիսկ ամենատաղանդաւոր երաժիշտները: Անոր 24 տատանումները մինչեւ այսօր կը համարուին այն բարձունքը, որ նուագել կ՚երազեն վիրթուոզ-ջութակահարները:

Վերջին տարիները, մահը եւ թաղումը

Փականինին մահացած է 57 տարեկանին՝ 27 Մայիս 1840-ին, Նիցցայի (Նիս) մէջ: Մահէն քանի մը օր առաջ անոր քահանայ մը այցելած է, սակայն Փականինին չէ կրցած խոստովանիլ իր մեղքերը (ըստ որոշ աղբիւրներու՝ այդ ժամանակ երաժիշտը զրկուած է խօսելու կարողութենէն, իսկ ըստ ուրիշներու՝ Նիքոլօն քահանային ըսած էր, թէ տակաւին կանուխ է այդ ծէսը կատարելու համար):

Եկեղեցականները, որ հերետիկոս հռչակած էին Նիքոլօն, կ՚արգիլեն անոր մարմինը թաղել որեւէ քրիստոնեայ երկիրի մը մէջ: Փականինի աճիւնը աւելի քան տասն անգամ տեղէ-տեղ կը տեղափոխուի:

Նիքոլոյին, նախ իր ընկերները, գաղտնի կը թաղեն հայրական տունին մօտ: Եւ միայն 36 տարի անց՝ 1876 թուականին, անոր աճիւնը հանգիստ կը գտնէ. իր որդւոյն՝ Աքիլլեսի ջանքերով, անոր մարմինը քրիստոնէական ծէսի արարողութեամբ, հողին յանձնուած է Փարմայի գերեզմանատունին մէջ: 1893-ին չեխ ջութակահար Ֆրանթիշէք Օնտրիցէք Փականինիի թոռը՝ Աթիլլան կը համոզէ թոյլ տալ տեսնել Նիքոլոյին մարմինը: Այդ արտասովոր դէպքէն ետք՝ 1896 թուականին, հանճարին աճիւնը վերջնականապէս վերայուղարկաւորուած է Փարմայի նոր գերեզմանատունին մէջ, եւ վերականգնած անոր մեծ փառքը, որ առ այսօր ոչ ոք գերազանցած է:

Իր կտակին մէջ երաժիշտը գրած է.

Ես կ՚արգիլեմ ցանկացած հոյակապ յուղարկաւորութիւն: Չեմ ուզեր որ նկարիչները հոգեհանգիստի արարողութիւն կատարեն ինծի համար… Ջութակս կը կտակեմ Ճենովային, որպէսզի յաւերժ հոն պահուի:

Մահէն առաջ՝ զառանցանքի մէջ, Փականինի դժուարաւ կը շշնջայ «Դամասկոսի Կարմիր Վարդ»ին անունը․․․

Ծանօթագրութիւններ

↑ https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Г. Риман Паганини // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 980–981.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27774768"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27680201"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7117345"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2910129"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q213539"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Паганини Никколо // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Paganini, Nicolo // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 20. — P. 449.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28213519"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q867541"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5607942"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887"></a>
↑ Schoenfeld Myron R. (2 January 1978)։ «Nicolo Paganini – Musical Magician and Marfan Mutant?»։ The Journal of the American Medical Association 239 (1): 40–42։ PMID 336919։ doi:10.1001/jama.239.1.40
↑ «Paganini's left hand»։ Violinist.com։ արտագրուած է՝ 12 November 2011
↑ Pedrazzini Alessio (2015)։ «Niccolò Paganini: the hands of a genius»։ Acta Biomedica 86 (1): 27–31։ PMID 25948024
↑ J.J. Sugden: Paganini, his Life and Work, p. 17. UK 1980.

[[https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278_https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] ttps://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11142278

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13433827"_data-entity-id="Q27774768"><i_class="wef_low_priority_links">[[:ru:Риман,_Хуго|Г._Риман]]</i>_[[:ru:s:МСР/ВТ/Паганини|Паганини]]_//_''[[:d:Q27680201|Музыкальный_словарь]]'':_''Перевод_с_5-го_немецкого_издания''<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Энгель,_Юлий_Дмитриевич|Ю.&nbsp;Д.&nbsp;Энгель]]_—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Музыкальное_издательство_П._И._Юргенсона|Музыкальное_издательство_П._И._Юргенсона]],_1901._—_Т.&nbsp;3._—_С.&nbsp;980–981.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27774768"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27680201"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7117345"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2910129"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q213539"></a></div>-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Г. Риман Паганини // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 980–981.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27774768"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27680201"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7117345"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2910129"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q213539"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10605195_citetype_Q3621673_citetype_Q380829"_data-entity-id="Q3621644">Archivio_Storico_Ricordi<span_class="wef_low_priority_links">_—_1808.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Паганини_Никколо_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Паганини Никколо // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13433827"_data-entity-id="Q28213519">[[:en:s:1911_Encyclopædia_Britannica/Paganini,_Nicolo|Paganini,_Nicolo]]_//_''[[:en:Encyclopædia_Britannica_Eleventh_Edition|Encyclopædia_Britannica]]'':_''a_dictionary_of_arts,_sciences,_literature_and_general_information''<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:en:Hugh_Chisholm|H.&nbsp;Chisholm]]_—_11_—_[[:Նիւ_Եորք|New_York]],_[[:Քեմպրիճ|Cambridge,_England]]:_[[:en:Cambridge_University_Press|University_Press]],_1911._—_Vol.&nbsp;20._—_P.&nbsp;449.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28213519"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q867541"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5607942"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Paganini, Nicolo // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 20. — P. 449.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28213519"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q867541"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5607942"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q912887"></a>

[7] Schoenfeld Myron R. (2 January 1978)։ «Nicolo Paganini – Musical Magician and Marfan Mutant?»։ The Journal of the American Medical Association 239 (1): 40–42։ PMID 336919։ doi:10.1001/jama.239.1.40

[8] «Paganini's left hand»։ Violinist.com։ արտագրուած է՝ 12 November 2011

[9] Pedrazzini Alessio (2015)։ «Niccolò Paganini: the hands of a genius»։ Acta Biomedica 86 (1): 27–31։ PMID 25948024

[10] J.J. Sugden: Paganini, his Life and Work, p. 17. UK 1980.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]