Ելակ
| Ելակ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||||||||
| Գիտական դասակարգութիւն | ||||||||||
|
||||||||||
| Լատիներէն անուանում | ||||||||||
| Fragaria×ananassa
Duchesne
| ||||||||||
|
|
Ելակ (լատիներէն՝ Fragaria×ananassa Անուան հայերէն ծագումը տես[1]), մորի անանասի, վարդազգիներու ընտանիքի բազմամեայ խոտաբոյսերու կամ թուփերու ցեղ։ Բարձրութիւնը՝ 30-35 սմ։ Տերեւները եռաբլթակ են, խոշոր, բաց կանաչ, կնճռոտ։ Ծաղիկները սպիտակ են։ Պտուղը քաղցր, անանասի համով եւ իւրայատուկ բուրմունքով, բաց վարդագոյնէն մինչեւ մուգ վարդագոյն հիւթալի հատապտուղ է։ Սերմերը մանր են, դեղին՝ դասաւորուած պտուղի երեսին։ Հարուստ է կենսանիւթերով, թթուներով, շաքարներով եւ այլն։ Կ'օգտագործուի թարմ եւ վերամշակուած։ Կը մշակուի Հայաստանի գրեթէ բոլոր մարզերուն մէջ։
Պատմութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ելակը անտիք Հռովմի գրականութեան մէջ յիշատակուած է անոր բժշկական օգտագործման հետ կապուած: Ֆրանսացիներն իրենց պարտէզներուն մէջ աճեցնելու համար ելակը անտառէն առած են 14րդ դարէն սկսեալ: Ֆրանսայի Շարլ V արքան ունեցած է ելակի 1200 թուփ իր թագաւորական այգիին մէջ։ 15րդ դարուն արեւմտաեւրոպացի վանականները կ'օգտագործէին վայրի ելակը իրենց ձեռագիրներու պատկերազարդումներուն մէջ։
16րդ դարուն ելակի մշակումը կը դառնայ սովորական: Մարդիկ սկսան օգտագործիլ անոր ենթադրեալ բուժական յատկութիւնները, իսկ բուսաբանները տարբեր տեսակներուն համար ստեղծեցին անուններ: Անգլիոյ թագաւոր Հենրի VIII-ի արքունիքի համար Թոմաս Ուոլսին ստեղծեց սերուցքի եւ ելակի միատեղումը:[2] 1578-ին ելակի աճեցման եւ հաւաքման ուսումնական ձեռնարկ գրուած է: 16րդ դարու վերջը կան յիշատակումներ եւրոպական երեք տեսակներու՝ F. vesca, F. moschata եւ F. viridis. Մշակովի ելակը կը բերուէր անտառէն եւ այնուհետեւ կ'աճեցուէր անսեռ եղանակով, հատելով պեխիկները:
 |
 |
 |
 |
 | |
1.2. Ծաղիկները 3.Տերեւները 4.5. Պտուղները
| |||||
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]- ↑ Հրաչեայ Աճառեան Հայերէնի Արմատական Բառարան Ե.1926 http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&query=%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF
- ↑ BBC.Wimbledon's strawberries and cream has Tudor roots. http://news.bbc.co.uk/local/surrey/hi/people_and_places/newsid_8756000/8756132.stm
Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցուած է «Հայաստանի բնաշխարհ» հանրագիտարանէն, որի նիւթերը թողարկուած են` Քրիեյթիւ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 
|