Նոքալաքեւի

Բնակավայր
Նոքալաքեւի
վրաց.՝ ნოქალაქევი
Երկիր	Վրաստան
Հիմնադրուած է՝	ՔԱ 1 հազարամեակ
Ժամային գօտի	UTC+4։00

Նոքալաքեւի (վրաց.՝ ნოქალაქევი, բառացի՝ վայր, ուր եղած է քաղաք, հին յուն․՝ ἀρχαῖος πόλις — հին քաղաք), քաղաք-ամրոց արեւմտեան Վրաստանի մէջ՝ Սենակիի մունիցիպալիտետի մէջ։ Եղած է Լազիկէի մայրաքաղաքը։ Այս վայրին մէջ գտնուած է Այա լեգենդար քաղաքը, ուր, ըստ աւանդութեան, եկած են արգոնաւորդները։

Պատմութիւն

Նոքալաքեւիի մէջ հինէն տեղակայուած է, որ եղած վրացական մեծ քաղաք։ Վրացի հեղինակները զայն կոչած են Արքեոպոլիս, սակայն աւելի հին վրացական ժամանակագրութիւններուն մէջ ան յայտնի է Ցիխէ Գոջի անուամբ։

Պատմական ժամանակագրութեան համաձայն՝ քաղաքը հիմնադրուած է Լազիկէի էրիսթաւի Քուջիի կողմէն մ.թ. III դարուն։ Ցիխէ Գոջին Լազիկեի մայրաքաղաքը եղած է IV—VIII դարերուն։ Բիւզանդիոնի ու Սասանեան Պարսկաստանի միջեւ մղուող Լազիկէի պատերազմի հիմնական գործողութիւնները տեղի ունեցած են հենց մայրաքաղաքի շրջակայքին մէջ։ Պատերազմի ժամանակ քաղաքը դիմակայած է երկու պաշարման, սակայն երրորդի ժամանակ գրաւուած է պարսիկներու կողմէն (554 թուական)։ Լազիկէի ու բիւզանդական միացեալ զօրքերը շուտով կը վերագրաւեն քաղաքը։ 697 թուականին քաղաքին մէջ կը տեղակայուին Լազիկէի մէջ արաբական հիմնական կայազորները։ 737/738 թուականին քաղաք կը ներխուժէ արաբ զօրավար Մարուան II-ը եւ կ՛աւերէ զայն։ Այդ ժամանակ քաղաքի բնակչութեան մեծ մասը կը կոտորուի կամ ստիպուած կ՝ ըլլայ փախչիլ դէպի հիւսիս՝ Ինգուրի գետի ափամերձ տարածքները։ Արաբական տիրապետութեան շրջանին քաղաքը կարճ ժամանակամիջոցի ընթացքին կորսնցուց իր նախկին նշանակութիւնը ու վերածուեցաւ փոքրիկ գիւղի։ Նոքալաքեւին նորէն սկսաւ զարգանալ XVI—XVIII դարերուն, երբ քաղաքը դարձաւ Օդիշիի տիրակալներու նստավայր։

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 
• 

Գրականութիւն

• ზაქარაია პ., ლომოური ნ., ლიქვინაძე ს., ნოქალაქევის ექსპედიციის 1973 წლის მუშაობის მოკლე ანგარიში, წიგნ.,։საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის არქეოლოგიური ექსპედიციები, ტ. 4, თბ., 1975
• ლომოური ნ., ეგრისის სამეფოს ისტოyhiyრია, ტბ., 1968
• ყაუხჩიშვილი ს., ლექციები ბიზანტიის ისტორიიდან, ტ. 1, თბ., 1948

Արտաքին յղումներ

• Веб-страница музея Archived 2007-07-17 at the Wayback Machine.
• Археополис // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона ։ в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.