Դեղերու անհամատեղելիութիւն

Բազմադեղաբուժութիւնը (լատ.՝ poly + յուն․՝ pragma` ազդեցութիւն, յուն․՝ polys` բազմաթիւ, յուն․՝ pharmakon` դեղ), զարգացած է թերեւս մեր թուարկութենէն առաջ: Ներկայիս, չնայած 15000֊էն աւելի պատրաստի դեղաձեւերու առկայութեանը, անպատրաստի դեղատոմսերը [экстемпоральная (extempore) рецептура] իրենց նշանակութիւնը չեն կորսնցուցած: Բժիշկներու կողմէ դեղանիւթերու զուգակցուած օգտագործման ձգտումը կը հետապնդէ 2 նպատակ՝

• Բարձրացնել բուժամիջոցի արդիւնաւէտութիւնը,
• Վերացնել կամ մեղմացնել գործունեայ նիւթի կողմնակի, վտանգաւոր ազդեցութիւնը:

Դեղերու զուգակցման նախապայմաններն են՝

• Բուժումի անբաւարար արդիւնաւէտութիւնն ու անվտանգութիւնը,
• Մի քանի հիւանդութեան առկայութիւնը:

Մի քանի հիւանդութիւններով տառապող մարդուն միաժամանակ մի քանի դեղ նշանակելը կարող է յանգեցնել բուժման ընթացքին անվերահսկելիութեան, կողմնակի երեւոյթներու եւ բուժման արժէքի մեծացման: Զուգադրութիւնները կ'ըլլան՝

• խելամիտ,
• ոչ բանական,
• վտանգաւոր:

Եթէ դեղերու զուգակցման դէպքին մէջ կը նկատեն գործունեայ նիւթերու բուժական արդիւնքի թուլացում կամ խիստ զօրացում, խեղաթիւրուած, թունաւոր երեւոյթներ կամ մահ, ինչը արդիւնք է գործունեայ կամ օժանդակ նիւթերու որեւէ տիպի փոխազդեցութեան, ապա այդ դեղախառնուրդը անհամատեղելի է: Ըստ ՀԱԿ-ի վիճակագրական տուեալներու՝ զուգակցուած դեղերու 25%-ը թէական վտանգաւոր են, որու պատճառով աշխարհին մէջ տարեկան կը գրանցէ մօտ 80 հազար մահ: Դեղերու ֆիզիքական եւ քիմիական, անհամատեղելիութիւնը (Ա) կը դիտարկէ հիմնականին դեղագործ մակարդակ՝ դեղաձեւել (նախքան կազմութեան մտնելը, դեղագործ անհամատեղելիութիւն), միեւնոյն կաթիլաներարկման (инфузия) համակարգին մէջ: Ֆիզիկական եւ քիմիական անհամատեղելիութիւնը մեծ մասամբ նկատելի է: Նոր դեղերու հզօր հոսքը կը դժուարացնէ բժիշկի աշխատանքը դեղերու նշանակման, առաւել եւս զուգակցման գործին մէջ, որոնց մասին մասնագիտական գրականութեան մէջ լուրջ տեղեկութիւնները սկսած են երեւիլ վերջին 2 տասնամեակին մէջ: Այս բնագաւառին մէջ կը մեծնայ դեղագէտի դերը, որ զինուած ըլլալով նիւթերու ֆիզիքական եւ քիմիական յատկութիւններու մասին բարձր գիտելիքներով, կարող է մեծ դեր ունենայ առողջապահութեան համակարգին մէջ: Բազմաթիւ զարգացած երկիրներու մէջ բժիշկի դեղատոմսը ուժի մէջ կը համարուի դարմանական դեղագէտի կողմէ երաշխաւորուելէ յետոյ:

Ֆիզիկական անհամատեղելիութիւն

Ֆիզիկական անհամատեղելիութեան պատճառներն են՝

• բաղադրիչներու չլուծուիլը (նստուածքագոյացում, որու պատճառն է նիւթերու լուծելիութեան սահմաններու գերազանցումը, լուծիչի սխալ ընտրութիւնը, նոյնանման իոններու առկայութիւնը),
• անհամասեռ խառնուրդներու առաջացումը,
• սորունութեան կորուստը՝ խոնաւացող եւ դիւրահալ խառնուրդներու (ազդող խառնուրդներ) առաջացման պատճառով, սենեակի յարաբերական խոնաւութիւնը, ջերմաստիճանը, նիւթի մանրացման աստիճանը, դեղաձեւի խառնելու արագութիւնն ու տեւողութիւնը, կապոցը, բիւրեղահիտրատներու եւ խոնաւածուծ բաղադրիչներու զուգակցումը,
• լուծոյթներու կոագուլումը, սերմնակաթերու շերտաւորումը,
• գործունեայ բաղադրիչի մակածծումը:

Երբեմն բժիշկի հետ խորհրդակցելէն յետոյ որոշ անհամատեղելիութիւններ (Դեղատոմս N 1) կարելի է վերացնել: Օր.՝

1. Rp.:	Inf. radicis Valerianae	6,0-180 ml
	Natrii bromidi	4,0
	Phenobarbitali	2,0
Misce. Da. Signa. Ներքին, քնելէն առաջ

Ջուրին մէջ ֆենոպարպիդալի լուծելիութիւնը 1:1000 է, հետեւաբար խառնուրդին մէջ այն համարեայ լրիւ կը նստի: Եթէ բժիշկի գիտութեամբ խառնուրդին աւելնայ 1 գ NaHCO₃, լուծոյթը կը դառնայ համասեռ: Ըստ տեսական հաշուարկներու, 2 գ ֆենոպարպիդալը լուծելու համար անհրաժեշտ է 0,73 գ NaHCO₃, մնացածը (0,27 գ) կը չէզոքացնէ կատուախոտի թուրմի թթուները:

Դեղագործի փուլին մէջ մի քանի ֆիզիքական եւ քիմիական անհամատեղելիութեան օրինակներ.

• միեւնոյն ներարկիչին մէջ պեդա-լակդամիտներու եւ կենդամիցինի համատեղումը կը յանգեցնէ երկուքն ալ անգործունէութիւնը (II a):
• Ցիանգոպալամինի (կենսանիւթ B₁₂) եւ ասգորպինաթթուի զուգակցումէն վերջ կը փոխազդէ Co-ի իոններու հետ եւ երկուքն ալ կը կորսնցնեն գործունէութիւնը (II b):
• Հեբարինի եւ գենտամիցինի համատեղումէն կ'առաջանայ նստուածք:
• Դեղատոմսին մէջ (N 2) նատրիումի սուլֆացիլի լուծոյթը ասգորպինաթթուի հետ զուգակցումէն կը չէզոքանայ, սուլֆացիլը` աղային ձեւէն կ'անցնի թթուայինի եւ կը վերածուի նստուածքի (III, լուծելիութիւնը՝ 1:200): Դեղատոմսը բանական դարձնելու համար ասգորպինաթթուն պետք է փոխարինել Na-ի ասգորպինատով կամ թթուն չէզոքացնել 0,07 գ NaHCO₃-ով (բժիշկի գիտութեամբ):

2. Rp.:	Sol. Sulfacyli - natrii 30%	10 ml
	Acidum Ascorbinici	0,15
M.D.S. Առեւանգողեր

Դեղերու ֆիզիքական անհամատեղելիութեան պատճառ կարող է ըլլալ նաեւ անոնց պատրաստման դեղատնային արուեստագիտութիւնը, չնայած դեղատոմսը կարող է ըլլայ խելամիտ: Ֆիզիքական անհամատեղելիութենէն խուսափելու համար կ'օգտուին դեղերու լուծելիութենէն։

Ներկայիս դեղաձեւերու գործարանային արտադրութեան ընդարձակման եւ դեղատնային պատրաստուկներու զգալի կրճատման, ինչպէս նաեւ կասկածելի դէպքերուն մէջ դեղերու առանձին-առանձին կազմութեան ներմուծման հնարաւորութեան հետեւանքով ֆիզիքական եւ քիմիական անհամատեղելիութեան հարցը մասնակիօրէն լուծուած է, սակայն պէտք է նկատի առնել նաեւ, որ այդպիսի ամհամատեղելիութիւնը որոշ դէպքերու մէջ կարող է հանդէս գալ նաեւ կազմութեան մէջ, նախքան զուգակցուած դեղերու ֆարմակակինեդիկական ընթացքները (N 3): Օր.՝

3. Rp.:	Analgini	5,0
	Solutionis Natrii bromidi 1%	200 ml
	Kalii iodidi	4,0
	Natrii nitritis	2,0
Misce. Da. Signa. 1 ճաշի գդ., օրը՝ 3 x:

Անալկինի ներկայութեամբ (թոյլ հիմնային միջավայր) խառնուրդը կայուն է, սակայն ստամոքսի թթուային միջավայրին մէջ կ'անջատէ մանիշ, որու քանակը ~ 11 անգամ կը գերազանց է մանիշի թոյլատրելու սահմանային քանակութիւնը (ԹՍՔ՝ 0,02գ):

2NaNO₂ + 2KJ + 4H⁺ → 2NO↑ ­+ J₂ + 2Na⁺ + 2H₂O

Քիմիական անհամատեղելիութիւն

Քիմիական անհամատեղելիութիւնը դեղախառնուրդի բաղադրիչներու միջեւ քիմիական ընթացքներու արդիւնքն է, որ յաճախ տեսանելի է հեղուկ դեղաձեւերու մէջ: Այդ երեւոյթները կ'ուղեկեն նստուածքագոյացմամբ, գոյնի, հոտի, համի փոփոխումով, կազի անջատումով, երբեմն՝ նաեւ առանց տեսանելի փոփոխութիւններու: Թոյլ հիմքերէն եւ ուժեղ թթուներէն ստացուած աղերը ալգալիի միջավայրին մէջ կը վերածեն թունաւոր, ջուրին մէջ վատ լուծուող թոյլ հիմքերու (յատկապէս 3-րդային ազոտ պարունակող միացութիւններու՝ մորֆինի, ադրոբինի, բաբավերինի (III a), տիմետրոլի, տիպազոլի․․․ աղերը]: Ուժեղ հիմքերու եւ թոյլ թթուներու աղերը (սրճիտի պենզոատի, պարպիդուրատների, սուլֆանիլամիտների, սալիցիլաթթուի, պեզոյական թթուի... նատրիումական աղերը, էուֆիլինը) թթուներու հետ միանալով նոյնպէս կ'անջատեն թունաւոր նստուածքներ:

Բաբավերինի հիտրոքլորիտի չէզոքացում

Կազմութեան մէջ ընթացող քիմիական ընթացքներ

Սրտային կլիգոզիտներ (IV)

Սրտային կլիգոզիտներ

Սրտային կլիգոզիտները (IV) ջրառութեան կ'ենթարկեն եւ թթուային, եւ հիմնային միջավայրին մէջ: Ուժեղ թթուային միջավայրին մէջ ջրառութեան հետեւանքով մասնիկէն կ'անջատէ շաքարային մասը (IV, R''-կլիգոն) առանց արտաքին նշաններու (մի քանի ժամուայ մէջ դեղաձեւի գործունէութիւնը կը նուազի 50-60 %-ով), իսկ հիմնային միջավայրին մէջ կը բացուի լակդոնային օղակը (R’), ինչ նոյնպէս կ'ուղեկէ հեռացնելով: Ուրեմն այդ դեղանիւթերը չեն կրնար զուգակցել թթուային (ասգորպինաթթուի, կատուախոտի արմատի թուրմի…) եւ հիմնային բնոյթի (սուլֆանիլամիտներու, պարպիդուրատներու աղային ձեւերու, NaHCO₃…) նիւթերու հետ: Բացի անոնցմէ, միջավայրի pH-էն կախուած՝ կարող են փոխուիլ նաեւ 6-անդամանի շրջանակներու տարածական հանդիպութիւնը, որ կը հանգեցնէ տեղակալիչներու դիրքերու, հետեւաբար նաեւ կենսաբանական գործունէութեան փոփոխման: Խտացուած սիկլոհեքսանային օղակներու իւրաքանչիւր զոյգի միացման տեղին հնարաւոր է տարածական զուգամասային (սիս-դրանս) առկայութիւնը (V), իսկ սիկլոհեքսանային օղակները կարող են ըլլալ «բազմոցի» (բ) կամ «նաւակի» (ն) տեսքով: Թթուային միջավայրին մէջ Ա/Բ բազմոց/բազմոց (բ/բ) կազմը կը վերածուի նաւակ/բազմոցի (ն/բ), ինչ տիկիդալիսի շարքի կլիգոզիտներու (Digitoxin, Digoxin, Celanid…) գործունէութեան վրայ էապես չ'ազդէր (IV, R = CH₃), սակայն ստրոֆանտի կլիգոզիտներու (R = CHO, Strophantinum K…) Ա/Բ դրանս բ/բ (a) կազմը դրանս ն/բ –ի (b) վերածուելէն գործնական գործառնութեան խումբերու (V, ջրառութենէն առաջացած 3-րդ դիրքի OH -ի եւ 10-րդ դիրքի -CHO -ի) տարածական մօտեցման եւ փոխազդման հետեւանքով մասնիկը կը վերածուի անգործ կիսաացետալային ձեւի (c), հետեւաբար, ի տարբերութիւն մատնոցուկի պատրաստուկներու (Digitoxin, Digoxin…), ստրոֆանտի դեղաձեւերը ներմուծելը կը շրջեն ստամոքս-աղիքային համակարգը (Strophantinum K, Strophantidini acetas…):

Բենիսիլիններ (VI) եւ սեֆալոսբորիններ (VII)

Բենիսիլինները (VI) եւ սեֆալոսբորինները (VII) մասնիկներուն մէջ խիստ անկայուն β-լակդամային օղակի (ընդգծուածը) առկայութեան պատճառով հեշտութեամբ կը քայքայուին թթուներու, թթուային բնոյթի աղերու ջրային լուծոյթներու [թիամինի պրոմիտի (pH = 3,8), ատրենալինի (pH = 3,5) եւ տիգայինի (pH = 5), էֆետրինի աղերու, ասգորպինաթթուի], հիմքերու, ժանգահարներու, ֆերմենդներու եւ այլ ազդակներու ազդեցութիւնէն: Հիմնային միջավայրին մէջ կը ջրառուին հիմնականին -CO - NH- կապը: Այս են պատճառները, որ կիսահամադրական բենիսիլիններու (կամ սեֆալոսբորիններու) ելանիւթ 6-ԱՊԹ –ն` 6-ամինաբենիսիլինաթթուն - d (կամ 7-ԱՑԹ-ն` e) կը ստանան պենզիլբենիսիլինի (VI, Penic. G) իմոպիլիզացուածԿաղապար:ՆԲենիսիլին G-ացիլազ (կամ 7-ԱՑԹ-ը (e) բնական սեֆալոսբորին С –ի (VII)) ֆերմենդային ջրառութեամբ: Բնական բենիսիլիններէն թթուային միջավայրին մէջ անկայուն են պենզիլբենիսիլինը եւ անոր ածանցեալները (աղերը, պիսիլինները՝ ն/լ) իսկ ֆենօքսիմեթիլբենիսիլինը (Penic. V) կայուն է, այն բաց կը ձգեն դեղահատերու, հատիկներու տեսքով, զուգակցելով նոյնիսկ թթուային բնոյթի նիւթերու հետ (օր., լիմոնաթթուի): Կիսահամադրական բենիսիլիններու մեծ մասը կայուն են թթուային միջավայրին մէջ (Ampicillin, Amoxicillin, Carbenicillin…):

Ասգորպինաթթու

Ասգորպինաթթուի (ԱԹ, կենսանիւթ C, VIII, a) ուժեղ վերականգնիչ յատկութիւնները (հակաօքսիտանդ է) պայմանաւորուած են ենտիօլային խմբաւորումով (ընդգծուածը): Այն կ'օքսիտանէ (b)՝ վերականգնելով թթուածիններուն, եւ տեսանելի հակազդեցութիւնները կը կիրառեն ասգորպինաթթուի իսկութիւնը հաստատելու համար [AgNO₃ → Ag+↓, KMnO₄ → Mn⁺², Fe⁺³ → Fe⁺², J₂ → 2J^- (ՊԴԿաղապար:Ն)]:

Ասգորպինաթթուի ժանգահարելը

Ասգորպինաթթուն թթուային հատկութիւններու (միահիմն թթու է) պատճառով անհամատեղելի է հեքսամեթիլենդեդրամինի, բնածխատներու, կնդրատներու, սալիսիլադներու, պարպիդուրատներու, սուլֆանիլամիդների աղային ձեւերու, մետաղներու աղերու հետ: Հակառակ դէպքին մէջ կը ստանան մետաղներու ասգորպինատներ (VIII, c, d): Ասգորպինաթթուն կը մտնէ բազմաթիւ բազմակենսանիւթերու բաղադրութեան մէջ, չնայած առանձին ընդունելը աւելի ճիշտ է: Կենսանիւթերը զուգակցելէն նկատեցին միակողմանի կամ երկկողմանի ներազդեցիկ (թիամին-նիկոտինաթթու, ասգորպինաթթու, բիրիտօքսին, ռիպոֆլավին կամ ռեդինոլ֊էրգոկալցիֆերոլ): Դեղանիւթերու ֆարմացեւտիկ անհամատեղելիութիւնը կանխելու նպատակով կը կիրառեն առաւել արդիւնավետ կայունացնողներ, էմուլգատորներ, փաթեթանիւթեր, լուծիչներ: Դեղաձեւին մէջ իր համար վտանգաւոր նիւթերէն մեկուսացնելու նպատակով ասգորպինաթթուն առանձին կը հատիկաւորեն, որ հնարաւորութիւն կ'ուտայ զգալիօրէն երկարացնել պիտանիութեան ժամկէտը (օր., «Антигриппин»):

Հեշտ ոքսիդին մէջ են նաեւ ռեդինոլը (կենսանիւթ A), ռիպոֆլավինը (B₂), դոգոֆերոլը (E)։

Դեդրասիգլիններ

Դեդրասիգլինները (Տ, IX, T) քիմիապէս կը տարբերին 5-րդ, 6-րդ, 7-րդ դիրքերու տեղակալիչներով (որոնցմով պայմանաւորուած են անոնց ֆարմակակինետիկական յառաչափերը՝ ներծծել, տարածել, գործարկութիւն, արտաքսում), սովորաբար կայուն են թթուային (բացի ոքսիդետրացիկլինէն) եւ չեզոք միջավայրերուն մէջ եւ կը քայքայեն հիմնայինին մէջ: Ուժեղ թթուային եւ հիմնային միջավայրերուն մէջ դեդրասիգլինները անգործ են, կը վերածուին իզո- եւ անհիտրոդեդրասիգլիններու (IX, a, b), կը նկատէ գոյնի ուժգնացում լոյսի տեսանելի եւ ՈւՄ- մարզերու մէջ, ինչէն կ'օգտուին դէղի որակական եւ քանակական վերլուծման մէջ:

Դեդրասիգլինի C-4 դիրքին տիմեթիլամինախումբի ալֆա-կողմնորոշումէն կախուած է մասնիկի կենսագործունէութիւնը: Որոշակի պայմաններու մէջ (pH ~ 4) դեդրասիգլինները կարող են ենթարկել դարձելի հոմամասի, որ դանդաղ կ'ընթանայ պինդ դեղաձեւերին մէջ եւ կ'ուղեկէ բրոդոնի անջատումով եւ միացումով: Երկրորդ փուլին մէջ բրոդոնը միջանկեալ արգասիքին (intermediate) կարող է մօտենալ նոյն կամ հակառակ կողմէն, որ կը հանգեցնէ հոմամասերու խառնուրդի առաջացմանը (դեդրասիգլին - անգործ 4-էբիդեդր., X), եւ բուժամիջոցը մօտ 50%-ով կը կորցնէ գործունէութիւնը: Էբիդեդրասիգլինները օժտուած են տեսակարար պտոյտի մեծ բացասական արժէքով, որով կարելի է կողմնորոշել խառնուրդի քանակական յարաբերութեան մէջ:

Դեդրասիգլիններու փոխարկումը տարբեր միջավայրերու մէջ

Դեդրասիգլիններու մասնիկներուն մէջ (IX, T) ֆենոլային հիտրոքսիլի (10) եւ բազմաթիւ թթուածնային գործառնութեան խումբերու (1, 11, 12, 12ա) առկայութեամբ է պայմանաւորուած երկ- կամ եռվալենտային գադիոններու (Ca⁺², Fe⁺², Al⁺³…) հետ անոնց կայուն, անգործ, ջուրի մէջ չլուծուող բարդ միացութիւններու (c, անլուծելի խելատներու` լատ.՝ Chelate՝ խեցգետին) առաջացումը, որոնք զուրկ են գործունէութենէն, կը կուտակեն կազմութեան մէջ: Հետեւաբար, դեդրասիգլինը չեն կրնար համատեղել անդացիտներու, նաեւ գադիոններով հարուստ սնունդի (օր., կաթնեղէն) հետ: Այս անհամատեղելիութիւնը ի յայտ կու գայ ներծծման ընթացքին (ֆարմակակինետիկական): Մետաղներու իոններու հետ ֆտորխինոլոններու (Ciprofloxacin, Moxifloxacin, Norfloxacin…), ինչպէս նաեւ բենիսիլիններու չներծծուող բարդ միացութիւններու առաջացման պատճառը մասնիկներու մէջ գարպոքսիլ խումբի առկայութիւնն է:

Սուլֆանիլամիդներ

Սուլֆանիլամիդները (Ս, բ-ամինապենզոլսուլֆաթթուի ածանցեալները, ԲԱՊՍԹ՝ p-ABSac) մանրէականգ յատկութիւններով օժտուած գործունեայ բուժամիջոցներ են, կը կիրառեն բազմաթիւ գրամդրական (+) եւ գրամբացասական (-) մանրէներու կողմէ հարուցուող վարակիչ հիւանդութիւններու բուժման նպատակով, որ կը բացատրէ բարա-ամինապենզոյական (ԲԱՊԹ - p-ABac) եւ ԲԱՊՍԹ֊ի մրցակցային ներհակութեամբ (յուն․՝ antagonisma): ԲԱՊԹ-ը կազմութեան մէջ միզական թթու եւ բիրիմիտինային հիմքերու, կարեւոր կոֆակտորներուԿաղապար:Ն(կամ կոբնախմոր)՝ ֆոլաթթուի, տիհիտրոֆոլաթթուի կենսահամադրական ելանիւթն է, որոնք համադրականին մէջ են աղիքային միքրոֆլորային մէջ բտերինէն (XI, P), ԲԱՊԹ-էն (p-ABac) եւ կլուդամինաթթուէն (G), կը պատկանին B կենսանիւթերու շարքին եւ անհրաժեշտ են մանրէային բջիջներու աճի ու բազմացման համար (Lactobacillus, Bifidobacterium, Escherichia coli…): Սակայն կազմութեան ախտածին մանրէ թափանցելէն աճի գործօնը կը դառնայ վտանգաւոր: Սուլֆանիլամիդներու մանրէականգ ազդեցութիւնը պայմանաւորուած է ֆոլաթթուի համադրական ժամանակաւոր խափանումով (XI):

Բ-ամինապենզոլսուլֆաթթուները (p-ABSac) քիմիական կառուցուածքով (միջատոմական տարածութիւններ, ելեկտրոնային ամպերու բաշխուածութիւն…) շատ նման են բ-ամինապենզոյական թթուի (p-ABac) ածանցեալներուն եւ կազմութիւն ներմուծուելէն կ'ընդգրկեն ֆոլաթթուի կենսահամադրականի ընթացքին՝ որպէս վերջաւորութեան մրցակցային ներհակորդներ: Արդիւնքին մէջ կը ստանայ «կեղծ ֆոլաթթու» (ps. Folic acid): Սուլֆանիլամիդային բուժման արդիւնաւէտութիւնը մեծցնելու համար անհրաժեշտ են՝

• հարուածային դեղաբաժիններ, կենսահամադրականի արագութիւնը 2-րդ (II) հակազդեցութեան կողմը շեղելու համար, որովհետեւ V_I >> V_II: Սուլֆանիլամիդները ունին ազդման տարբեր տեւողութիւններ, հետեւաբար, պէտք է հետեւիլ բժիշկի ցուցումներուն,
• չզուգակցել բ-ամինապենզոյական թթուի ածանցեալներու հետ (օր., նովոկայինի ածանց.), այս խախտումները կը նպաստեն մանրէներու կայուն ձեւերու առաջացմանը, դեղային հիւանդութիւններու զարգացմանը,
• բուժումն ուղեկցած կենսանիւթերով հարուստ սնունդով, քանի որ կը վնասեն օգտակար մանրէները եւս, կը խախտէ աղիքային միկրոֆլորան՝ յատկապէս այլ հակամանրէային բուժամիջոցներու հետ սուլֆամիդներու սխալ զուգակցումներու հետեւանքով (տիսպակդերիոզ),
• օգտագործել առատ հիմնային բնոյթի հեղուկներ՝ կազմութեան մէջ սուլֆանիլամիդի բիւրեղացման վտանգէն խուսափելու համար:

Դեղաբանական անհամատեղելիութիւն

Բջիջի, հիւսուածքի, անդամի, համակարգի վրայ մի քանի դեղերու տարաբնոյթ ազդեցութեան հետեւանքով կարող է նկատել բուժիչ ազդեցութեան ուժեղացում, թուլացում, բացարձակապէս անհետացում կամ անսպասելի երեւոյթներու առաջացում: Զուգակցուած դեղերու ազդեցութիւնները կարող են մասամբ կամ լրիւ հակադրել կամ միաւորել: Դեղաբուժութիւնը ապահովագրուած չէ դեղի կողմնակի, թունաւոր ազդեցութենէն, սակայն դեղի մշտապես սպառնացող վտանգը չի կրնար մեզի հետ պահել անոր կիրառումէն: Դեղանիւթերու հիմնաւորուած համատեղումը արդիւնաւէտ եւ անվտանգ դեղերու ստեղծման ուղիներէն է, որ ունի լայն հնարաւորութիւններ եւ պետք է ենթարկուի որոշակի դրոյթներու՝

• զուգակցուած դեղերը պէտք է ազդեն տարբեր մեքենականութիւններով,
• թունայնութեամբ պէտք չէ գերազանցեն առանձին բաղադրիչներուն,
• գործունեայ նիւթերու ֆարմակակինետիկական յառաչափերը միմիայն պէտք չէ շատ տարբերին,
• դեղաձեւման մէջ բաղադրիչներէն մէկուն դեղաչափը չի կրնար փոխել առանց միւս գործունեայ նիւթի դեղաչափի փոփոխութեան:

ՀԱԿ֊ի առաջարկած «Հիմնական դեղերու ցուցակը» (2010 թ.) կ'ընդգրկէ 18 բուժամիջոց, որոնք 2 կամ աւելի գործունեայ նիւթերու խելամիտ զուգակցումներ են: Անոնցմէ են՝

• սուլֆամեթօքսազոլ - դրիմեթոպրիմ (5:1) – Co-trimoxazol (Bactrim), 120, 480, 960, բաղադրիչները մանրէականգ են (бактериостатик), սակայն զուգակցուած ձեւը օժտուած է բարձր մանրէասպան (бактерицид) ազդեցութեամբ գրամ (+, -) մանրէներու, պալարախտի հարուցիչներու նկատմամբ:
• լեւոդոպա – բնածխիտ (10:1), Stalevo – 110, 275,
• լեւոդոպա – պենզերազիտ (4:1), Madopar – 62,5; 125; 250, որոնք կը կիրառեն անդամալուծութեան բուժման համար,
• ռիֆամպիցին – իզոնիազիտ եւ իզոնիազիտ–էթամպուդոլ՝ հակապալարախտային միջոցներ,
• օլեանդոմիցին-դեդրասիգլին (1:2, Oletetrinum) եւայլն:

Դեղերու դեղաբանական անհամատեղելիութեան տեսակներն են՝ ֆարմակակինետիկական եւ ֆարմակատինամիկական։

ֆարմակակինետիկական

ֆարմակակինետիկական ընթացքները

Ֆարմակակինետիկականի դէպքին մէջ նիւթի մը ազդեցութեան տակ արեան մէջ կը փոխէ միւսի կեդրոնացումը, որ կախուած է դեղանիւթի ներծծման, բաշխման, գործարկութեան եւ արտաքսման ընթացքներէն: Բոլոր նշուած փուլերուն մէջ զուգակցուած դեղանիւթերը (ԴՆ) կարող են փոխազդել միմեանց հետ եւ էապէս ազդել միմեանց արդիւնաւէտութեան վրայ: Դեղի ազդման հետ կապուած այդ տարբեր ձեւերու ուսումնասիրութիւնները կարելի է իրագործել ֆիզիքական, քիմիական եւ կենսաբանական ձեւերով, ինչպէս նաեւ նիւթի անմիջական ֆարմակատինամիկական գործունէութեան որոշումով:

Ներծծում

Բուժական նշանակութիւն ունի ստամոքսաղիքային համակարգէն դեղի ներծծման արագութիւնն ու ամբողջականութիւնը: Զուգակցուած դեղերու հետ քիմիական փոխազդեցութեան արդիւնքի մէջ կարող է փոխել ստամոքսի կամ աղիներու պարունակութեան թթուայնութիւնը, որ կ'ազդէ այդ պարունակութեան անցմանը մարսողական համակարգ կամ կը փոխէ միգրոֆլորան: Բշկութեան մաս մը կը ճնշէ, միւս մասը կը խթանէ այդ ընթացքը (տե՛ս դեդրասիգլիններ, X, c):

Բաշխում

Դեղանիւթերը թափանցելով արեան մէջ դարձելիօրէն կը կապեն արեան ջրարիւնի սպիտակուցներու հետ (ոչ յատուկ ընկալիչներ) եւ անոնց մաս մը մինչեւ սպիտակուցէն ազատուիլը չի մասնակցիր կենսընթացնքներուն: Որոշ նիւթեր կը խանգարեն միւսներու փոխազդեցութեանը սպիտակուցներու հետ: Շատ դեղանիւթեր 90֊98%-ով կը կապուին ջրարիւնի սպիտակուցներու հետ (Phenylbutazone, Indometacinum, Sulfadimethoxinum, Warfarin…) եւ, եթէ կազմութեան ներմուծուի այդ նոյն սպիտակուցի նկատմամբ մեծ յարում ունեցող այլ նիւթ, ապա առաջինները դուրս կը մղեն սպիտակուցներու հետ առաջացած բաղադրութենէն, կը մեծնայ արեան մէջ անոնց դեղաբանական գործնական ձեւը, ինչ որ կտրուկ կը մեծցնէ դեղի բուժական թունայնութիւնը:

Գործարկութիւն

Անկախ կազմութեան ներմուծուելու ձեւէն, շփուելով կենսահեղուկներու հետ, դեղը կ'ենթարկէ կառուցուածքային փոփոխութիւններու: Ընթացքը կ'ընթանայ 2 փուլով, սկիզբը ան կը վերածուի գործարկութիւններու, որոնց գործունէութիւնը ելային մասնիկի համեմատ կարող է ըլլալ տարբեր կամ օժտուած, ըլլան այլ դեղաբանական եւ թունաւոր յատկութիւններով: Այս փուլին մէջ կը գերակշռեն օքսիտացման հակազդեցութիւնները, ինչը կենդանի կազմութեան ուժի կարեւորագոյն աղբիւրն է: Երկրորդին դեղը անգործ է, կը դառնայ ջրալոյծ եւ կ'արտաթորէ կազմութենէն: Դեղի կենսաձեւափոխութիւնը կը կատարուի լեարդին մէջ՝ միկրոսոմալային բնախմորներու միջոցով, որոնց գործունէութիւնը կարող է փոխել այլ նիւթերու հետ անոնց կապուելու հետեւանքով: Որոշ դեղանիւթեր կազմութեան մէջ համարեայ չեն փոխեր (բնախմորաինդուկտորներ), որու պատճառով կը խթանեն լեարդի կողմէն դեղերու փոխարկումները կատալիզող աշխուժ բնախմորներու համադրութիւնը (քնաբերներ՝ յատկապէս պարպիդուրատներ, ներշնչակային թմրեցնող միջոցներ՝ տիէթիլեթեր, ծորին, ազոտի ենթոքսիդ, հոգեմետներ՝ ամինազին, ցաւազրկողներ՝ պութատիոն, հակացնցումայիններ՝ տիֆենին, հակահիստամիններ՝ տիմեդրոլ, ռենտգենակոնտրաստ նիւթեր, քլորանդամական միացութիւններ, (ալքոլ, թէյ, սուրճ, նիկոտին, միջատասպաններ), ինչը կ'արագացնէ զուգակցուած դեղանիւթի գործարկութիւնը, կը նպաստէ անոր բուժական ազդեցութեան թուլացմանը: Ֆենոպարպիդալի (նաեւ սուլֆանիլամիտներու, սալիցիլատներու…) եւ անուղղակի հակամակարդիչներու զուգակցման դէպքին մէջ վերջաւորութեան դեղաչափը կ'աւելցնէ, իսկ բուժման ընթացքին ֆենոպարպիտալն ընդհատելէն՝ կ'առաջանայ արիւնահոսութեան վտանգ: Ֆենոպարպիտալը կ'արագացնէ նոյնիսկ ներածին նիւթերու՝ պիլիռուպինի, К եւ D կենսանիւթերու… գործարկութիւնը: Որոշ դէպքերու մէջ ոչ բուժիչ դեղաչափերով կ'առաջարկեն այն կիրառել լեարդի գործարնութեան աշխուժացնելու համար (օր., դեղնախտի դէպքին մէջ): Դեղերու գործարկութեան արագութեան վրայ կ'ազդեն տարիքը, ախտաբանական վիճակը, սեռը, դեղերու զուգակցումները, ծխախոտը, ալքոլը, սնունդի բնոյթը: Արեւքոյրիկը (Зверобой) CYP3A4⁴-ի հզօր պաշտօնադիր է, կը փոքրացնէ օրալ հակաբեղմնաւորիչներու, հզօր հարկազերծաճնշական ցիգլոսբորինի (կ'առաջանայ վերապատուաստուած անդամներու օտարացնել), սիմվասդադինի, միտազոլամի խտացումը արեան մէջ:

Բնախմորաինհիպիդորները անգործ դարձնող բնախմորներու հետ կովալենդօրէն կապուելով կը դանդաղեցնեն գործարկութեան ընթացքները, որ վտանգաւոր է յատկապէս դեղերու կանոնաւոր ընդունման ժամանակ: Մեդրոնիտազոլը, լեւոմիցետինը, ֆուրազոլիտոնը, ցեֆալոսբորինները, դեդուրամը… կը ճնշեն ացետալտեհիտ տեհիտրոկենազ բնախմորի (ADF) գործունէութիւնը, որու արդիւնքին մէջ կազմութեան մէջ ալքոլէն առաջացած ացեդալտեհիտը չի վերածուիր քացախաթթուի եւ կը թունաւոր է կազմութիւնը (ջերմութիւն, հեւոց, վախ, ճնշման անկում, մահ): Դեղնամորթերու ~ 70%-ի մէջ այդ բնախմորը կը բացակայի: Ալքոլի եւ հակաճնշականներու, տագնապամարիչներու, թմրեցնող ցաւազրկողներու զուգակցումը ճնշող ազդեցութիւն կը թողէ ԿՆՀ-ի վրայ, գլոֆելինի դէպքին մէջ՝ տկարացում, յիշողութեան կորուստ, մահ:

Ներկայիս ուսումնասիրուած է մրգահիւթերու (յատկապէս թուրինջի) նորահաստատային ազդեցութիւնը սիդոքրոմ P-450⁴ 3A4 (CYP3A4) Գործունէութեան վրայ, որ կը մասնակցի բոլոր յայտնի բուժամիջոցներու մօտ 60%-ի գործարկութեան ընթացքներուն: Ան կը պայմանաւորէ ֆուրանակումարիններով եւ կենսաֆլաւանոիդներով (հրացանաձգութիւն), որոնք գովալենդօրէն կը կապուին իզոբնախմորի հետ՝ անգործ դարձնելով այն: Ընդ որուն մէջ այդ տեսակետէն սպիտակ հնդիկ նարնջենին կը գերազանցէ կարմիրին: Ֆելոտիբինի, նիֆետիբինի, որոնք CYP3A4-ի ենթահիւթն են, ֆարմակակինետիկական օրէն ներքեւ ընկած մակերեսը (AUC, XII, տե՛ս կենսամատչելիութիւն) զգալիօրէն կը մեծնայ հնդիկ նարնջենիի չոր քաղուածքի հետ զուգակցելէն: Ներկայիս յայտնի է, որ հնդիկ նարնջենիի հիւթը արեան արենահիւթին մէջ (ջրարիւն) կը մեծնայ կրածին մղանցքներու պաշարիչներէն ոչ միայն տիհիտրոբիրիտինային, այլեւ ֆենիլալգիլամիններու (Verapamilum, ~ 1,45 անգամ), ինչպէս նաեւ պենզթիազեբիններու (Diltiazem) ածանցեալներու, հակագրգռականներու (Amiodarone), կշռագիտութիւններու(Simvastatin), հակամանրէականներու (Clarithromycin), հոգեմետներու խտացումը: Հնդիկ նարնջենիի հիւթը կը ճնշէ սիլտենաֆիլի (Sildenafil կամ Viagra) գործարկութիւնը՝ արեան մէջ զգալիօրէն մեծցնելով վերջնական խտացումը (XII, AUC₁-ը AUC₂-ի համեմատ), որ կարող է յանգեցնել հիբոդոնիայի կամ մահուան: Միւս հիւթերը եւս օժտուած են նոյնանման յատկութիւններով, սակայն աւելի քիչ ուսումնասիրուած են:

Արտաթորում

Դեղանիւթերու փոխազդեցութիւնը կարող է տեղի ունենալ նաեւ կազմութենէն անոնց արտաքսման ընթացնքին, որու կարեւորագոյն ուղիներն են երիկամունքները եւ լեղին: Դեղանիւթ մը կ'ազդէ միւս արտաքսման արագութեան վրայ: Մեզի թթուային հակազդեցութիւնը կը նպաստէ հիմնային եւ կը խոչընդոտէ թթուային բնոյթի նիւթերու արտաթորմանը: Թթուային բնոյթի նիւթերով թունաւորուելու դէպքին մէջ (օր., պարպիդուրատներով) կ'ընդունին նատրիումի հիտրոկարպոնատ կամ այլ հիմնային, իսկ ալգալոիտներու դէպքին մէջ՝ թթուային բնոյթի նիւթեր (միջավայրի pH-ը փոխելու տարբերակը):

Ֆարմակատինամիկական

Ֆարմակատինամիկականի դէպքին մէջ կ'ուսումնասիրեն դեղերու, ինչպէս նաեւ անոնց գործարկութիւններու կողմէ առաջացած կազմութեան գործարնութեան փոփոխութիւնները: Նիւթերէն մէկը կարող է ազդել միւսի ինչպէս հիմնական, այնպէս ալ կողմնակի դեղաբանական ազդեցութեան վրայ: Ֆարմակատինամիկական փոխազդեցութեան արդիւնքին մէջ, ի տարբերութեան ֆիզիկականի եւ քիմիականի, կը փոխազդեն ոչ թէ անմիջականօրէն դեղանիւթերը, այլ անոնց ազդեցութիւնները, որու դէպքին մէջ հնարաւոր է ինչպէս ազդեցութեան փոխադարձ ուժեղացնել, այնպէս ալ ազդեցութեան թուլացում՝ կազմութեան որոշակի կառուցուածքային եւ գործարնութեան համակարգերու վրայ դեղերու հակառակ ազդեցութեան հետեւանքով: Նիւթ մը կ'ազդէ միւսի դեղաբանական ազդեցութեան ծագման ու իրացման ընթացքի՝ ազդման մեքենականութեան վրայ (մասնիկ-թիրախ) եւ կ'ըլլան ուղղակի (երբ կ'ազդեն ենթահիւթի վրայ) եւ անուղղակի: Այս անհամատեղելիութիւնը կ'արտայայտէ համագործութեան, (մասնակի դէպքը՝ գերգումարային համագործութիւն), երբ սովորաբար դեղանիւթերը կ'ազդեն նոյնանման մեքենականութիւնով (յուն․՝ sinergia` համատեղ ազդեցութիւն) եւ հակառակութեան (մասնակի դէպքը՝ մասնակի հակառակութիւն) երեւոյթներով:

Համագործութիւն

Համագործութեան (յուն․՝ syn` միասին, erg` աշխատանք) երեւոյթը դեղանիւթերու զուգակցման արդիւնքին մէջ դեղի ազդման ուժի կը գերազանցէ բաղադրիչներէն իւրաքանչիւրի ազդման ուժը՝ նոյն դեղաչափերու դէպքին մէջ: Գերգումարային համագործութիւնը (ԳՍ, потенцирование) համագործութեան մասնակի դէպքն է, երբ զուգակցուած բուժամիջոցը ազդեցութեամբ կը գերազանցէ (երբեմն մի քանի անգամ) բաղադրիչներու ազդեցութեան գումարը: Համագործութեան երեւոյթները կը վերաբերին դեղերու ոչ միայն առաջնային, այլեւ վտանգաւոր, կողմնակի երեւոյթներուն (ստրեպդոմիցինի եւ ֆուրոսեմիտի զուգակցումը կարող է յանգեցնել ներթունական բարդութիւններու՝ լսողութեան կորուստ, գլխապտոյտ): Անհամատեղելիութեան այս տեսակները կը համարուին յարաբերական, քանի որ տեղեակ ըլալու դէպքին մէջ կարելի է կիրառել փոքրացուած դեղաչափեր, հասնիլ բարձր արդիւնաւէտութեան, խուսափիլ անցանկալի հետեւանքներէն, ստանալ տնտեսական օգուտներ: Գերգումարային համագործութեան կանխատեսման որոշակի դրոյթներ չկան, որու պատճառով այդ երեւոյթները, ցաւօք, կը բացայայտեն եւ կ'ուսումնասիրեն դժբախտ դէպքերէն յետոյ:

Հակառակութիւն

Հակառակութիւնը կ'ըլլայ ուղղակի, անուղղակի, մասնակի, մէկ կամ երկկողմանի: Հակառակութիւնները կարող են ծառայել որպէս հակաթոյներ՝ ֆիզքիմիական եղանակներով վնասազերծել կազմութեան մէջ յայտնուած թոյները կամ հանդիսանալ թոյներու հակառակութիւններ բնախմորներու եւ ընկալիչներու վրայ ազդելու միջոցով (գործարնական հակառակութիւն): Ուղիղ հակառակութիւնը կը կոչուի մրցակցային, երբ կազմութեան մէջ միաժամանակ կը շրջանառուին քիմիական բնոյթով եւ տարածական կառուցուածքով նման միացութիւններ: Սուլֆանիլամիտները (XIII) եւ սուլֆանիլմիզանիւթի ածանցեալները (XIV, անսահման հիբոկլիսեմիգ միջոցներ) կը պայքարին բջիջի միեւնոյն ընկալիչի հետ կապուելու համար, փոխադարձաբար ազդելով միմիայն շարժական ընթացքներու վրայ: Կազմութեան մէջ կարող են առաջանալ այդ դեղանիւթերու գերդեղաբաժիններ՝ համապատասխան ծանր հետեւանքներով (տիսպագդերիոզ, հիբոկլիսեմիա): Մրցակցային հակառակութեան երեւոյթ է նաեւ մորֆինի (XV) թունաւոր ազդեցութեան վերացումը նալորֆինով (XVI): Տե՛ս նաեւ սուլֆանիլամիտները, XI):

Մեթոտրեքսատը բնական փոխկերպող է՝ միզային եւ բիրիմիտինային հիմքերու, ֆոլաթթուի կառուցուածքային նմանակը եւ կը մրցի անոնց հետ՝ խախտելով կորիզաթթուներու համադրութիւնը, արգիլելով չարորակ գոյացումներու աճը: Անուղղակի հակառակութեան դէպքին մէջ կ'ենթադրէ, որ դեղերը միեւնոյն ընկալիչներու վրայ կ'ազդեն տարբեր մեքենականութիւններով: Երկկողմանի հակառակութեան դէպքին մէջ դեղերը փոխադարձաբար կը ծուլացնեն՝ անկախ ներմուծման հերթականութենէն: Լրիւ կամ մասնակի հակառակութեան ( յուն․՝ Antagonisma - ներհակութիւն) դէպքին մէջ զուգակցուած բուժամիջոցին մէջ գործունեայ նիւթի յատկութիւնները լրիւ կամ մասնակիօրէն կը վերանան կամ կը նուազին այլ դեղանիւթի ներկայութեամբ: Ֆենոպարպիդալի եւ պսեւդոէֆեդրինի զուգակցման արդիւնքին մէջ կը թուլացնէ ֆենոպարպիդալի շշմեցնող ազդեցութիւնը, սակայն կը զօրացնէ հակացնցումայինը (Fali-Lepsin, Գերմանիա), այսինքն, կը նկատեն մասնակի հակառակութեան երեւոյթներու զուգակցում: Կը կիրառէ լուսնոտութիւններու դէպքին մէջ: Պենիցիլինային բուժման ընթացքին հակացուցուած է ասգորպինաթթուի, վիգասոլի, ցիանգոպալամինի կիրառումը, քանի որ անոնք կը մեծնան արեան մակարդելիութիւնը եւ կազմութեան մէջ կարող են զարգանալ դրոմպագոյացման ընթացքներ: Մանկական բնագաւառին մէջ բենիսիլիններու եւ լեւոմիցետինի զուգակցումը կը մեծնայ մենինկոգոգային սեբսիսէն մահուան վտանգը: Հակամանրէականները առանց խիստ անհրաժեշտութեան չեն կրնար զուգակցել ջերմիջեցնող, քնաբեր, կլիւգոգորդիգոիտային (Cortisone, Hydrocortisone, Prednisolonum...) պատրաստուկներու հետ: Վերջին դէպքին մէջ զուգակցումը արդարացի է կլիւգոգորդիգոիտային , բայց ոչ հակամանրէականային թերապիայի դէպքին մէջ: Մորֆինը կազմութիւն ներմուծելէն շնչառական կենդրոնի հնարաւոր ճնշումը խափանելու համար կը ներմուծեն ադրոյին, որ չի թուլացնէր մորֆինի հիմնական ազդեցութիւնը: Սրտային կլիգոսիտները սիրտի խրոնիկ անբաւարարութեան դէպքին մէջ հիմնական բուժամիջոցներն են ինչը, ըստ երեւոյթին, պայմանաւորուած է Na⁺, K⁺ - ԱՏՖ-ազ բնախմորի (ուժով կ'ապահովէ բջիջային թաղանթի միջով Na⁺, K⁺ իոններու գործունեայ փոխադրութիւնը) արգելակման յատկութեամբ, այսինքն կը խախտէ, այսպէս կոչուած նատրիումական ռումբի աշխատանքը, որու արդիւնքին մէջ կը մեծնայ ներբջիջային նատրիումի իոններու եւ կը փոքրանայ կալիումի իոններու քանակը: Հետեւաբար, սրտային կլիգոսիտները չեն կրնար զուգակցել նաեւ պենզոտիատիազինի ածանցեալներու (K⁺-ը չխնայող միզամուղներու՝ հիբոթիազիդ, ֆուրոսեմիտ…), էթագրինաթթուի (Etacrynic acid կամ Uregit, ներկայիս արգիլուած է ԱՄՆ-ի մէջ՝ բարձր ներթունական յատկութիւններու պատճառով, առաւել եւս վտանգաւոր է այն նման յատկութիւններով այլ դեղերու հետ զուգակցելէն, օր., ամինակլիգոսիտներու), գորդիգոսդերոիտներու հետ, որոնք կ'առաջանան հիբոկալեմիա: Երկարատեւ կիրառումէն սրտային կլիգոսիտները աստիճանաբար կը կուտակեն կազմութեան մէջ, ինչն աւելի բնորոշ է մատնոցուկի, քիչ՝ ստրոֆանտի կլիգոսիտներուն: Շաքարախտով եւ սրտային անբաւարարութեամբ տառապող մարդուն չի կրնար միաժամանակ նշանակել ինսուլին եւ սրտային կլիգոսիտներ՝ մանրագործարանութեան վրայ հակասական ազդեցութեան պատճառով:

Ասգորպինաթթուն կը նպաստէ բրոդրոմպինի առաջացմանը, այսինքն՝ կը բարձրանայ արեան մակարդելիութիւնը: Այս եւ բոլոր նման դէպքերու մէջ դեղը չի կրնար զուգակցել նոյնանման (մակարդիչներ, կենսանիւթ K) կամ հակառակ (հակամակարդիչներ՝ կումարինի ածանցեալներ) ազդեցութեամբ բուժամիջոցներու հետ: Առաջին դէպքին մէջ կը զօրանայ դեղի ազդեցութիւնը, երկրորդ դէպքին մէջ կը չէզոքի այն, ինչը երկու դէպքին մէջ ալ խիստ վտանգաւոր է: Առաջին երեւոյթը, եթէ անհրաժեշտ է, կարելի է օգտագործել, տեսականօրէն սահմանելով զուգակցուած բաղադրիչներու առաւել փոքր՝ հաշուարկուած դեղաբաժիններ եւ ստանալ անհրաժեշտ արդիւնաւէտութիւն: Ասգորպինաթթուի մեծ դեղաբաժինները կը ճնշեն ենթաստամոքսային գեղձի գործառնութիւնը, արեան մէջ կը բարձրացնէ սալիցիլատներու (մէզին մէջ բիւրեղներու առաջանալ՝ բեւրեղացում), պենզիլբենիսիլինի, դեդրասիգլիններու տոկոսը: Ասգորպինաթթուն կը մեծնայ արեան մէջ սալիցիլատներու (բիրեղագոյացում), պենզիլբենիսիլինի, դեդրասիգլինի խտացման եւ կ'իջեցնէ կալիոմի ածանցեալներու հակամակարդիչ ազդեցութիւնը: Կը նպաստէ աղիներուն մէջ երկաթի միացութիւններու ներծծմանը, կ'արագացնէ էթանոլի արտամղումը արեան համակարգէն: Ասգորպինաթթուն զուգակցուած սովորականի հետ (Ascorutinum, 0,05 : 0,05 + 0,2 գ կլիւգոզի) կը կիրառեն հեռաձեւերու թափանցելութեան մեծացման դէպքին մէջ, խիստ հակացուցուած է շաքարախտի, միզաքարային հիւանդութիւններու դէպքին մէջ, յղիութեան առաջին եռամսեակին մէջ, 3-էն ցած տարիքին: Այս տուեալները պէտք է նկատի առնել ասգորպինաթթուի զուգակցումներու ժամանակ: Կազմութեան մէջ ասգորպինաթթուի, ինչպէս նաեւ էրկոգալցիֆերոլի, տոկոֆերոլի, վիգասոլի փոխանակութիւնը կը խանգարուի ռեդինոլի աւելցուկէն: Դեդրացիգլիններու (IX, T) կանոնաւոր կիրառումը կամ զուգակցումը լայն ազդման լուսապատկերով այլ հակապիոդիկներու հետ կարող է առաջացնել սնկային հիւանդութիւններ, յանգեցնել աղիքային միգրոֆլորայի խախտման (տիսպագդերիոզ, որու առաջացման պատճառը հիմնականին սխալ դեղաբուժութիւնն է), հետեւաբար, վտանգաւոր են զուգակցումները նաեւ ինչպէս ուղղակի (հեբարինոիդներ, Heparinum), այնպէս ալ անուղղակի ազդող հակամակարդիչներու հետ, քանի որ կենսանիւթ Կ-ն, որուն կազմութեան մէջ կը մասնակցի բրոդրոմպինային բարդի կենսահամադրականին, կը համադրէ աղիքային միկրոֆլորային մէջ: Հետեւաբար, հնարաւոր է արիւնահոսութիւն (геморрагия): Հակապիոդիկները առանց խիստ անհրաժեշտութեան չի կրնար զուգակցել ջերմիջեցնող, քնաբեր, կլիւգոգորդիգոիտային (Cortisone, Hydrocortisone, Prednisolonum...) բուժամիջոցներու հետ: Վերջին դէպքին մէջ զուգակցումը արդարացի է կլիւգոգորդիգոիտային բուժումի դէպքին մէջ: Ասբիրինը սովորաբար կը խմեն կաթով, որ կը պահպանէ ստամոքսի լորձաթաղանթը (այդ նպատակի համար աւելի յարմար է օմեբրազոլը), սակայն ներկայիս կը համարեն, որ այդ դէպքին մէջ ասբիրինի ազդեցութիւնը լրիւ կը չէզոքացնէ: Կաթը՝ թէյի, սուրճի հետ խմելէն անգործ է սրճիտի ~ 40%ը:

Աղբիւրներ

• Ռուտոլֆ Յակոբեան, Դեղերու անհամատեղելիութիւնը, Երեւան, «Վահան», 1992, dex.am
• Ռ. Հ. Յակոբեան, Քիմիայի եւ դեղագիտութեան համառօտ հանրագիտարան Archived 2017-02-04 at the Wayback Machine., Եր., «Եւրոպրինտ», 2016,