Ճոմոյ Քենեաթա
| Ճոմոյ Քենեաթա անգլերէն՝ Jomo Kenyatta | |
|---|---|
 | |
| Ծնած է | 20 Հոկտեմբեր 1893 |
| Ծննդավայր | Gatundu, Kiambu County, Central Province |
| Մահացած է | 22 Օգոստոս 1978[1] (84 տարեկանին) |
| Մահուան վայր | Մոմբասա, Քենիա |
| Քաղաքացիութիւն |
 Քենիա |
| Ուսումնավայր |
Լոնտոնի Տնտեսութեան համալսարան Լոնտոնի համալսարանական քոլեճ International People's College? |
| Մասնագիտութիւն | լրագրող, քաղաքական գործիչ |
| Վարած պաշտօններ | Քենիայի նախագահ, Prime Minister of Kenya? եւ Minister for Foreign Affairs? |
| Կուսակցութիւն | Kenya African National Union? |
| Ամուսին | Grace Wahu? եւ Ngina Kenyatta? |
| Երեխաներ | Margaret Kenyatta?[2], Ուհուրու Քենեաթա[2], Nyokabi Kenyatta?[2] եւ Muhoho Kenyatta?[2] |
Ճոմոյ Քենեաթա (անգլերէն՝ Jomo Kenyatta, 20 Հոկտեմբեր 1893, Gatundu, Kiambu County, Central Province - 22 Օգոստոս 1978[1], Մոմբասա, Քենիա) քենիացի հակագաղութատիրական աշխուժակ եւ քաղաքական գործիչ մը եղած է:
Ճոմոյ Քենեաթան Քենիան ղեկավարած է որպէս վարչապետ 1963-էն մինչեւ 1964-ը եւ ապա՝ որպէս առաջին նախագահ 1964-էն մինչեւ 1978-ը: Ան եղած է երկրի առաջին սեւ նախագահը եւ նշանակալի դեր խաղցած է Քենիան Անգլիականական կայսրութեան գաղութատիրութենէն անկախ հանրապետութիւն ստեղծելու ընթացքին: Ափրիկէցի ազգայնական գաղափարաբանութեամբ եւ պահպանողական ըլլալով, ան Քենիայի ափրիկեան ազգային միութիւնը (ՔԱԱՄ) Kenya African National Union (KANU) 1961-էն մինչեւ իր մահը գլխաւորած է:
Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Քենեաթան ծնած է քիքուեու ցեղի գիւղացի ընտանիքի մը մէջ անգլիական արեւելեան Ափրիկէի Քիամպու բնակավայրին մէջ։ Ուսանած է Միսիոնարական դպրոցի մը մէջ, եւ զանազան աշխատանքներ կատարած է մինչեւ քաղաքականութեան մէջ մտնելը: 1929-ին Լոնտոն ճամբորդած է ցեղապատկան հողերու խնդիրները քննարկելու համար: 1930-ականներուն ան սորված է Մոսկուայի եւ Լոնտոնի տարբեր համալսարաններուն մէջ:
Գործունէութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
1938-ին հրապարակած է քիքուեուներու կեանքի մարդաբանական ուսումնասիրութիւնը: ԵՀՊ-ին ընթացքին տարուած է հակագաղութատիրական եւ համայնափրիկեան գաղափարներով, կազմակերպելով Մանչեսթրի մէջ համայնափրիկեան համաժողովը: 1946-ին ան Քենիա վերադարձած եւ դպրոցի մը տնօրէն դարձած է: 1947-ին Քենիայի ափրիկեան միութեան նախագահ ընտրուած է, որուն միջոցաւ Անգլիական գաղութատիրութենէն անկախանալու շարժումը յառաջ տարած է:
1964-ի Դեկտեմբերին, Քենիան պաշտօնապէս հանրապետութիւն հռչակուեցաւ, Քենեաթան դարձաւ անոր գործող նախագահ, միաւորելով երկրի ղեկավարի եւ կառավարութեան գլխաւորի գործառոյթները: 1965-ին եւ 1966-ին կատարուած են սահմանադրական փոփոխութիւններ, որոնք նախագահին դիրքերը ուժեղցուցած են:
Քենեաթան կոչ ըրաւ ներել եւ մոռնալ անցեալը, ինչը ներկայ կառավարութեան անկիւնաքարը պիտի ըլլար: Ան պահպանած է անցեալ գաղութատիրական կարգի տարրեր իր վարչարարութեան մէջ, մանսւորաբար, օրէնքի եւ կարգի հարցերուն մէջ։ Ոստիկանութիւնը եւ զինուած ոյժերը հիմնականին մէջ մնացին անձեռնմխելի: Ճերմակ քենիացիները մնացած են արդարադատութեան, քաղաքացիական ծառայութեան եւ խորհրդարանին մէջ ունեցած իրենց արտօնեալ դիրքերուն վրայ: Պրիւս ՄքՔենզին
Bruce Mackenzie եւ Հըմփրի Սլէյտը Humphrey Slade կը գտնուէին Քենիաթայի բարձր պաշտօնեաներու դիրքերուն վրայ:
Գնահատում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Քենեաթան մեղադրուած է Քենիայի արդարադատութեան եւ հաշտեցման յանձնաժողովի կողմէ, երբ 2013 Մայիսին հրապարակած իր զեկոյցին մէջ յստակացած է որ ան օգտագործած է իր իշխանութիւնը որպէս նախագահի եւ իր ընտանիքին համար մեծ հողատարածք յատկացնելով[3] Քենեաթայի ընտանիքը Քենիայի ամենախոշոր հողատերերու շարքին դասուած է:[4]
1990-ական թուականներուն տարբեր ցեղային խումբերը յատկապէս՝ նանտի, նաքուրու, ուասին-կիշու եւ թրանս-նզոիա, մեծապէս հիասթափուած էին, որ Քենիայի իշխանութեան ժամանակ անոնք չեն վերականգնած եւրոպացիներու առած հողերը եւ հողն իրենց վաճառած են որպէս «օտարերկրացիներու»: Սա խումբերուն մէջ տարածուեցան հատուցումի կոչեր եւ 1991-ին եւ 1992-ին պատահեցան յարձակումներ հողերուն տիրացածներուն վրայ։ Խնդիրները պարբերաբար շարունակուած են մինչեւ 1996 թուականը, ըստ գնահատումներու այդ օրերուն 1 500 սպաննուածներ եւ 300 000 տեղահանուածներ եղած են այդ հարցերու հետեւան: Քենեաթայի կառավարութիւնը նաեւ թոյլ փոփոխութիւններ կատարաած է կիներու իրաւունքներու հարցերուն գծով, ուր կինը մնացած է որպէս երկրորդ կարգի էակ մը:
Տե՛ս նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 http://photography.a24media.com/index.php/photogallery/prominent-faces/86-the-life-and-times-of-jomo-kenyatta
- ↑ «Kenyatta Led Elite in Land Grabbing»։ Daily Nation։ 11 May 2013։ արտագրուած է՝ 12 December 2017
- ↑ «Kenyatta Family Seeks Approval To For Its Dream City Outside Nairobi»։ Business Daily։ 20 January 2016։ արտագրուած է՝ 12 December 2016