Քոփենհակըն

Քոփենհակըն
Բնակավայր
	Քոփենհակըն
	դան․՝ København
	Զինանշան
Երկիր	Դանիա
	Frank Jensen
Տարածութիւն	86,20 քմ²
ԲԾՄ	14 մեթր
Բնակչութիւն	602 481 մարդ (1 Յունուար 2017)
Կը գտնուի ափին	Էրեսուն
Ժամային գօտի	ԿԵԺ
Հեռախօսային ցուցանիշ	3
Փոստային ցուցանիշ	1000
Պաշտօնական կայքէջ	kk.dk

հֆնյ

Քոփենհակըն^[3] (դան․՝ København [kʰøb̥ənˈhaʊ̯ˀn], հին դան․՝ Køpmannæhafn - «Արեւտրականներու նաւահանգիստ», լատ.՝ Hafnia), Դանիոյ մայրաքաղաքը եւ խոշորագոյն բնակավայրը։ Կը գտնուի Զելանտա, Սթոքհոլմէն եւ Ամագեր կղզիների վրա։ Պատմական քաղաքի բնակչութիւնը կը կազմէ ավելի քան 500 հազար մարդ, արուարձաններով՝ աւելի քան 1 մլն մարդ։ Կոպենհագէնի մի մասն կը կազմէ Քրիստիանիա ազատ քաղաքը, որ ունի մասամբ ինքնակառավարութիւն։

Պատմական ակնարկ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Առաջին անգամ Քոփընհակընը պատմական աղբիւրներուն մէջ յիշատակուած են 1043 թուականին, Հավն նաւահանգիստի անուամբ։ Իսկ 1170 թուականէն անուանուած է Քոփընհակըն։

1254 թուականին ստացած է քաղաքի կարգավիճակ։ 1416-ին անցած է թագաւորի անմիջական իշխանութեան տակ եւ ստացած լայն արտօնութիւններ, իսկ 1433-ին դարձած է թագաւորանիստ քաղաք։

Ճարտարապետութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Քոփընհակընի հին մասին մէջ պահպանուած է նեղ ու ոլորուն փողոցներով միջնադարեան գբդաձեւ յատակագիծը։ Ճարտարապետական յուշարձաններէն են՝ Կրիստիանսբորգ պալատ-պառլամէնտը (1733-1740), Բիրժան (1619-1640), Թորտվալսենի թանգարանը (1839-1848), Ռոսենբերգ պալատը (1606-1634), միջնաբէրդն (1661), բարոկկո ոճի Շառլոտենբերգ պալատը (1672-1677) և Ամալիենբորգ պալատաին համալիրը (շինարարութեան սկիզբը՝ 1750), ռատուշան (1892-1905)։

20-րդ դարին սկզբէն քաղաքն աճած է դէպի հիւսիս-արեւմուտք եւ հարավ՝ միաձուլվէլով արվարձաններին, որտէղ կառուցած էն բնակէլի համալիրներ։ 20-րդ դարէն կառույցներէն էն Գրունդտվիգի եկեղէցին (1921-1940), ռադիոկենտրոնի համալիրը (1938-1945), «ՍԱՍ» ավիաընկերութեան շէնքը (1959)։ Կոպենհագէնի զարգացման գլխավոր հատակագիծը հրապարակած է 1948-ին (ճարտարապէտ՝ Ս. Է. Ռասմուսսէն)։

Թատրոններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արքայական թատրոն (Det Kongelige Teater) - Դանիայի ամենամէծ թատրոնը, հիմնադրված է XVIII դարում, առաջին ազգային թատրոն է^[4]
Նոր թատրոն (Det Teater Ny) - Դրամատիկական թատրոն, բացված 1908 թ. սեպտեմբերի 19
Օպերայի տուն (Operaen Pa Holmen) աշխարհի օպերաների տներէն ամենաթանկ եւ նորագույներէն մեկը։^[4] Տրամադրված է Դանիայի թագավորական թատրոնին
Թատրոնի տուն (Skuespilhuset) - Դրամատիկական թատրոն։ Տրամադրված է Դանիայի թագավորական թատրոնին

Յայտնի բնակիչներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հանս Քրիստիան Անդերսեն - գրող և բանաստեղծ
Նիլս Բոր - ֆիզիկոս
Լյուդվիգ Հոլբերտ - նորվեգա-դանիական գրող, ակնարկագիր, փիլիսոփա, պատմաբան և դրամատուրգ
Սյորեն Կիերկեգոր - փիլիսոփա, բողոքական աստվածաբան և գրող
Լարս ֆոն Թրիեր - ռեժիսոր, սցենարիստ, պրոդյուսեր, դերասան, մոնտաժող, օպերատոր և կոմպոզիտոր