Փոսիդոնասի տաճար, Սունիօ

Փոսիդոնասի տաճար, Սունիօ
Փոսիդոնասի տաճար
	Փոսիդոնասի տաճար, Սունիօ
	Ναός του Ποσειδώνα
	Փոսիդոնասի տաճար, նկարուած հնաբանական վայրէն
Երկիր	Յունաստան
Շրջան	Ատիկէ
Հիմնադրուած է՝	ՔԱ 5-րդ դար
ԲԾՄ	60 մեթր

Փոսիդոնասի տաճար (յուն․՝ Ναός του Ποσειδώνα), Սունիօ, Ատիկէ, Յունաստան։ Հին յունական տաճար մըն է, նուիրուած Փոսիդոնասին։ Յայտնաբերուած են արձանագրութիւններ որոնք կը փաստեն թէ Սունիօ հրուանդանին վրայ Ք․Ա․11րդ դարէն իսկ սրբավայրեր կառուցուած են։ Անոնցմէ ամենէն ծանօթներն են՝ Աթինա Սունիադա տաճարը եւ Փոսիդոնասին տաճարը․ կ՛ենթադրուի թէ անոնք կառուցուած են Ք․Ա․700-ին, իսկ անոնց «քուրոս»ները (կամ կուրոս) ժամանակագրուած են 100 տարի ետք։

Փոսիդոնաս հին յոյներուն «ծովու աստուած»ն էր։ Հին Աթէնքին գոյատեւման համար կարեւոր էր առեւտուրի, ինչպէս նաեւ իր ծովուժին ազատ զարգացումը, մանաւանդ Ք․Ա․5րդ դարուն ընթացքին։

Տեղեկութիւններ

Կը գտնուի Ատիկէին հարաւային ծայրամասին Սունիօ հրուանդանին վրայ եւ երեք կողմէն շրջապատուած է Էգէական ծովէն։ Անոր ռազմական դիրքը կարեւոր դեր ունեցած է հին տարիներուն մանաւանդ, որովհետեւ Աթէնքին ծովու սահմանն էր․ Ատիկէ մօտեցող նաւերը հեռուէն դիւրին կը նկատուէին։

Հին տաճարը (աւերակները ժամանակագրուած են արքայիք շրջանէն) ըստ հնաբաներուն, շատ հաւանաբար կործանուած է Ք․Ա․480-ին պարսկական բանակին կողմէն՝ Քսերքսես Ա․ արշաւանքին ընթացքին։ Իսկ Փոսիդոնասին տաճարը, կառուցուած է Բերիքլիսին շրջանին (Ք․Ա․444 - Ք․Ա․440)։ Արխարհագէտ Ստրապոն, Փոսիդոնասին տաճարին համար ըսած է հետեւեալը․- «Երայսթոս (Էվիա)․․ յարմար դիրք ունի անոնց համար որ Ասիայէն Ատիկէ կը ճամբորդեն, որովհետեւ Սունիոյին մօտ է․ ունի Փոսիդոնասին տաճարը, եւ ամենէն կարեւորը, հոն կայ նաեւ բնակավայր մը (Η Γεράιστος [στην Εύβοια]... βρίσκεται σε βολική τοποθεσία για όσους ταξιδεύουν απέναντι από την Ασία προς την Αττική, καθώς είναι κοντά στο Σούνιο. Έχει τον ιερό ναό (ιέρωνα) του Ποσειδώνα, το πιο αξιοσημείωτο από αυτά σε εκείνο το μέρος, και επίσης έναν αξιόλογο οικισμό)»։

Ճարտարապետութիւն

Տաճարին իւրաքանչիւր կողմ կազմուած էր 23 միջանկեալ քարաքարերէ։ Հազուագիւտ տաճարներէն է որոնց առաստաղը մարմարէ (Աղրիլեզայի քարահանքերու մարմար՝ հիւսիս-արեւելեան Ատիկէ) կառուցուած են, ինչպէս նաեւ տաճարին սիւները, եւ այլ մասեր։ Տաճարին կեդրոնը բացի սիւաշարէն, կար քառանկիւն, առանց պատուհաններու պաշտամունքի սրահը (ναός), նման Իֆեսթոսին տաճարին։ Մուտքը նայող սրահը մասը կ՛նդգրկէր պաշտամունքի նկարը՝ Փոսիդոնասին պղինձէ հսկայ արձանը, 6մ․ բարձրութեամբ։ Տաճարին մէջ, պատերուն վրայ փրկուած են սրբագրութիւններ։

Հնաբանութիւն

Վալերիոս Սթայիսին պեղումներ

Վալերիոս Սթայիսին պեղումները՝ Փոսիդոնասին տաճարին, ինչպէս նաեւ Աթինա Սունիադայի տաճարին, որոնք տեղի ունեցան 1897 - 1915, միակ ստոյգ եւ կարեւոր պեղումներն են, որոնք կատարուած են Սունիոյի շրջակայքը։ Վալերիոս Սթայիս, յայտնաբերած է կարասներու կարեւոր շարք մը, որ կ՛ընդգրկէ թրծակաւէ պատկերացումներ, սալակներու գծագրութիւններ, փոքր քանդակներ, կնիքներ, բզեզագրութիւններ, ֆայեանսի հմայնքներ եւ մետաղէ իրեր։ Այդ յայտնաբերուած իրերը, բաւական տեղեկութիւններ կու տան եւ նաեւ կը փաստեն Փաւսանիաս աշխարհագէտին պնդումներուն թէ գահավէժ տաճարը Աթենա աստուածուհիին նուիրուած էր։ Սթայիս, իր յայտնաբերած իրերուն շնորհիւ, եզրափակած է թէ երկու տաճարներուն աւերակները եւ քանդուած իրերը յառաջացած են Ք․Ա․ 479-ին պարսիկներուն կողմէն։

Յայտնաբերուած են նաեւ 1907-ին Վոթրոս (Βότρος կամ bothros), կենդանաձեւ պատկերացումներ եւ արքայիք (հնագոյն տարիներու) տաճար մը, որ ըստ յայտնաբերած հնաբանին՝ Wilhelm Dörpfeld-ին (1884), Փոսիդոնասին տաճարէն նախապէս կառուցուած հնագոյն կիսաւարտ տաճարի մը աւերակներ են։

Տաճարին աշխարհացրիւ սիւները

Իտալիա

1825-ին տաճարին հարաւ արեւմտեան անկիւնէն երկու սիւներ կործանեցան։ Աւստրիոյ կայսերական Ծովուժին նաւապետ Amilcare Paulucci-ի հրահանգով այդ երկու սիւները «Venetian Arsenal» փոխադրուեցան 1826-ին։ Աւելի ուշ, ութը բնիկ սիւներէն հինգը, ինչպէս նաեւ կեդրոնական սիւնը զետեղուեցան նոր դասական ոճով կառուցուած Վենետիկի «Fondamenta Briati » պալատին պարտէզին մէջ։ Իսկ շատ լաւ վիճակի փրկուած սեպատախտակ մը ΕΥΘΥ եւ Ε (Ք․Ա․5րդ դարու գրութիւն) արձանագրութեամբ տեղափոխուեցաւ եւ զետեղուած էր Վենետիկի «Seminario Patriarcale»ին մէջ․ ներկայ տեղաւորումը յայտնի չէ։

Անգլիա

Հինգ սնամէջ սիւներ մեր օրերուն կը գտնուին Անգլիա։ Չորսը կը գտնուին Chatsworth House եւ կը ծառայեն իբր յենարան William Cavendish, Devonshire-ի 6րդ Դուքսի (21-5-1790 / 18-1-1858) կիսանդրիին։ Բրիտանական թանգարանը նաեւ ունի սիւն մը եւս, հաւանաբար եօթներորդը։