Ալեքսանտր Յարութիւնեան

Ալեքսանտր Յարութիւնեան;
Ծնած է	23 Սեպտեմբեր 1920[…]
Ծննդավայր	Երեւան, Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւն[…]
Մահացած է	28 Մարտ 2012 (91 տարեկանին)
Մահուան վայր	Երեւան, Հայաստան
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն; Հայաստան
Ազգութիւն	Հայ
Ուսումնավայր	Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան երաժշտական մասնագիտական դպրոց?; Երեւանի Կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոց
Կոչում	փրոֆէսոր
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Հարությունյանի կոնցերտը փողի և նվագախմբի համար?
Տեսակ	օփերա եւ դասական երաժշտութիւն
Մասնագիտութիւն	երգահան, երաժշտութեան ուսուցիչ, դաշնակահար, ժապաւէններու երաժշտութիւններու հեղինակ
Աշխատավայր	Հայֆիլհարմոնիա?; Երեւանի Կոմիտասի անուան պետական երաժշտանոց
Անդամութիւն	Խորհրդային Միութեան երաժշտահաններու Միութիւն, Հայաստանի Կոմպոզիտորներու Միութիւն եւ Հայաստանի կինեմատոգրաֆիստների միություն?
Կուսակցութիւն	Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն
Կայքէջ	alexanderarutiunian.com

Ալեքսանտր Գրիգոր Յարութիւնեան (23 Սեպտեմբեր 1920(1920-09-23)^[1]^[2]^[3]^[…], Երեւան, Հայաստանի Առաջին Հանրապետութիւն^[1]^[4]^[3]^[…] - 28 Մարտ 2012(2012-03-28)^[5]^[2], Երեւան, Հայաստան), երգահան եւ բազմաժանր ստեղծագործող^[7]: Խորհրդային եւ հայ երաժշտահան եւ դաշնակահար, Երեւանի պետական երաժշտանոցի փրոֆէսոր (1977), յայտնի է յատկապէս իր շեփորի քոնչերթոյով^[8], որ Նիւ Եորք Թայմզը նկարագրած է որպէս հնչեղ^[9]:

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է Երեւան, Գրիգոր եւ Ելեոնորա Յարութիւնեաններու ընտանիքէն ներս։ Հայրը զինուորական էր։

1927 թուականին մտած է Երեւանի պետական երաժշտանոցի մանկական խումբը, իսկ 1934-ին արտօնութիւն ստացած է երաժշտանոցի արուեստանոցը ուսանելու։ Աւարտած է Երեւանի երաժշտանոցը Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմի նախօրէին։

1946-1948-ին ստեղծագործած է Մոսկուայի հայ մշակոյթի տան մէջ։ 1954-ին եղած է Հայֆիլհարմոնիայի գեղարուեստական ղեկավարը: 1970-2008 դասաւանդած է Երեւանի երաժշտանոցին մէջ։

Ստեղծագործական կեանք[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1949-ին Յարութիւնեան կը գրէ «Տօնական նախերգանք»ը, որ առաջին անգամ կը ներկայացուի Լենինկրատի ֆիլհարմոնիքի մեծ դահլիճէն ներս, Եւկէնի Մրաւինսքիի ղեկավարութեամբ: Մոսքուայի երաժշտական համաժողովին Արամ Խաչատրեանը անոր ներկայացուց որպէս խոստումնալից խորհրդային երաժշտահան:

«Սայեաթ-Նովա» օփերա^[10]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Арутюнян Александр Григорьевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Երաժշտություն
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — 1990. — հատոր 3.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 6. — է. 315–316.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Armenian composer Alexander Harutyunyan dies at 92
↑ Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: 2005. — հատոր 1. — է. 625.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a>
↑ «Զարթօնքի» Երգարանը
↑ Timofei Dokschitzer | Alexander Harutyunyan , Trumpet Concerto, YouTube
↑ CLASSICAL MUSIC AND DANCE GUIDE, The New York Times, August 4, 2000(անգլերէն)
↑ Ալեքսանտր Յարութիւնեանի «Սայեաթ-Նովա» օփերան Բեմադրուցաւ Լոնտոնի Մէջ^{[permanent dead link]}

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Арутюнян_Александр_Григорьевич_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Арутюнян Александр Григорьевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q63484499">Երաժշտություն<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Երաժշտություն
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63484499"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1525071_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q13053618">Հայկական_համառոտ_հանրագիտարան<span_class="wef_low_priority_links">_—_1990._—_հատոր&nbsp;3.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան — 1990. — հատոր 3.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053618"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1239328"_data-entity-id="Q2657718">[[:hy:s:Հայկական_սովետական_հանրագիտարան|Հայկական_սովետական_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:Վիքտոր_Համբարձումեան|Վ.&nbsp;Համբարձումյան]],_[[:Կոստանդին_Խուդաւերդեան|Կ.&nbsp;Խուդավերդյան]]_—_1974._—_հատոր&nbsp;6._—_է.&nbsp;315–316.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան / խմբ. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — 1974. — հատոր 6. — է. 315–316.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q164396"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6429958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2657718"></a>

[[http://www.panarmenian.net/eng/news/100660_Armenian_composer_Alexander_Harutyunyan_dies_at_92]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Armenian composer Alexander Harutyunyan dies at 92

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q1787111"_data-entity-id="Q28722393">[[:d:Q28722393|Ով_ով_է._հայեր]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_խմբ._[[:hy:Հովհաննես_Այվազյան|Հ.&nbsp;Այվազյան]]_—_[[:Երեւան|Երևան]]:_2005._—_հատոր&nbsp;1._—_է.&nbsp;625.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a></div>-6] Ով ով է. հայեր / խմբ. Հ. Այվազյան — Երևան: 2005. — հատոր 1. — է. 625.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13053761"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1953"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28722393"></a>

[7] «Զարթօնքի» Երգարանը

[8] Timofei Dokschitzer | Alexander Harutyunyan , Trumpet Concerto, YouTube

[9] CLASSICAL MUSIC AND DANCE GUIDE, The New York Times, August 4, 2000(անգլերէն)

[10] Ալեքսանտր Յարութիւնեանի «Սայեաթ-Նովա» օփերան Բեմադրուցաւ Լոնտոնի Մէջ^{[permanent dead link]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]