Տասնվեցային համակարգ

Տասնվեցային համակարգ` 16 նիշերով հաշուարկման համակարգ

Գրութիւնը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Այս համակարգի թիւերու գրառման համար որպէս նիշեր կը հանդիսանան տասնային համակարգի 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 թվանշաններն ու լատինական այբուբենի առաջին վեց գլխատառերը` A, B, C, D, E, F կամ որոշ պարագաներուն տողատառերը՝ a, b, c. d, e, f։[1]
Միւս հաշուարկային համակարգերով գրառուած թիւերէն տարբերակելու համար կը գրուի համապատասխան ցուցիչով, օրինակ՝ 144310=5A316

Կիրառումը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Լայնորեն կը կիրառուէ համակարգչային ծրագրաւորման բնագաւառին, այն բանի շնորհիւ, որ ժամանակէն համակարգիչներուն հիշողութեան նուազագոյն միաւորը պայթն է, որն ունի 8 պիթ եւ որու մեծութիւնը յարմար է գրառել երկու տասնվեցային նշաններով։
  • URL-ի նշաններու քոտերը կը գրուեն որպէս %-ով նախանծաւորուած տասնվեցային զոյգեր՝ http://www.example.com/name%20with%20spaces ուր %20-ը բացատի (դատարկութեան) քոտն է, եւ 2016-ը կը համապատասխանէ տասնային 32-ին:
  • Եունիքոտին նշանները կը գրառուեն տասնվեցային տեսքով, օգտագործելով չորս թուանշան, անհրաժեշտութեան պարագային՝ նախորդող զէրոներով։ Իւրաքանչիւր նշանի կը տրուի U+ գրութեանը յաջորդող քառանիշ տասնվեցային թիւի տեսքով քոտ, այսպէս, U+20AC-ը եւրոյի նշանի (€) քոտն է։
  • HTML գոյներու երեք R, G եւ B բաղադրիչները կը գրառուեն տասնվեցային տեսքով[2]։ Իւրաքանչիւր գոյնի կը շնորհուի երեք երկնիշ տասնվեցային թիւի տեսքով քոտ, որոնցմէ առաջինը կարմիր գոյնի պարունակութիւնն է, երկրորդը՝ կապոյտի, երրորդը՝ կանաչի։ Զորօրինակ, կապտականաչ   գոյնի քոտը #1164B4-ն է, ինչը կը նշանակի, որ այդ գոյնին մէջ երեք հիմնական գոյներու պարունակութիւնները կը կազմեն՝ կարմիրինը՝ 1116=17, կանաչինը՝ 6416=100 եւ կապոյտինը՝ B416=180:

Քոտաւորման այս ձեւը անորով յարմար է, որ իւրաքանչիւր հիմնական գոյնի պարունակութիւնը կրնայ ներկայացուիլ մինչեւ FF16=255 հատ մակարդակներով։

Այլ Համակարգերու Անցումը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Տասնվեցորդային թիւի տասնային գրառմանն անցումը կ'արուի նոյն սկզբունքով, ինչպէս ատիկա կը կատարուի հաշուարկման միւս համակարգերուն մէջ, այսինքն՝ թիւը կը ներկայացուի հաշուարկման համակարգի հիմքի, տվեալ պարագային՝ 16-ի աճողական աստիճաններու եւ թիւի թուանշաններու արտադրեալի գումարի տեսքով, զորօրինակ, 2AF316 թիւի համար անհրաժեշտ է կատարել հետեւեալ գործողութիւնները՝

2AF316=(216 × 163) + (A16 × 162) + (F16 × 161) + (316 × 160)=(2 × 4096) + (10 × 256) + (15 × 16) + (3 × 1)=1099510:
Երկնիշայինին Անցումը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Համակարգիչներու մեծ մասը կը ձեռնածեն երկնիշային տուեալներով, սակայն ատիկա մարդուն համար դժուարութիւններ կը ստեղծէ անգամ համեմատաբար փոքր թիւի երկուային նիշերու մեծաքանակութիւնը: Քանի որ մարդոց մեծ մասին համար սովորական է տասնային համակարգը, առաւել դիւրին է երկնիշայինը տասնվեցայինի, քան տասնայինի փոխարկելը, քանի որ իւրաքանչիւր տասնվեցային նշանը կը փոխարկուի պիտերու ամբողջական քանակութեան (410):
Այս օրինակով 11112-ը կ'այլաւորուէ տասնայինի: Քանի որ երկնիշային թիւի իւրաքանչիւր դիրքին կրնայ ըլլայ 1 կամ 0, անոր արժէքը աւելի դիւրին է որոշել աջէն՝

  • 00012 = 110
  • 00102 = 210
  • 01002 = 410
  • 10002 = 810

Հետեւաբար՝

11112 = 810 + 410 + 210 + 110
  = 1510

Վարին օրինակը կը ցուցնէ երկնիշային թիւի փոխարկումը տասնայինի իւրաքանրիւր նիշը տասնային փոխարկելով եւ արդիւնքները գումարելով՝

010111101011010100102 = 26214410 + 6553610 + 3276810 + 1638410 + 819210 + 204810 + 51210 + 25610 + 6410 + 1610 + 210
  = 38792210

Ասոր հետ համեմատած, երկնիշայինէն անցումը կը կատարուի յուրաքանչիւր չորսական նիշերու փոխկերպումով եւ արդիւնքներու գոմարումով՝

010111101011010100102 = 0101  1110  1011  0101  00102
  = 5 E B 5 216
  = 5EB5216

Տասնվեցայինէ դէպի երկնիշայինի անցումը կը կատարուի նոյն եղանակով:

Տես նաեւ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  1. Տասնվեց Նիշային Համակարգ(անգլերէն)
  2. «Hexadecimal web colors explained»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2006-04-22-ին։ արտագրուած է՝ 2018-04-14