Անաստաս Միկոյեան

Անաստաս Միկոյեան;
Ծնած է	25 Նոյեմբեր 1895
Ծննդավայր	Սանահին
Մահացած է	21 Հոկտեմբեր 1978 (82 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	ԽՍՀՄ
Ազգութիւն	Հայ
Կրօնք	աթեիզմ
Ուսումնավայր	Ներսիսեան դպրոց; Գէորգեան Հոգեւոր Ճեմարան
Մասնագիտութիւն	քաղաքական գործիչ եւ դիւանագետ
Վարած պաշտօններ	ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդի փոխնախագահ?, ԽՍՀՄ գերագոյն խորհուրդի պատգամաւոր, ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության նախագահ? եւ member of the Supreme Soviet of the Byelorussian SSR of the 1st convocation?
Անդամութիւն	ԽՄԿԿ կենտկոմի քաղբյուրո?, Համառուսական կենտրոնական-կատարողական կոմիտե? եւ All-Union Society of Old Bolsheviks?
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն
Երեխաներ	Ստեփան Միկոյեան, Ալեքսէյ Միկոեան եւ Սերգօ Անաստասի Միկոեան
	Ստորագրութիւն;

Պատկեր:Anastas Mikoyan namak.jpg

խսհմ ներքին գործերու ժողկոմ Եժովի նամակը, ուր ան Ստալինին կը փոխանցէ 2000 հայերու գնդակահարելու Անաստաս Միկոյեանի խնդրանքը

Անաստաս Յովհաննէսի Միկոեան (ռուս.՝ Анастас Иванович Микоян, 25 Նոյեմբեր, 1895, Սանահին գ. — 21 Հոկտեմբեր, 1978, Մոսկուա), Խորհրդային պետական ու քաղաքական գործիչ, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1943): Յայտնի է որպէս խորհրդային ժամանակաշրջանի ամենաերկար քաղաքական կենսագրութիւն ունեցող գործիչներէն մէկը (1919-1974), որ նոյնիսկ դարձած է քաղաքական սատիրայի թեմայ^[2]^[3]:

Յայտնի է նաեւ Հայաստանի մէջ 1500-2000 հայերու, որոնցմէ են՝ Հայաստանի Հանրապետութեան զինուած ուժերու սպաներու, մշակութային եւ քաղաքական գործիչներու գնդակահարութիւնը կազմակերպելու նպատակով ԽՍՀՄ ներքին գործերու ժողկոմ Եժովի միջոցով ստալինին ուղղուած կը դիմէ-խնդրանքով,^[4]^[5] ինչպէս նաեւ Արցախը, նախիջեւանն ու Գարդմանքը Խորհրդային Ազրպէյճանի կազմին մէջ ձգելու, Հայկական հարցը միջազգային ասպարէզէն հեռացնելու^[6] անխախտ դիրքորոշումով եւ պահանջով։^[7]^[8]^[9]:

Կենսագրութիւն

Անաստաս Յովհաննէսի Միկոյեան, ծնած է 1895 13 Նոյեմբերին՝ Սանահին գիւղին մէջ (ներկայիս՝ ՀՀ Ալաւերդի քաղաքի Սանահին թաղամաս): Գիւղական դպրոցը աւարտելէ ետք ընդունուած է Թիֆլիսի հոգեւոր ճեմարանը։ 1914-ին Միկոյեանը միացած է հայ կամաւորականներու ջոկատին, եւ մինչեւ 1915 թ. գարունը կռուած թրքական ճակատին վրայ ^{[աղբիւրի կարիք ունի]}, սակայն հիւանդութեան պատճառով ձգած է ծառայութիւնը եւ վերադարձած է Թիֆլիս։ 1916-ին ընդունուած է Էջմիածնի հոգեւոր ճեմարանը, իսկ յաջորդ տարիէն ետք սկսած է կուսակցական աշխատանքը Թիֆլիսի եւ Պաքուի մէջ:

Արդէն որպէս Պաքուի ՌՍԴ(բ) կ կոմիտէի նախագահութեան անդամ Միկոյեանը խմբագրած է նաեւ «Социал-демократէ եւ «Известия Бакинского Советаէ թերթերը:

Պաքուի կոմիսարներու տապալումէն ետք մնացած է Պաքուի մէջ` գլխաւորելով բոլշեւիկներու ընդյատակեայ շրջկոմը։

Թուրքերու կողմէն Պաքուն գրաւելէ անմիջապէս առաջ Միկոյեանը կրցաւ հասնիլ կոմիսարներու ազատ արձակման ու էւակուացիայի կազմակերպմանը։ Այնուհետեւ ան կոմիսարներուն շոգենաւով դուրս բերաւ Պաքուէն, սակայն Կրասնովոդսկի մէջ անոնք նորէն ձերբակալուեցան։ Միկոյեանը ազատուեցաւ 1919 թ. փետրուարին եւ հէնց նոյն տարուայ մարտին սկսաւ ղեկավարել ՌԿԿ (բ)-ի կովկասեան մարզկոմի Պաքուի գրասենեակը։

1919 թ. հոկտեմբերին ան կանչուեցաւ Մոսկուա եւ դարձաւ ՌԿԳԿ անդամ։ Բոլշեւիկներու կողմէն Պաքուն գրաւելէ ետք Միկոյեանը վերադարձաւ Պաքու որպէս 11-րդ բանակի ռազմայեղափոխական կոմիտէի լիազօր։ Այնուհետեւ, մինչեւ 1920 թուականը ղեկավարած է Նիժնի Նովգորոդի նահանգային կոմիտէն։

1926-1949 եւ 1953-1955 եղած է ԽՍՀՄ Կառավարութեան կազմին մէջ, ղեկավարելով, ըստ հերթականութեան, ԽՍՀՄ Արտաքին եւ ներքին առեւտուրի, Մատակարարման, Սննդի արդիւնաբերութեան ժողովրդական կոմիսարիաները, Արտաքին առեւտուրի, Առեւտուրի նախարարութիւնները։ 1946–1949 եւ 1953-1955 ան նաեւ ԽՍՀՄ Նախարարներու Խորհուրդի նախագահի տեղակալն էր, 1957-1964 թթ՝ առաջին տեղակալը։

Անաստաս Միկոյեանի անուան հետ է կապուած ԽՍՀՄ սննդի արդիւնաբերութեան ծաւալումը։ Դեռեւս 1931 թ., հանդիսանալով ԽՍՀՄ Սննդի արդիւնաբերութեան ժողովրդական կոմիսար, Անաստաս Միկոյեանը ԽՍՀՄ կառավարութեանը ներկայացուց Խորհրդային սննդի արդիւնաբերութեան զարգացման համալիր ծրագիր։ 1936 Միկոյեանը իր կնոջ՝ Աշխէնի հետ երկու ամիս այցով գտնուեցաւ ԱՄՆ-ի մէջ (ԽՍՀՄ պատմութեան մէջ կառավարութեան գործող անդամի ամենաերկարատեւ արտաքին ուղեւորութիւնն էր), որուն ընթացքին հիմնաւորապէս ուսումնասիրեց ամերիկեան սննդի արդիւնաբերութիւնը, մեծ ծաւալի տեխնիկական գնումներ կատարուեցան, որոնք նպաստեցին Խորհրդային սննդի արդիւնաբերութեան վերազինմանը։ Միկոյեանի շնորհիւ ԽՍՀՄ-ի մէջ սկսաւ պաղպաղակներու արտադրութիւնը։ Մինչեւ իր պաշտօնավարման վերջը Անաստաս Միկոյեանը անձնական հսկողութեան տակ կը պահէր պաղպաղակի որակը։

1962 աշխոյժօրէն մասնակցած է Կարիբեան ճգնաժամի կարգաւորմանը, անձամբ բանակցելով ջոն Քէնեդու եւ Ֆիդէլ Կաստրոյյի հետ։ Այդ ընթացքին Մոսկուայի մէջ մահացաւ անոր կինը։ Նոյեմբեր 1963 թուականին ան կը ներկայացնէր ԽՍՀՄ ղեկավարութիւնը Ջոն Քէնեդիի թաղման արարողութեանը։

1964 15 Յուլիս 1965 թուականէն․ 9 դեկտեմբեր, ԽՍՀՄ Գերագոյն Խորհուրդի Նախագահութեան նախագահն էր։ Այնուհետեւ մինչեւ 1974 ԽՍՀՄ Գերագոյն Խորհուրդի անդամ էր։

Անոր անունով կը կոչուի Մոսկուայի միսկոմբինատը^[10]:

Առանձին գիրքով ռուսերէն հրատարակուած են անոր յիշողութիւնները՝ «այսպէս եղած է վերնագրով^[11]:

Ընտանիք

Եղբայրը՝ Արտեմ Յովհաննէսի Միկոեան, ՄիԳ ինքնաթիռներու գլխաւոր շինարար։
Կինը՝ Աշխէն Ղազարի Թումանեան (1896—1962)։
Կնոջ եղբայրը՝ Հայկ Ղազարի Թումանեան, ռազմական գործիչ, գեներալ։
Որդիները՝
Ստեփան Անաստասի Միկոեան, (ծնած է՝ 1922-ին) փորձարկող օդաչու։
Վլատիմիր Անաստասի Միկոեան, (1924—1942) ռազմական օդաչու, զոհուած է Ստալինգրադի համար մարտերուն։
Ալեքսէյ Անաստասի Միկոեան, (1925—1986) ռազմական օդաչու։
Յովհանէէս (Վանօ) Անաստասի Միկոեան, (ծնած է՝ 1927 -ին) ինժեներ–շինարար։
Սերգօ Անաստասի Միկոեան, (1929—2010) միջազգայնագետ-պատմաբան։
Թոռը՝ Անաստաս Ալեքսէյի Միկոեան (կեղծանունը՝ Ստաս Նամին), երաժիշտ, երգաշար։

Երկեր

Պայքարի ուղիով, գիրք 1, Ե., 1972։
Քսանական թուականներու սկզբը (1919-1924 թթ. սկիզբը), Ե., 1978։
Так было։ Размышления о минувшем, М., 1999.

Գրականութիւն

Микоян С., Анатомия Карибского кризиса, М., 2006.

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան — Երևան: 1981. — հատոր 7. — է. 542.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ "Он сам смеялся над шуткой "от Ильича до Ильича"
↑ «Микоян пишет мемуары…»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-03-13-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-07
↑ Ռուսաստանի պետական արխիւի սոցիալ-քաղաքական պատմութեան բաժնի բարերար:
↑ 1 2 Այդ փաստաթուղթը, որուն հետ Անաստաս Միկոյեանը կը խնդրէ Ստալինին Հայաստանին մէջ գնդկահարուող անձերու թիւը 700-ով աւելցնել:
↑ «Անաստաս Միկոյեանի սարսափելի նամակը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2014-05-10-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-07
↑ Միկոյեանի արձանը որպէս յիշեցում(յօդուած hetq.am կայքում)
↑ Անաստաս Միկոյեան` հայ քաղաքական մտքի ամենայայտնի ու ամենահակասական գործիչը (յօդուած ankakh.com կայքում)^{[permanent dead link]}
↑ Անաստաս Միկոյեան. ինչ է արել նա Հայաստանի համար եւ ինչու նրա արձանը պէտք է դրուի Երեւանում (յօդուած news.am կայքում)
↑ «միկոյանիէ միսկոմբինատի պաշտօնական կայքէջը
↑ Микоян А.И. Так было. — М.: Вагриус, 1999, — 612 с.: 48 полос ч/б ил. ISBN 5-264-00032-8 [1]

Արտաքին յղումներ

Միկոեանի ելոյթը կոմունիստական համայնավարական կուսակցութեան ներկայացուցիչներու առջեւ:

Ուիքիպահեստ նախագիծի Անաստաս Միկոյեան ստորոգութեան մէջ կրնաք գտնել յաւելեալ պատկերազարդում այս նիւթի վերաբերեալ։

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1238720"_data-entity-id="Q123625363">[[:hy:s:Ինդեքս:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_7.djvu|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Երեւան|Երևան]]:_1981._—_հատոր&nbsp;7._—_է.&nbsp;542.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան — Երևան: 1981. — հատոր 7. — է. 542.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q123625363"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[2] "Он сам смеялся над шуткой "от Ильича до Ильича"

[3] «Микоян пишет мемуары…»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2013-03-13-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-07

[4] Ռուսաստանի պետական արխիւի սոցիալ-քաղաքական պատմութեան բաժնի բարերար:

[5] 1 2 Այդ փաստաթուղթը, որուն հետ Անաստաս Միկոյեանը կը խնդրէ Ստալինին Հայաստանին մէջ գնդկահարուող անձերու թիւը 700-ով աւելցնել:

[6] «Անաստաս Միկոյեանի սարսափելի նամակը»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2014-05-10-ին։ արտագրուած է՝ 2016-01-07

[7] Միկոյեանի արձանը որպէս յիշեցում(յօդուած hetq.am կայքում)

[8] Անաստաս Միկոյեան` հայ քաղաքական մտքի ամենայայտնի ու ամենահակասական գործիչը (յօդուած ankakh.com կայքում)^{[permanent dead link]}

[9] Անաստաս Միկոյեան. ինչ է արել նա Հայաստանի համար եւ ինչու նրա արձանը պէտք է դրուի Երեւանում (յօդուած news.am կայքում)

[10] «միկոյանիէ միսկոմբինատի պաշտօնական կայքէջը

[11] Микоян А.И. Так было. — М.: Вагриус, 1999, — 612 с.: 48 полос ч/б ил. ISBN 5-264-00032-8 [1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]