Յովհաննէս Հախվերդեան

Յովհաննէս Հախվերդեան
Ծնած է	29 Յունիս (11 Յուլիս) 1873
Ծննդավայր	Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսական Կայսրութիւն
Մահացած է	28 Մարտ 1931(1931-03-28) (57 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն	Ռուսական Կայսրութիւն  Խորհրդային Միութիւն
Ուսումնավայր	Պետերբուրգի առաջին կադետական կորպուս?
Մասնագիտութիւն	զինուորական
Վարած պաշտօններ	Հայաստանի Հանրապետութեան պաշտպանութեան նախարար

Յովհաննէս Հախվերդեան (Իւան Ախվերդով, 29 Յունիս (11 Յուլիս) 1873, Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսական Կայսրութիւն - 28 Մարտ 1931(1931-03-28), Մոսկուա, Խորհրդային Միութիւն), ռազմական գործիչ, ռուսական բանակի զօրավար-հազարապետ, հայկական բանակի զօրավար-տեղակալ: Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան առաջին ռազմական նախարար:

Կեանք եւ գործունէութիւն

Ծնած է Փեթերսպուրկ: Ունեցած է երկու եղբայր, որոնք նոյնպէս զինուորականներ եղած են: Կրթութիւնը ստացած է Ս. Փեթերսպուրկի առաջին զինուորական աշակերտական զօրաբանակի վարժարանին մէջ, զոր աւարտած է 1890-ին, իսկ 1 Սեպտեմբերէն անցած է ծառայութեան:

Ուսում

Ուսումը շարունակած է Պաւլովեան ռազմական ուսումնարանին մէջ, զոր աւարտած է 1892-ին` ճանչցուելով իբրեւ լաւագոյն ուսանողներէն մէկը, ստացած է պոդպորուչիկի կոչում` ծառայութեան տեղափոխուելով Սամարայի 147-րդ հետեւակային գունդ:

5 Օգոստոս 1895-ին ստացած է պորուչիկի կոչում: 1899-ին ընդունուած է Գլխաւոր սպայակոյտի Նիկոլայեւեան ակադեմիա, որ աւարտած է 1902-ին,  մինչ այդ 6 Մայիս 1900-ին ստացած է զօրագլուխի կոչում:

Ծառայութիւններ

Վերադառնալով ծառայութեան վայր` 1902-ին մասնակցած է փեթերսպուրկեան ռազմական շրջանի մէջ ռազմական հաւաքի: Նոյն թուականին կցուած է ծառայութեան Գլխաւոր սպայակոյտին 28 Մայիսին ստանալով զօրագլուխի կոչում:

17 Հոկտեմբեր 1902-17 Փետրուար 1904 եղած է Սամարայի հետեւակային 147-րդ գունդի մէջ վաշտի հրամանատար: 17 Փետրուարին տեղափոխուած է Գլխաւոր սպայակոյտ:

Ռուս-ճափոնական պատերազմի ժամանակ եղած է Յատուկ ծառայութիւններու աւագ սպայ` Ա. Սիպերիական ռազմական զօրաբանակի մէջ, մինչեւ 27 Փետրուար 1906, այնուհետեւ յատուկ ծառայութիւններու սպայ` Սեմիրեչենսկի շրջանի սպայակոյտին մէջ, մինչեւ 27 Յունիս 1909. մինչ այդ 2 Ապրիլ 1906-ին ստացած է փոխգնդապետի կոչում: 1 յունիս 1909 թուականէն 27 Սեպտեմբեր եղած է Վիպորկեան գունդի գումարտակի հրամանատար:

9 Հոկտեմբեր 1909-23 Յուլիս 1913 եղած է Թուրքիստանի ռազմական շրջանի աւագ օգնական, իսկ 18 Ապրիլ 1910-ին կը ստանայ գնդապետի կոչում՝ «գերազանց ծառայութեան համար» հիմնաւորումով:

18 Յուլիս 1914 նշանակուած է Սվեապորկի ամրոցի սպայակոյտի պետ:

1 Մայիս 1915-11 Մայիս 1916 հանդիսացած է Լվովի մէջ տեղակայուած 3-րդ ֆինլանտական հրաձգային գունդի հրամանատար, 22 Հոկտեմբեր 1915-ին` 42 տարեկան հասակին ստացած է զօրավար-հազարապետի կոչում: Նոյն թուականի 11 մայիսէն 26 յուլիս` Տրապիզոնի 127-րդ հետեւակային բաժանումի սպայակոյտի պետ:

26 Յուլիս 1916-էն մինչեւ 1917 Փետրուար եղած է Կովկասեան Բ. հեծելազօրային զօրաբանակի սպայակոյտի պետ, որ տեղակայուած էր Պարսկաստանի մէջ:

1917-ի Յունիսին` 5-րդ ֆինլանտական, ապա` 3-րդ հրաձգային բաժանումներու հրամանատար (հարաւ-արեւմտեան ռազմաճակատ): 1917-ի աւարտին լքած է ծառայութիւնը եւ տեղափոխուած` Կովկաս:

Առաջին համաշխարհային պատերազմ

Հայաստանի անկախացումէն ետք, 15 Յունիս 1918-ին նշանակուած է Հայաստանի Հանրապետութեան առաջին զինուորական նախարար: Չըլլալով որեւէ կուսակցութեան անդամ` Հախվերդեանը կը ստանայ տարբեր քաղաքական ուժերու աջակցութիւնը:

1919-ին, Յովհաննէս Քաջազնունիի հրաժարականէն ետք, կը լքէ պաշտօնը` վարելով Գլխաւոր սպայակոյտի պետի պաշտօնը:

1919 Նոյեմբերին բանակի ազգայնացման փորձերու ու հայերէնը իբրեւ բանակի միակ գործածուող լեզու սահմանելու փորձերուն պատճառով հրաժարական կու տայ` լքելով բանակը այլ ռուսալեզու սպաներու հետ միասին:

1920-ի մայիսեան ապստամբութենէ ետք, Համօ Օհանջանեանի կառավարութեան օրով եղած է ռազմական նախարարի տեղակալ:

Խորհրդային շրջան

Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք Հախվերդեան 1500 հայ զինուորականներու հետ միասին կը ձերբակալուի պոլշեւիկներու կողմէ եւ հետիոտն կ՛աքսորուի մինչեւ Մոսկուայի մերձակայքը, ապա` Ռեազանի համակեդրոնացման ճամբար:

Հետագային արտագաղթած է, այնուհետեւ վերադարձած հայրենիք: Ծառայած է խորհրդային բանակին մէջ: Այնուհետեւ աշխատած է Լենինկրատի (այժմ` Ս. Փեթերսպուրկ) մէջ` իբրեւ «Արմենթորկ»-ի հաշուապահ:

Յովհաննէս Հախվերդեանը 23 Դեկտեմբեր 1930-ին ձերբակալուած է` «Վեսնա»-ի գործով: Դատապարտուած է Խորհրդային Միութեան Քրէական օրէնսգիրքի 58-րդ յօդուածի 11-րդ ենթակէտով` իբրեւ հակայեղափոխական գործունէութիւն ծաւալած անձ:

Գնդակահարուած է 28 Ապրիլ 1931-ին: 20 Հոկտեմբեր 1989-ին յետմահու արդարացուած է: