Արքայախնձոր
Արքայախնձոր (լատիներէն՝ Ananas comosus), խոտաբոյսերու ցեղ։ Հայրենիքը հարաւային Ամերիկայի հիւսիս-արեւելքն է։ Այս տեսակը՝ արքայախնձորը կարեւոր պտուղ է, լայնօրէն տարածուած է արեւադարձային երկիրներուն մէջ։
Կենսաբանական նկարագիր
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Երկրային խոտաբոյսեր, փշոտ է։ Բազմաթիւ կողմնակի արմատները մշակելէն անմիջապէս ետք տերեւը կը կլանէ, խոնաւութիւն կը հաւաքէ հոն։ Կը դարձնէ մսոտ հիւթալի (վերապահելով խոնաւութիւն), եզրերը փշոտ ատամնաւոր, երկարութիւնը մինչեւ 80 սմ է, ծածկուած հաստ հիւսուածքներով։ Համաձայն խորին բջջային շերտի մեծ բջիջներու գտնուող հիւսուածքի՝ պտուղը անձրեւոտ եղանակին խոնաւութիւն կը կուտակէ։ Ձեւաւորուած է վարդագոյն տերեւներով, բարձրութիւնը կը հասնի մինչեւ 60 սմ, խիտ ծածկուած է երկսեռ ծաղիկներով։ Ծաղկումը կը տեւէ 15-20 օր, եւ արդիւնքը այն է, որ միանուագ ոսկեգոյն-դեղին է, որ կը հանդիսանայ խթան, ծաղկակիցը եւ առանցքը ծաղկաւոր։
Տարածութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Յայտնի է 8-9 տեսակ, տարածուած է արեւադարձային երկիրներուն մէջ, Պրազիլի, Կուինէայի եւ Փարակուէյի մէջ։ Պրազիլի մէջ դեռեւս կ'աճի արքայախնձորի վայրի տեսակը, իսկ Հոլանտայի մէջ կ'աճեցնեն ջերմոցներու մէջ։
Նշանակութիւն Եւ Օգտագործութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Արքայախնձորը արժէքաւոր սնունդի տեսակ է։ Զարմանալի բուժական յատկութիւնները պայմանաւորուած են միջուկին մէջ պարունակուող սննդարար նիւթերով։ Անոր մէջ պարունակուող ամէնաօգտակար նիւթը կը համարուի բրոմելինը։
Շնորհիւ կենսաբանօրէն աշխոյժ նիւթերու արքայախնձորն ունի օգտակար յատկութիւններ։ Այս բնախմորը կը կարգաւորուի սպիտակուցներու իւրացումով, այս ալ իր հերթին կը նպաստէ ստամոքսին, կը խթանէ մարսողութիւնը, կը մաքրէ աղիները, կը նուազեցնէ արեան մածուցիկութիւնը, կը մաքրէ արիւնը, կը բարձրացնէ դիմադրողականութիւնը։ Սակայն, պէտք է նաեւ յիշել, որ արքայախնձորը ունէ սուր արտադրանք, որ խորհուրդ չի տրուիր ստամոքսային հիւանդութիւններու ժամանակ օգտագործել։
Տերեւները բազմաթիւ ուժեղ մանրաթելեր են, որուն շնորհիւ արքայախնձորը կ'օգտագործուի որպէս մանրաթել եւ մշակութային արժէք[1]։
Արտադրութիւն
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Անանասի առաջատար արտադրողը 2012 թուականին Միացեալ Նահանգներն էին (12.3%), Թայլանտը (11.4%) եւ Ֆիլիփփինը (10,9%)։
Տեսակներ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ըստ բազայի գործարանի տուեալներու ցանկը կը ներառէ 9 տեսակներ։
- Ananas ananassoides
- Ananas bracteatus
- Ananas comosus
- Ananas fritzmuelleri
- Ananas lucidus
- Ananas monstrosus
- Ananas nanus
- Ananas parguazensis
- Ananas sagenaria
Պատկերասրահ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Ծանօթագրութիւններ
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։ 
|