Մարգար Սեդրակեան

Մարգար Սեդրակեան;
Ծնած է	31 Մարտ 1907
Ծննդավայր	Քարակիւնտիւզ, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	1 Հոկտեմբեր 1973 (66 տարեկանին)
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն
Մասնագիտութիւն	ակադեմիկոս, ճարտարագետ-տեխնոլոգ

Մարգար Սեդրակ Սեդրակեան (31 Մարտ 1907(1907-03-31), Քարակիւնտիւզ, Վանի Նահանգ, Օսմանեան Կայսրութիւն - 1 Հոկտեմբեր 1973(1973-10-01), Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն), հայ քոնիագործ, ՀԽՍՀ վաստակաւոր գիտաճարտարագէտ (1961), Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1971)։

Մարգար Սեդրակեանի շնորհիւ Հայաստանի մէջ ընդարձակուեցան քոնիաքագործութեան ծաւալները, նոր տարածքներ յատկացուեցան խաղողի հումքի մշակման եւ մթերման համար։ Իր ստեղծած բարձր որակի քոնիաքներու շնորհիւ ամբողջ աշխարհը ճանչցաւ, որ հայկական քոնիաքը ֆրանսականին արժանի մրցակից է։

Կենսագրութիւն

Վերապրեր է Հայոց ցեղասպանութիւնը, որուն զոհ գացեր են ծնողքը եւ ընտանիքի այլ անդամներ։ Նախնական կրթութիւնը ստացեր է մանկատան մէջ։ 1930 թուականին աւարտեր է Հայաստանի գիւղատնտեսական հիմնարկը։

1927 թուականէն աշխատեր է քոնիաքի արտադրութեան բնագաւառի մէջ։ 1935 թուականէն ԽՍՀՄ ճաշակումի (degustation) կեդրոնական յանձնաժողովի անդամ էր։

1940 թուականէն մինչեւ կեանքի վերջը աշխատեր է Երեւանի քոնիաքի գործարանի մէջ՝ որպէս գլխաւոր գիտաճարտարագէտ։ 1940-1948 թուականներուն դասախօսեր է Երեւանի գիւղատնտեսական հիմնարկի մէջ։ 1940-ական թուականներու վերջը ձերբակալուեր է, ապա արտաքսուեր Օտեսա, ուր որոշ ժամանակ աշխատեր է քոնիաքի գործարանի մէջ^[1]։

Մարգար Սեդրակեանի ստեղծած քոնիաքները

Սեդրակեանը ԽՍՀՄ-ի մէջ քոնիաքի արտադրութեան նոր ճարտարագիտութեան հիմնադիրն է։ Ստեղծեր է հետեւալ քոնիաքները.

«Յոբելեանակա]» (1937, ԽՍՀՄ-ի մէջ առաջին բարձրագոյն որակի քոնիաքը),
«Ընտիր» (1939)
«Հայաստան» (1940)
«Արտաշատ» (1941)
«Դուին» (1942)
«Երեւան» (1947)
«Օդեսա» (1948)
«Ուքրանիա» (1949)
«Արարատ» (1955)
«Տօնական» (1957)
«40-ամեայ» (1957)
«Ախթամար» (1967)
«Նայիրի» (1967)
«50-ամեայ» (1967)
«Վասպուրական» (1977)։

Պարգեւներ ու յիշատակ

1966 թուականին Մարգար Սեդրակեանին շնորհուեր է «քոնիաքի արտադրութեան բարձր վարպետի կոչում»։ 1971 թուականին ԽՍՀՄ Գերագոյն խորհուրդի նախագահութիւնը իրեն շնորհեր է Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչումը՝ պարգեւատրելով «Մուրճ ու մանգաղ» ոսկէ մետալով եւ Լենինի շքանշանով։ Արժանացեր է Աշխատանքային կարմիր դրօշի եւ «Պատուոյ նշան» շքանշաններու, ինչպէս նաեւ ֆրանսական քոնիաքի «Քամիու» տան բարձրագոյն պարգեւի՝ «Համտեսի ասպետ» արծաթէ մեծ մետալի։

1975 թուականին Երեւանի քոնիաքի գործարանի տարածքին մէջ կառուցուեր է Մարգար Սեդրակեանի յիշատակը յաւերժացնող յուշահամալիր, իսկ 100-ամեակի կապակցութեամբ 2007 թուականին թողարկուեր է իրեն նուիրուած հայկական նամականիշ։

2015 թուականին Երեւանի Սայեաթ-Նովա 25 հասցէին գտնուող «Արարատ Թրեսթ»-ի պատմական շէնքի վրայ բացուեր է Մարգար Սեդրակեանի յիշատակը յավերժացնող յուշատախտակը^[2]^[3]:

Պատմական ակնարկ

1937 թուականին Իվան Փափանինի գլխաւորութեամբ խումբ մը մասնագէտներ ուղեւորուեցան դէպի Հիւսիսային բեւեռ։ Իւրաքանչիւր խորհրդային հանրապետութիւն ինչ-որ բան նուիրեց այդ գիտարշաւի մասնակիցներուն. Պելառուսը տրամադրեց տաք շորեր, Ուքրանիան՝ սալ, Հայաստանը՝ քոնիաք։ «Փրավտա» թերթի մէջ տպագրուեցաւ յօդուած եւ գիտարշաւի մասնակիցներու լուսանկարը, որուն մէջ անոնք նկարուած էին քոնիաքի տակառը ձեռքերուն։ Յօդուածի մէջ անոնք կը պատմէին, որ արշաւը կ'անցնէր այնքան սաստիկ ցուրտի պայմաններուն, որ անգամ 42 աստիճանի թնդութեան հայկական քոնիաքը անոնց չէր տաքցներ։ Այդ պատճառաւ հարց դրուեցաւ՝ արդյո՞ք կարելի է ստեղծեր աւելի թունդ աստիճան ունեցող քոնիաք։ Վարպետ Մարգարի ստեղծագործական տաղանդը արարեց 50 աստիճանի թնդութեան «Դուին», իսկ 1947 թուականին ալ՝ քոնիաքի արտադրութեան մէջ ամէնէն թունդ՝ 57 աստիճան ունեցող «Երեւան» քոնիաքը։

Ինչպէս յայտնի է Մեծ Բրիտանիոյ վարչապետ Ուինսթոն Չերչիլը կը նախընտրէր միայն հայկական «Դուին» քոնիաքը։ Այն ժամանակ երբ Չերչիլը կը յայտնաբերէ, որ «Դուին» քոնիաքի որակը զգալիօրէն ինկեր է, կը բողոքէ Սթալինին այդ մասին։ Կը պարզուի, որ «Դուին»-ի եւ այլ քոնիաքներու գլխաւոր գիտաճարտարագէտ Մարգար Սեդրակեանը աքսորուեր է։ Չերչիլի բողոքէն անմիջապէս յետոյ Սթալինը ազատ կ'արձակէ Մարգար Սեդրակեանին ու կը վերականգնէ անոր նախկին պաշտօնը^[4]։

Ծանօթագրութիւններ

Արտաքին յղումներ

Հայկական քոնիաքի առասպելը. Մարգար Սեդրակեան Archived 2020-03-28 at the Wayback Machine.

[1] «Երբ Վանը կրկին մերը դառնայ՝ ոտաբոպիկ կ'երթամ իմ երկիրը». Մարգար Սեդրակեան

[2] Բացվել է Մարգար Սեդրակեանի անուանական յուշատախտակը

[3] Բացուեր է հայկական քոնիաքագործութեան հիմնադրի յուշատախտակը^{[permanent dead link]}

[4] « Մարգար Սեդրակեանը ստիպեց աշխարհին խոստովանել, որ քոնիաքը կը խօսի հայերէն». Պորիս Փասթեռնակ

[1]

[2]

[3]

[4]