Մշոյ Սուլթան Ս. Կարապետի վանք
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Surp_Garabed_Vank_%28Hampikian%2C_1923%29.jpg/220px-Surp_Garabed_Vank_%28Hampikian%2C_1923%29.jpg)
Գլակայ վանք (Մշոյ Ս. Կարապետ, Իննակնեան վանք), վանքային համալիր Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգի Տարօն գաւառին մէջ (այժմ՝ Թուրքիոյ տարածքին մէջ), կը գտնուի Աշտիշատէն ոչ հեռու, եղած է հեթանոսական մեհենատեղի, որ վանքի վերածուած է քրիստոնէութեան ընդունման օրերուն՝ Դ.դար։
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Saintgarabedinterior.jpg/300px-Saintgarabedinterior.jpg)
Մշոյ Սուլթան Ս. Կարապետի վանքը կը գտնուի Մշոյ հիւսիս-արեւմտեան կողմը, Քարքէ լերան հարաւ-արեւելեան լանջին: Ըստ աւանդութեան, Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Գիսանէի եւ Դեմետրի հեթանոսական մեհեանները կործանելէ ետք նոյն վայրին վրայ կը կառուցէ վանք մը, հոն զետեղելով Ս.Կարապետին եւ Աթանագինէս եպիսկոպոսին նշխարները:
Առաջին վանահայրը եղած է Զենոբ Գլակ, եւ անոր անունով ալ հետագային վանքը կոչուած է Գլակայ վանք[1]:
Վանքը ունէր ընդարձակ կալուածներ եւ Տարօնի, Վարդոյի, Ճապաղջուրի, Խնուսի ու Պուլանըխի գիւղացիներէն պտղի կը հաւաքէր:
Տարօնի առաջնորդութիւնը եւ Ս. Կարապետի վանքին վանահայրութիւնը ստանձնելով Մկրտիչ Խրիմեան վարդապետ առաջին հերթին Սեպտեմբեր 1862-ին Ս. Կարապետի վանքին մէջ Ժառանգաւորաց վարժարան մը բացած է: Շրջակայ գիւղերէն տասնեակ մը պատանիներ հաւաքուած են հոն, որոնց դաստիարակութիւնը Գարեգին Սրուանձտեանցին եւ Յակոբ Աղուանեանին յանձնուած է:
Մկրտիչ վարդապետ նոր կարգ ու կանոն հաստատած է վանքին մէջ, վերակազմած՝ վանական կեանքը եւ վերահսկողութեան տակ առած՝ տնտեսական գործերը: Վանահօր հսկողութեամբ կազմուած է վանական տնտեսական խորհուրդ մը:
Ս. Կարապետի վանքը՝ հոգեւոր եւ մշակութային կեդրոն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ս. Կարապետի վանքը հոգեւոր, մշակոյթի ու գրչութեան մեծ կեդրոն եւ սրբատեղի եղած է եւ Ս. Էջմիածինէն ետք իր հեղինակութեամբ երկրորդը կը նկատուէր, արժանանալով մենաստաններու մայրաքաղաք կոչումին: Պարսպապատ մենաստանը եւ շրջակայ անտառները թշնամիներու յարձակումներու եւ կոտորածներու ատեն շրջակայ գիւղերու բնակիչներուն համար փրկութեան տապան եղած են:
Ս. Կարապետի վանքը՝ ուխտատեղի
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ս. Կարապետ մեծ ուխտատեղի էր: Հոն մեծ տօնախմբութիւններ կը կազմակերպուէին Վարդավառին եւ Ս. Աստուածածնայ Վերափոխման տօներուն, երբ տեղի կ'ունենային նաեւ ձիարշաւներ, լարախաղացութիւններ եւ գուսաններու մրցոյթներ եւ կը կազմակերպուէին տօնավաճառներ: Մեծաթիւ մատաղցու կենդանիներ կը զենէին եւ մատաղ կը պատրաստէին ու կը բաժնէին: Տօնախմբութիւններուն կը մասնակցէին մինչեւ հեռաւոր գաւառներէ եւ երկիրներէ ժամանած բազմահազար ուխտաւորներ:
Ս. Կարապետ մուրազատու էր, ամենաբոյժ եւ շնորհ պարգեւող: Ս. Լուսաւորիչի աղբիւրը, որ ըստ աւանդութեան կառուցուած էր Տրդատ Մեծ թագաւորին կողմէ, եւ ուր Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ բազում քրիստոնեաներ մկրտած էր, ամէն ցաւ կ'ամոքէր, կը բժշկէր եւ մարմնական արատները կը բուժէր:
Ս. Կարապետի ուխտագնացութեան նուիրուած շատ երգեր պահպանուած են ժողովրդային բանահիւսութեան մէջ:
Պատկերասրահ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Աղբիւրներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Գրականութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- Տրդատ եպս. Պալեան, Հայ վանորայք, հրատարակութեան պատրաստեց Կարինէ Աւետեան, Ս. Էջմիածին, 2008։ Archived 2016-03-22 at the Wayback Machine.
- Հ. Համազասպ Ոսկեան, Տարօն-Տուրուբերանի վանքերը, Վիեննա, տպ. Մխիթարեան, 1953, 269 էջ։