Մալաք Հիֆնի Նասէֆ
| Մալաք Հիֆնի Նասէֆ արաբերէն՝ ملك حفني ناصف | |
|---|---|
 | |
| Նաեւ յայտնի է իբրեւ | Bahithat al-Badiya |
| Ծնած է | 25 Դեկտեմբեր 1886[1] |
| Ծննդավայր | Al-Jamāliyah |
| Մահացած է | 17 Հոկտեմբեր 1918[1] (31 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Գահիրէ, Եգիպտոս |
| Քաղաքացիութիւն |
.svg){kind=small} Օսմանեան Կայսրութիւն Եգիպտական սուլթանութիւն |
| Կրօնք | Իսլամութիւն |
| Մասնագիտութիւն | գրագէտ, բանաստեղծուհի, ուսուցիչ |
Մալաք[2] Հիֆնի Նասէֆ (25 Դեկտեմբեր 1886[1], Al-Jamāliyah - 17 Հոկտեմբեր 1918[1], Գահիրէ, Եգիպտոս), եգիպտացի իսլամ ֆեմինիստուհի։
Կենսագրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ծնած է 1886-ին Գահիրէի մէջ, Սանիի Ապու ալ-Քարիմ Ճալալի եւ Հաֆնի-պէյ Նասիֆայի ընտանիքին մէջ, որ Մուհամմէտ Ապտոյիի գաղաղափարաներու համակիրն էր։ Մալաքի հայրը կը խրախուսէ աղջկան կրթութիւն ստանալու ցանկութիւնը։ Մեծնալով՝ Մալաքկ Նասիֆը յաճախ կ՛ընթերցէր արաբական բանաստեղծութիւն եւ ինքն ալ կը սկսի գրել[3]։ Մալաքի հայրը վաղ տարիքէն կը փորձէր աղջկան մօտ սէր արթնցնել դէպի եգիպտական մշակոյթը, անոր կը սորվեցնէր արաբերէն եւ կը ծանօթացնէր արաբական մշակոյթին[4]: 1901-ին Մալաքը առաջիններէն մէկն էր, որ աւարտած էր Ապպասի կանանց համար նախատեսուած առանձին նախակրթարանը, յետոյ շարունակած է կրթութիւնը Սանիայի ուսուցիչներու համար նախատեսուած լիցէի մէջ, որ աւարտած է 1903-ին՝ դառնալով դասարանին լաւագոյններէն մէկը։ Երկու տարի ետք դասաւանդած է նոյն տեղը։ 1907-ին Մալաքը ամուսնացած է Ապտ ալ-Սատար ալ -Պասիլ Պաշուի հետ, որմէ ետք ստիպուած եղած է ձգել աշխատանքը, քանի որ այն ժամանակուան օրէնքներով ամուսնացած կնոջ կ՛արգելուէր զբաղուիլ մանկավարժութեամբ։ Որոշ ժամանակ ետք Մալաքը ամուսինին հետ կը տեղափոխուի Էլ Ֆայում քաղաք։ Յետագային Մալաքը կ՛իմանայ, որ ամուսինը ուրիշ կին եւ երեխայ ունի։ Այդ եւ միւս կանանց դժուարին վիճակը, որուն Մալաքը անձամբ ականատես կ՛ըլլայ, ստիպեցին անորգրել Եգիպտոսի մէջ կանանց վիճակի մասին։ Ան կը գրէր «Պախիտխատ ալ-Պատիեայ» կեղծանունով։ Մալաք Հաֆնին աշխոյժ նամակագրական կապ հաստատած էր այդ ժամանակուան գրողներու, կին գրող՝ Մէյ Զիատէի եւ եւ Քասիմ Ամինիի հետ։ 17 Հոկտեմբեր 1918-ին Մալաք Հիֆնի Նասէֆ մահացած է հարբուխէ։ Անոր յուղարկաւորութեան ներկայ էին կառավարութեան շարք մը անդամներ, ինչպէս նաեւ կանանց մեծ իրաւունքներ տրամադրելու կողմնակիցները։ Մալաք Նասէֆի մահուան 7-րդ տարելիցին ներկայ էին անոր համախոհները, ինչպէս՝ Մէյ Զիատէն եւ Նապաուիա Մուսան։
Ներդրում
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մալաքը ապրած է այնպիսի ժամանակաշրջանի, երբ Եգիպտոսի մէջ աշխուժօրէն կը քննարկուէին կանանց դերը հասարակութեան մէջ։ Այդ բանավէճերուն աշխուժօրէն կը մասնակցէին այնպիսի մտածողներ, ինչպիսիք էին Եուտա ՇաարավիՆ, Քասիմ Ամինը, Նապաուիա Մուսան եւ այլք։ Մալաքը յօդուածներ գրած է «Ումմա» կուսակցութեան կողմէ հրատարակուող «ալ-Ճարիտայ» ամսագրին մէջ, ելոյթներ ունեցած է համալսարաններու եւ կուսակցութեան կեդրոնական գրասենեակուն մէջ։ 190-ին ան հրատարակած է «ալ-Նիսաիիաթ» անուանումով սեփական ելոյթներու հաւաքածոն։ Երբ այդ ժամանակուան կանանց իրաւունքներու ընդլայնման բոլոր կողմնակիցները ելոյթ կ՛ունենային ի պաշտպանութիւն աշխոյժ վեստէրնիզացիայի եւ կը մերժէին աւանդապաշտներու գաղափարները, Մալաքը կը կարծէր, որ միայն ժամանակակից եւ իսլամական աւանդական գաղափարներու համադրութիւնն է ընդունելի եգիպտական հասարակութեան համար։ Այդ դիրքորոշումը կ՛արտայայտուէր կրթութեան, դէմքը շղարշով ծածկելու, ամուսնական իրաւունքներու նկատմամբ անոր ունեցած հայեացքներով։
Դէմքի ծածկոց
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]20-րդ դարասկիզբին շատ կանայք դադարեցան կրել աւանդական դիմածածկոց՝ համարելով այդկանանց իրաւունքներու ընդլայնման խորհրդանիշ։ Այդ ժամանակուան շարք մը մտածողներ, ինչպիսին է նաեւ Քասիմ Ամինը, ենթադրեցին, որ հրաժարուելով դիմածածկոցէն, կանայք ցոյց կու տային իրենց ուժն ու ազատութիւնը։ Մալաքը իր հերթին կը կարծէր, որ հասարակութեան բարձր խաւի կանանց կողմէ դիմածածկոցէ հրաժարուիլը կը հանդիսանայ եւրոպական նորաձեւութեան թողտուութեան, ոչ թէ անորմէ ընկճուելու հետեւանք կամ կանանց կողմէ ազատութեան դրսեւորման ցանկութիւն։ Մալաքը կ՛ենթադրէր նաեւ, որ եթէ դիմածածկի կրելը երկար ժամանակ կը հանդիսանար եգիպտական մշակոյթի մաս, ապա այն կրելու արգելքը կտրուկ փոփոխութիւն կը դառնար շատ կանանց համար եւ բացասական հետեւանքներ կ՛ունենար։ Մալաքը կը կարէր, որ պէտք է վախնալ այն տղամարդոցմէ, որոնք սկիզբը կանանց կը ստիպեն երեսներուն շղարշ կրել, իսկ յետոյ յանկարծակի «ազատագրման» պատճառաբանութեամբ կը յայտարարեն, որ պէտք չէ կրել այն։
Ամուսնական իրաւունք
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մալաքի շատ աշխատանքներ կը շոշափեն ամուսնական իրաւունքի խնդիրը։ Մասամբ այժ կը հանդիսանայ իր սեփական ընտանեկան կարգավիճակի հետեւանքը։ Քանի որ Մալաքի ամուսինը ունեցած է երկու կին, ան հանդիսացած է բազմակնութեան աշխոյժ հակառակորդ։ Օրինակ իր «Համատեղ ապրող կանայք» յօդուածին մէջ Մալաքը բազմակնութիւնը կ՛անուանէ «Կանանց մահացու թշնամի»։ Ան կողմ էր ամուսնական իրաւունքներու բնագավառին մէջ էական փոփոխութիւններուն, անոր կարծիքով պէտք է արգիլել բազմակնութիւնը, կանանց եւ տղամարդկանց տալ ամուսնալուծութեան իրաւունք, իսկ կանանց ամուսնանալու տարիքը բարձրացնել ոչ պակաս, քան 16 տարին։ Մալաքը կը կարծէր, որ բոլոր ամուսնութիւններու հիմքը պէտք է ըլլայսէրը, այս անոր կարծիքով կը հանդիսանայ այն կեդրոնական գաղափարը, որու առանցքի շուրջ պէտք է տեղի ունենան ամուսնական իրաւունքի ոլորտի բոլոր բարեփոխումները։ Մալաքը կը մերժէր այն ամուսնութիւնները, որոնց դրդապատճառը կը հանդիսանար փողը, բացի այդ ան կը քննադատէր վաղ ամուսնութիւնները, քանի որ անոր խօսքերով շուտ ամուսնացող կանանց մօտ կ՛առաջանայ հիստերիա։
Կրթութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մալաքը կրթութեան բարեփոխումը կը համարէր ամենակարեւորը։ Իր աշխատանքներուն մէջ ան կը յայտարարէ, որ իւրաքանչիւր աղջիկ, ով հնարաւորութիւն չունի դպրոցը աւարտելու, կ՛ենթարկուի անարդարութեան։ Այդ կարծիքը կը կիսէին այն ժամանակուան կանանց իրաւունքներու ընդլայնման շատ կողմնակիցներ։ Չնայած Մալաքը կը կարծէր, որ ոչ բոլոր կրթութիւններ բարիք կը բերէին։ Օրինակ․ ան դէմ կ՛արտայայտուէր Եգիպտոսի մէջ միսսիոներական դպրոցներու տարածման, քանզի կ՛ենթադրէր, որ մեծամիտ աղջիկները միշտ կը հանդիսանան միսսիոներական դպրոցներու շրջանաւարտներ։ Մալաքը կողմնակից էր նաեւ եգիպտական կառավարութեան կողմէ կրթական համակարգի նկատմամբ ուժեղ վերահսկողութեան, այդ նպատակով ընդլայնուեցան կանանց դպրոցներու դպրոցական ծրագրերը, օրինակ Մալաքը կը կարծէր, որ այնտեղ անհրաժեշտ է ներառել «Եգիպտոսի պատմութիւն» առարկան։
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
- ↑ Medina ID։ «ИД «Медина» — Движение мусульманок России за права женщин в 1917 г. — Предыстория»։ www.idmedina.ru
- ↑ Kader Soha (1987)։ Egyptian women in a changing society, 1899-1987։ Boulder: Lynne Rienner Publishers
- ↑ Ahmed Leila (1992)։ Women and gender in Islam: historical roots of a modern debate։ New Haven, Connecticut: Yale University Press
|
