Կարէն Դեմիրճեանի Անուան Մարզահամերգային Համալիրի
Կարէն Դեմիրճեանի Անուան Մարզահամերգային Համալիրի | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | մարզասրահ? եւ բազմաֆունկցիոնալ համալիր? |
| Երկիր |
 Հայաստան[1][2] |
| Տեղագրութիւն | Երեւան եւ Կեդրոն |
| Վայր | Հայոց Ցեղասպանութեան Զոհերու Յուշահամալիր |
| Հասցէ | Լենինգրադյան փող. 1[2] |
| Տարողութիւն | 8008 |
| Կազմուած է | Բարձրաքանդակներ? |
| Սեփականատէր | Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութիւն |
| Հիմնադրուած է | 1983 |
| Բացուած | 31 Հոկտեմբեր 1983 |
| Ճարտարապետ | Արթիւր Թարխանեան եւ Գուրգեն Մուշեղյան? |
| Ժառանգութեան կարգավիճակ | մշակութային հուշարձան Հայաստանում?[2] |
 | |
 | |
| Lua error in Մոդուլ:Wikidata at line 701: Tried to write global coord_mod. | |
Կարէն Դեմիրճեանի անուան մարզահամերգային Համալիր (կը հանդիպի նաեւ «Դեմիրճեան մարզահամալիր», կամ պարզապէս՝ համալիր), Երեւանի մէջ գտնուող ամենամեծ մարզահամերգային համալիրն է։ Կը գտնուի Ծիծեռնակաբերդի բլուրին վրայ՝ Երեւանի արեւմտեան մասը՝ Հրազդան գետի մօտ։ Համալիրը բաղկացած է 2 մեծ սրահներէ՝ մարզական եւ համերգային։
Մարզահամերգային առաջին դահլիճը՝ մարզադահլիճը, շահագործման յանձնուած է դեռեւս 1983-ին, իսկ երկրորդ դահլիճը շահագործման յանձնուած է 13 Հոկտեմբեր 1984-ին՝ անոր հանդիսաւոր բացումով։
Պատմութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
1960-ականներուն «Հայպետնախագիծ» ինստիտուտը նախատեսած է կառուցել համերգային սրահ 1966-ին։ Յաղթող նախագիծն էր 10 հազար տեղանոց շրջանաձեւ շինութիւնը։
Գումարներու սղութեան պատճառով նախագիծը չիրականացուեցաւ։
Համալիրը բացուած է 1983-ին, սակայն ստիպուած էր փակել մէկ ու կէս տարի ետք, 1985-ին եղած հրդեհէն ետք։ Վերանորոգման գործընթացը տեղի ունեցած է մինչեւ 1987-ի վերջը, երբ կրկին կը պատրաստուէր հիւրընկալել համերգներ եւ մարզական միջոցառումներ։ Համալիրը մշակուած է խումբ մը հայ ճարտարապետներու` Կ․ Յակոբեանի, Ա. Թարխանեանի, Ս. Խաչիկեանի, Հ. Պողոսեանի եւ Գ. Մուշեղեանի, ինժեներ կոնստրուկտորներ՝ Ի. Ծատուրեանի, Գ. Ազիզեանի, ինժեներ տեխնոլոգ Մ. Ահարոնեանի կողմէ։
1990 -ին Յան Կիլլանի խումբը համերգներ ունցած է այնտեղ[3]։ Դեմիրճեան համալիրին մէջ տեղի ունեցաւ նաեւ 32-րդ շախմատի ողոմպիականը։
1999-ին ՀՀ Ազգային ժողովի խորհրդարանի նախկին խօսնակ Կարէն Դեմիրճեանի սպանութենէն շատ չանցած համալիրը վերանուանուած է անոր պատուին` խորհրդային ժամանակաշրջանին շինարարութեան եւ համալիրի վերանորոգման գործին մէջ ունեցած աւանդի համար։
9 Հոկտեմբեր 2005-ին համալիրը վաճառուած է 5.7 մլն ԱՄՆ տոլարով։ Պայմանագիրը ստորագրուած է Հայաստանի կառավարութեան եւ ռուսական BAMO հոլտինկ ընկերութեան միջեւ։ Մոսկուայէն հայազգի Մուրատ Մուրատեանը եւ BAMO-ի ղեկավարը փորձած են ստանալ Երեւանի քաղաքացիներու աջակցութիւնը, որոնք անհանգստացած էին շէնքի սեփականաշնորհման համար։ Հայաստանի նախագահ Ռոպերտ Քոչարեանի կողմէ ներկայացուած են երկու պայմաններ՝ համալիրի անուանումը պէտք չէ փոխուի, եւ այն պէտք է պահպանէ իր ֆունկցիոնալ իմաստը։ Կազմակերպութիւնը համաձայնած է այդ պայմաններուն եւ անոր յաջորդող 3 տարիներու ընթացքին նախատեսուած է շուրջ 10 մլն ԱՄՆ տոլարի ներդրում կատարել։
Վերանորոգման գործընթացը գրեթէ երեք տարի ընթացած է, եւ անոր արժէքը մեծցած է մինչեւ 42 միլիոն ԱՄՆ տոլար՝ անով իսկ համալիրը դարձնելով ժամանակակից եւ բարձր մակարդակի մարզական եւ համերգային համալիր։
31 Հոկտեմբեր 2008-ին, իր առաջին երդմնակալութեան 25-րդ տարելիցէն ետք, Կարէն Դեմիրճեանի անուան մարզահամերգային համալիրի երկրորդ բացումը տեղի ունեցաւ նախագահ Սերժ Սարգսեանի, կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի, Կարէն Դեմիրճեանի որդիի՝ Ստեփան Դեմիրճեանի, Կարէն Դեմիրճեանի կնոջ՝ տիկին Ռիմայի եւ Երեւանի բնակիչներու մեծ բազմութիւն ներքոյ։ Արարողութեան ժամանակ տեղի ունեցաւ համերգներ եւ գեղասահիքի ներկայացումներ։ Ռուսական գեղասահիքի լեգենդ Եւգենի Պլիւշչենկոն անակնկալ հիւրն ու կատարողն էր։
Օգոստոս 2014-ին, սեփականատէրերու կուտակուած պարտքերու պատճառով, ՀՀ կառավարութիւնը համալիրի սեփականութիւնը փոխանցած է Պաշտպանութեան նախարարութեան։
Օգոստոս 2015-ին Հայաստանի կառավարութիւնը որոշեց վաճառել համալիրը NTAA Investment Group LLC-ին, որ կը նախատեսէր համալիրը վերափոխել 4 տարիով «ընտանեկան կեդրոն»-ի, որ կը ներառէ հիւրանոցներ, փակ ջրաշխարհ, համերգասրահներ, հանդիպման սենեակներ, ճաշարաներ, խանութներ, խաղատուն եւ այլն։
Կառուցուածք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Համալիրը ունի եզակի տիզայն, ամբողջ շինարարութեան արտաքին տեսքը կը յիշեցնէ իր թեւերը բացած մեծ թռչուն։ Անոր ճարտարապետական յատկութիւնները կը ներառեն 1,008 տեղանոց դահլիճ, որ կարող է արագօրէն միացնել երկու մեծ սրահը` ստեղծելով լրացուցիչ նստատեղեր, որոնց համար ճարտարապետները պարգեւատրուած են ԽՍՀՄ պետական մրցանակով, որ իր տեսակի մէջ ամենաբարձրն էր 1987-ին։
Համալիրը բաղկացած է հետեւեալ սրահներէն՝
- Հիմնական դահլիճը ունի 6000 նստատեղ, որ կ՚օգտագործուի մարզական միջոցառումներու եւ համերգներոււ համար, ընդլայնուելով այն կարող է ունենալ մինչեւ 8,800 նստատեղ,
- Համերգային դահլիճը կարող է ունենալ 1,900 տեղ,
- Մարզասրահը ունի 2000 նստատեղ,
- Հայաստանի նիստերու դահլիճ,
- Արգիշտի դիւանագիտական հանդիպումներու դահլիճ,
- Խոշոր դահլիճները կ՚օգտագործուի ցուցահանդէսներու եւ այլ միջոցառումներու համար։
Նշանաւոր իրադարձութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
2008 -ին վերանորոգումէն ետք մարզասրահը հիւրընկալեց Հայաստանի եւ Սփիւռքի ամենայայտնի երգիչներէն մէկուն` Յարութ Փամբուկչեանի համերգը, իսկ համերգասրահը հիւրընկալեց աշխարհահռչակ երաժիշտ եւ կոմպոզիտոր Ջիւան Գասպարեանի 80-ամեակին նուիրուած համերգը։ Հանդէս եկան նաեւ Ֆլորա Մարտիրոսեանը, Փիթըր Կեպրիելը, Փետրօ Էուստեշը, Ալան Փարսոնսը, Պորիս Կրեպենշչիկովը եւ ուրիշներ երգերով եւ ներկայացումներով։ Համալիրին մէջ նաեւ բազմաթիւ համերգներ կայացած են Փօլ Պաղտատալեանի, Անդրէի, Հայկոյի, Արման Յովհաննիսեանի եւ այլ հայ երգիչներու կատարմամբ։
- 22 Մարտ 2009-ին Քանատացի երգիչ Գարուն ելոյթ ունեցաւ Ֆրանկոֆոնիայի օրերու ընթացքին։
- Մայիս 2009-ին գլխաւոր մարզադաշտին մէջ տեղի ունեցաւ բռնցքամարտի աշխարհի երիտասարդական առաջնութիւնը։
- 22 Մայիս 2009-ին մազական դահլիճնին մէջ հանդէս եկաւ բրիտանական ռոք խումբ Ջեթրօ Թալը։
- 16 Հոկտեմբեր 2009-ին համերգասրահը լեփ-լեցուն էր ռոքի երկրպագուներով, որոնք կը վայելէին բրիտանական ռոք խումբ Uriah Heep-ի կատարումը։
- 12 Նոյեմբեր 2009-ին համերգասրահին մէջ ամերիկեան ճազ երաժիշտ եւ երգիչ Ճորճ Պենսոնը հանդէս եկաւ համերգով։ Միջոցառումը տեղի ունեցաւ «XXI դարու հեռանկարներ» միջազգային 10-րդ միջազգային երաժշտական փառատօնի ընթացքին։
- Ապրիլ 2010-ին մարզասրահը հիւրընկալած էր IIHF-ի աշխարհի առաջնութիւնը։ Հոքեյի մրցաշարը, ուր Հիւսիսային Քորիայի դէմ եզրափակիչին պարտուած Հայաստանի հաւաքականը III դիւիզիոնով նուաճեց արծաթէ մետալ։
- 25 Մայիս 2010-ին անգլիական ռոք խումբ Deep Purple-ը բարեգործական համերգով հանդէս եկաւ աւելի քան 10,000 երկրպագուներու համար։ Համերգը բարեգործական էր, որու արդիւնքով վերականգնուեցաւ Գիւմրիի երաժշտական դպրոցը, որ աւերուած էր 1988-ի երկրաշարժէն։
- 12 Օգոստոս 2010-ին համալիրին մէջ ելոյթ ունեցաւ ամերիկահայ ռոք երգիչ Սերժ Թանգեանը System of a Down խումբին հետ։
- 26 Հոկտեմբեր 2010-ին համերգային դահլիճին մէջ «Hard Knocks» համաշխարհային շրջագայութեան ընթացքին անգլիացի երգիչ Ջոյ Քոքերը համերգ ունեցաւ։
- 18 Մարտ 2011-ին, միջազգային երգչուհի Լարա Ֆապիանը Ֆրանկոֆոնիայի օրերու ընթացքին Հայաստանի մարզասրահին մէջ ելոյթ ունեցաւ։
- 3 Սեպտեմբեր 2011-ին Վիք Տարչինեանը պաշտպանեց իր IBO վարկածով չեմպիոնի տիտղոսը` 12 տուրէն ետք յաղթելով Էվանս Մբամբային։
- 3 Դեկտեմբեր 2011-ին «Մանկական Եւրատեսիլ 2011» երգի մրցոյթը տեղի ունեցաւ մարզասրահին մէջ։
- Յունիս 2013-ին ռուսական ռոք-խումբ DDT-ն առաջին անգամ Հայաստանի մէջ, համերգասրահին մէջ հանդէս եկաւ համերգով։
- Հոկտեմբեր 2016-ին Շարլ Ազնաւուրը համերգով հանդէս եկաւ համերգասրահին մէջ։
- 26 Հոկտեմբեր 2017-ին համերգասրահին մէջ ամերիկեան ճազ երաժիշտ Մարքուս Միլլերը հանդէս եկաւ համերգով։ Միջոցառումը տեղի ունեցած է «Երեւան Ճազ Ֆեստ 2017» ամէնամեայ միջազգային փառատօնի ընթացքին։
Պատկերասրահ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
-
Մարզահամերգային համալիրի ընդհանուր տեսքը -
Մարզահամերգային համալիրի կենտրոնական մուտքը -
Մարզահամերգային համալիրի տեսքը թռչնի բարձրությունից -
Համալիրի տեսքը թռչնի բարձրությունից -
Համալիրի տեսքը թռչնի բարձրությունից
Ծանոթագրություններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- ↑ GeoNames — 2005.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ Ian Gillan performs in Soviet Armenia (May 1990)
Արտաքին հղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
- Երեւանի Կարէն Դեմիրճեանի անուան մարզահամերգային համալիր Archived 2022-11-10 at the Wayback Machine.