Ճոմոյ Քենեաթա

Ճոմոյ Քենեաթա; անգլերէն՝ Jomo Kenyatta
Ծնած է	20 Հոկտեմբեր 1893
Ծննդավայր	Gatundu, Kiambu County, Central Province
Մահացած է	22 Օգոստոս 1978 (84 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոմբասա, Քենիա
Քաղաքացիութիւն	Քենիա
Ուսումնավայր	Լոնտոնի Տնտեսութեան համալսարան, Լոնտոնի համալսարանական քոլեճ և International People's College?
Մասնագիտութիւն	լրագրող և քաղաքական գործիչ
Վարած պաշտօններ	Քենիայի նախագահ, Prime Minister of Kenya? և Minister of Foreign Affairs of Kenya?
Կուսակցութիւն	Kenya African National Union?
Ամուսին	Grace Wahu? և Ngina Kenyatta?
Երեխաներ	Margaret Kenyatta?, Ուհուրու Քենեաթա, Nyokabi Kenyatta? և Muhoho Kenyatta?
	Ստորագրութիւն;

Ճոմոյ Քենեաթա (անգլերէն՝ Jomo Kenyatta, 20 Հոկտեմբեր 1893(1893-10-20), Gatundu, Kiambu County, Central Province - 22 Օգոստոս 1978(1978-08-22)^[1], Մոմբասա, Քենիա) քենիացի հակագաղութատիրական աշխուժակ եւ քաղաքական գործիչ մը եղած է:

Ճոմոյ Քենեաթան Քենիան ղեկավարած է որպէս վարչապետ 1963-էն մինչեւ 1964-ը եւ ապա՝ որպէս առաջին նախագահ 1964-էն մինչեւ 1978-ը: Ան եղած է երկրի առաջին սեւ նախագահը եւ նշանակալի դեր խաղցած է Քենիան Անգլիականական կայսրութեան գաղութատիրութենէն անկախ հանրապետութիւն ստեղծելու ընթացքին: Ափրիկէցի ազգայնական գաղափարաբանութեամբ եւ պահպանողական ըլլալով, ան Քենիայի ափրիկեան ազգային միութիւնը (ՔԱԱՄ) Kenya African National Union (KANU) 1961-էն մինչեւ իր մահը գլխաւորած է:

Կենսագրութիւն

Քենեաթան ծնած է քիքուեու ցեղի գիւղացի ընտանիքի մը մէջ անգլիական արեւելեան Ափրիկէի Քիամպու բնակավայրին մէջ։ Ուսանած է Միսիոնարական դպրոցի մը մէջ, եւ զանազան աշխատանքներ կատարած է մինչեւ քաղաքականութեան մէջ մտնելը: 1929-ին Լոնտոն ճամբորդած է ցեղապատկան հողերու խնդիրները քննարկելու համար: 1930-ականներուն ան սորված է Մոսկուայի եւ Լոնտոնի տարբեր համալսարաններուն մէջ:

Գործունէութիւն

1938-ին հրապարակած է քիքուեուներու կեանքի մարդաբանական ուսումնասիրութիւնը: ԵՀՊ-ին ընթացքին տարուած է հակագաղութատիրական եւ համայնափրիկեան գաղափարներով, կազմակերպելով Մանչեսթրի մէջ համայնափրիկեան համաժողովը: 1946-ին ան Քենիա վերադարձած եւ դպրոցի մը տնօրէն դարձած է: 1947-ին Քենիայի ափրիկեան միութեան նախագահ ընտրուած է, որուն միջոցաւ Անգլիական գաղութատիրութենէն անկախանալու շարժումը յառաջ տարած է:
1964-ի Դեկտեմբերին, Քենիան պաշտօնապէս հանրապետութիւն հռչակուեցաւ, Քենեաթան դարձաւ անոր գործող նախագահ, միաւորելով երկրի ղեկավարի եւ կառավարութեան գլխաւորի գործառոյթները: 1965-ին եւ 1966-ին կատարուած են սահմանադրական փոփոխութիւններ, որոնք նախագահին դիրքերը ուժեղցուցած են:
Քենեաթան կոչ ըրաւ ներել եւ մոռնալ անցեալը, ինչը ներկայ կառավարութեան անկիւնաքարը պիտի ըլլար: Ան պահպանած է անցեալ գաղութատիրական կարգի տարրեր իր վարչարարութեան մէջ, մանսւորաբար, օրէնքի եւ կարգի հարցերուն մէջ։ Ոստիկանութիւնը եւ զինուած ոյժերը հիմնականին մէջ մնացին անձեռնմխելի: Ճերմակ քենիացիները մնացած են արդարադատութեան, քաղաքացիական ծառայութեան եւ խորհրդարանին մէջ ունեցած իրենց արտօնեալ դիրքերուն վրայ: Պրիւս ՄքՔենզին Bruce Mackenzie եւ Հըմփրի Սլէյտը Humphrey Slade կը գտնուէին Քենիաթայի բարձր պաշտօնեաներու դիրքերուն վրայ:

Գնահատում

Քենեաթան մեղադրուած է Քենիայի արդարադատութեան եւ հաշտեցման յանձնաժողովի կողմէ, երբ 2013 Մայիսին հրապարակած իր զեկոյցին մէջ յստակացած է որ ան օգտագործած է իր իշխանութիւնը որպէս նախագահի եւ իր ընտանիքին համար մեծ հողատարածք յատկացնելով^[3] Քենեաթայի ընտանիքը Քենիայի ամենախոշոր հողատերերու շարքին դասուած է:^[4]
1990-ական թուականներուն տարբեր ցեղային խումբերը յատկապէս՝ նանտի, նաքուրու, ուասին-կիշու եւ թրանս-նզոիա, մեծապէս հիասթափուած էին, որ Քենիայի իշխանութեան ժամանակ անոնք չեն վերականգնած եւրոպացիներու առած հողերը եւ հողն իրենց վաճառած են որպէս «օտարերկրացիներու»: Սա խումբերուն մէջ տարածուեցան հատուցումի կոչեր եւ 1991-ին եւ 1992-ին պատահեցան յարձակումներ հողերուն տիրացածներուն վրայ։ Խնդիրները պարբերաբար շարունակուած են մինչեւ 1996 թուականը, ըստ գնահատումներու այդ օրերուն 1 500 սպաննուածներ եւ 300 000 տեղահանուածներ եղած են այդ հարցերու հետեւան: Քենեաթայի կառավարութիւնը նաեւ թոյլ փոփոխութիւններ կատարաած է կիներու իրաւունքներու հարցերուն գծով, ուր կինը մնացած է որպէս երկրորդ կարգի էակ մը:

Տե՛ս նաեւ

Ուհուրու Քենեաթա

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 http://photography.a24media.com/index.php/photogallery/prominent-faces/86-the-life-and-times-of-jomo-kenyatta
↑ «Kenyatta Led Elite in Land Grabbing»։ Daily Nation։ 11 May 2013։ արտագրուած է՝ 12 December 2017
↑ «Kenyatta Family Seeks Approval To For Its Dream City Outside Nairobi»։ Business Daily։ 20 January 2016։ արտագրուած է՝ 12 December 2016

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q2664168">[http://www.enciclopedia.cat/enciclop%C3%A8dies/gran-enciclop%C3%A8dia-catalana/EC-GEC-0035552.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia|Grup_Enciclopèdia]],_1968.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>

[[http://photography.a24media.com/index.php/photogallery/prominent-faces/86-the-life-and-times-of-jomo-kenyatta_http://photography.a24media.com/index.php/photogallery/prominent-faces/86-the-life-and-times-of-jomo-kenyatta]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 http://photography.a24media.com/index.php/photogallery/prominent-faces/86-the-life-and-times-of-jomo-kenyatta

[3] «Kenyatta Led Elite in Land Grabbing»։ Daily Nation։ 11 May 2013։ արտագրուած է՝ 12 December 2017

[4] «Kenyatta Family Seeks Approval To For Its Dream City Outside Nairobi»։ Business Daily։ 20 January 2016։ արտագրուած է՝ 12 December 2016

[1]

[2]

[3]

[4]