Նահապետ Ապտալեան

Նահապետ Ապտալեան
Ծնած է 1844
Ծննդավայր Կիւրին, Սեբաստիոյ նահանգ, Թուրքիա
Մահացած է 1895
Քաղաքացիութիւն  Օսմանեան Կայսրութիւն
Կրօնք քրիստոնէութիւն
Կրթութիւն Նիւ Եոր­քի բժշկա­կան գոլէճ
Մասնագիտութիւն բժիշկ

Նահապետ Ապտալեան (1844, Կիւրին, Սեբաստիոյ նահանգ, Թուրքիա - 1895), հայ բժիշկ։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է 1844 թուականին Սե­բաս­տիոյ նահանգի Սեբաստիոյ գաւառի Կիւ­րի­նի գաւառակի կեդրոն Կիւրին քաղաքին մէջ։ Սորված է ամերիկացի միսիոներներու Մարզուանի Անա­տո­լիա գոլէճին մէջ, որուն ուսանողները, բացի մի քանի յոյնէ, հայեր էին։ Բարձր յառաջադիմութեամբ աչքի իյնալով՝ շահած է գոլէճի ամերիկացի տնօրէնի համակրանքը եւ անոր հոգածութեամբ մեկնած՝ ԱՄՆ-ի Քոնեքթիքըթ նա­հան­գի «Հարթ­ֆորթ» քաղաքի աստուածաբանական դպրոցէն ներս ուսանելու, զոր նաեւ աւարտած է բարձր յառաջադիմութեամբ։ 1877 թուականին Հարթֆորդի մէջ ձեռնադրուած է քարոզիչ եւ ստացած՝ ամերիկեան քաղաքացիութիւն։ Այս տարիներուն սորված է Նիւ Եոր­քի բժշկական գոլէճին մէջ ու հմտացած է վիրաբուժութեան ճիւղին մէջ։ 1879 թուականին աւարտելով բժշկական կրթութիւնը՝ վերադարձած է Թուր­քիա։ 1882 թուականին Պրու­սա­յի նա­հան­գի ­կոմիդի­ոյ գաւառակի կեդրոն Նիկոմիդիա (Իզմիթ) քաղաքին մէջ ամուսնացած է օրիորդ Հայկանոյշ Պէյազեանի հետ, այնուհետեւ կրկին մեկնած է ԱՄՆ ու իր մօտ հրաւիրած՝ կնոջը։ 1884 թուականին՝ Կիւ­րին քաղաքի կառավարութեան մասնաւոր հրաւէրով, վերադարձած է Թուրքիա եւ հաստատուած՝ ծննդավայրի մէջ։ 1884-1895 թուականներուն, Ամերիկեան Պորտի միսիոներ եւ կառավարական բժիշկ նշանակուած՝ Կիւրինի մէջ։

Սպանութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

1895 թուականին, օր մը թուրքերը Կիւրինի հայկական տուներու վրայ յարձակած են, որոնց կարգին՝ իրենց լաւ ծանօթ բժիշկ Նահապետ Ապտալեանի տան վրայ։ Բժիշկի կինը՝ զաւակներուն հետ, փախած ու ապաստանած է հայոց եկեղեցւոյ մէջ։ Բժիշկին նախօրոք, վիրաբուժական գործողութիւն կատարելու պատրուակով, հրաւիրած են կառավարչատուն, ուր անոր մտերիմ թուրք ոստիկանը սպանած է զինք թունաւոր գնդակով՝ 51 տարեկան հասակին։ Այդ ահաւոր օրերէն յետոյ տիկին Հայկանոյշ, մեկնելով Կոստանդնուպոլիս՝ ԱՄՆ-ի հիւպատոսի միջոցով, բողոք յղած է Թուրքիոյ կառավարութեան՝ ԱՄՆ քաղաքացի ամուսինի սպանութեան համար եւ յաջողութեամբ փոխհատուցում ստացած։ Յետագային տիկին Հայկանոյշ Ապտալեան, զաւակներուն հետ տեղափոխուած է ԱՄՆ, ուր անոր դուստրը՝ Զապէլ Ապտալեան, ստացած է բժշկական կրթութիւն։

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Յարութիւն Մինասեան, Օսմանեան կայսրութիւնում Թուրքիայի Հանրապետութիւնում բռնաճնշումների եւ ցեղասպանութեան ենթարկուած հայ բժիշկներ, Երեւան, «Լուսաբաց», 2014 — 520 էջ։

Գրականութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Պատմագիրք Կիւրինի, պատասխանատու խմբագիր՝ Պետրոս Մինասեան, Պէյրութ, 1974, 823 էջ։