Ճոն Նաշ

Ճոն Նաշ; անգլերէն՝ John Forbes Nash
Ծնած է	13 Յունիս 1928[…]
Ծննդավայր	Բլյուֆիլդ, Մերսեր շրջան, Արևմտյան Վիրջինիա
Մահացած է	23 Մայիս 2015[…] (86 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոնրօ, Նիւ Ճըրսի, Միտլեքս, New Jersey in the American Civil War
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Կրօնք	Christian atheism?
Ուսումնավայր	Փրինսթընի Համալսարան; Քարնեկի Արհեստագիտական Հիմնարկ; Մասաչուսեթսի արհեստագիտական հիմնարկ; Քարնեկի Մելոն Համալսարան
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Նաշի Հաւասարակշռութիւն
Մասնագիտութիւն	թուաբանագէտ, տնտեսագէտ, համալսարանի դասախօս
Աշխատավայր	Փրինսթընի Համալսարան; Մասաչուսեթսի արհեստագիտական հիմնարկ
Անդամութիւն	ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիա, Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ, Ամերիկեան Փիլիսոփայական Ընկերութիւն, Նորվեկիոյ գիտութիւններու կաճառ եւ Ամերիկեան Ուսողութեան Ընկերութիւն
Ամուսին	Ալիսիա Նեշ?
Ծնողներ	հայր՝ Lua error in Մոդուլ:Sources at line 232: bad argument #1 to 'format' (string expected, got nil).
	Ստորագրութիւն;

Ճոն Ֆորպես Նաշ Ճիւնիոր, (անգլերէն՝ John Forbes Nash Jr., 13 Յունիս 1928(1928-06-13)^[1]^[2]^[3]^[…], Բլյուֆիլդ, Մերսեր շրջան, Արևմտյան Վիրջինիա - 23 Մայիս 2015(2015-05-23)^[4]^[1]^[2]^[…], Մոնրօ, Նիւ Ճըրսի, Միտլեքս, New Jersey in the American Civil War^[5]): Ամերիկացի թուաբանագէտ մը, որ կատարած է հիմնական ու կարեւոր աշխատանքներ եւ միջոցառումներ Game, differential geometry եւ partial differential equations տեսութիւններով^[11]^[12]: Ճոն Նաշին գործերը եւ տեսութիւնները հմտութիւն մը կը հայթայթեն մարդ արարածին ամէնօրեայ կեանքի ընտրութիւններուն եւ որոշումներուն մէջ: Անոնք մեծապէս կը գործածուին տնտեսութեան մէջ։

Փրինսթոնի համալսարանին մէջ իբրեւ թուաբանագիտութիւն ուսումնասիրող, ինչպէս նաեւ իր կատարած տարբեր թուաբանագիտական տեսութիւններուն համար, իր կեանքին վերջին շրջանին, Նաշ Նոպէլեան Մրցանակին կ'արժանանայ 1994-ին, ինչպէս նաեւ՝ Ապել Մրցանակին, 2015-ին: Ան միակ անձն է, որ այս երկու մրցանակներուն տիրացած է:

Հիւանդութիւնը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Նաշ կը ծանօթանայ քոլումպիացի ուսանողուհիի մը՝ Ալիսիա Լարտին, 1957-ին անոնք կ'ամուսնանան։ Յուլիս 1958-ին ամերիկեան Fortune ամսագիրը Ճոն Նաշը կ'անուանէ Ամերիակայի աստղ «նոր ուսողութեան» ոլորտին մէջ։ Շուտով ան հայր կը դառնայ: 1959-ին, Ճոն մտային հիւանդութիւններու ախտանշաններ կը սկսի ցուցաբերել (շիզոֆրենիա): Նաշ 30 տարեկան էր, իսկ կինը՝ 26։ Ալիսիան կը ջանար էր պահել ամուսինին հիւանդութիւնը, որպէսզի փրկէ անոր ասպարէզը։ Սակայն վիճակին վատթարացման պատճառով Նաշը 1959-ին կը զրկուի աշխատանքէն եւ քանի մը տարի կը մնայ հոգեբուժական կեդրոնի մէջ, որպէսզի համապատասխան բուժում ստանայ:

1970-էն ետք, Ճոն Նաշին վիճակը կը սկսի բարեփոխուիլ եւ անոր կ'արտօնուի վերադառնալ իր ակադեմական աշխատանքին, 1980-ական թուականներու կիսուն: Նաշին պայքարը իր հիւանդութեան հետ կը դառնայ հիմնական նիւթը Սիլվիա Նասարին կենսագրութեան, ինչպէս նաեւ «A beautiful mind» ֆիլմին, որուն գլխաւոր դերասանն է Ռուսէլ Քրաուը, որ կը կատարէ Ճոն Նաշին դերը:

Ճոն եւ կինը՝ Ալիսիա Նաշ կը մահանան ինքնաշարժի արկածի մը հետեւանքով, 23 Մայիս, 2015-ին, Նիւ Ճըրսի, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներուն մէջ:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 John Nash Dead: 'A Beautiful Mind' Mathematician Killed In Car Accident // HuffPost — NYC: 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18049522"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Famed 'A Beautiful Mind' mathematician John Nash, wife, killed in N.J. Turnpike crash — Jersey City.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26339"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16930465"></a>
↑ https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/
↑ https://archive.org/details/beautifulmind00sylv
↑ Notable Names Database — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>
↑ http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013
↑ http://www.ams.org/news?news_id=1680
↑ Goode, Erica (May 24, 2015)։ «John F. Nash Jr., Math Genius Defined by a 'Beautiful Mind,' Dies at 86»։ The New York Times
↑ «John F. Nash Jr. and Louis Nirenberg share the Abel Prize»։ Abel Prize։ March 25, 2015

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q547473">Մակտյուտոր_մաթեմատիկայի_պատմության_արխիվ<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_Hrsg.:_[[:de:Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus|Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus]],_[[:de:Wissen_Media_Verlag|Wissen_Media_Verlag]]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[[http://www.huffingtonpost.com/2015/05/24/john-nash-dead-a-beautiful-mind_n_7430856.html_John_Nash_Dead:_'A_Beautiful_Mind'_Mathematician_Killed_In_Car_Accident]_//_''[[:en:HuffPost|HuffPost]]''<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Նիւ_Եորք|NYC]]:_2015.</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18049522"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 John Nash Dead: 'A Beautiful Mind' Mathematician Killed In Car Accident // HuffPost — NYC: 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18049522"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q17232649"_data-entity-id="Q16930465">[http://www.nj.com/middlesex/index.ssf/2015/05/famed_a_beautiful_mind_mathematician_wife_killed_in_taxi_crash_police_say.html_Famed_'A_Beautiful_Mind'_mathematician_John_Nash,_wife,_killed_in_N.J._Turnpike_crash]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:en:Jersey_City,_New_Jersey|Jersey_City]].</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26339"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16930465"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Famed 'A Beautiful Mind' mathematician John Nash, wife, killed in N.J. Turnpike crash — Jersey City.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26339"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16930465"></a>

[[https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/_https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/

[[https://archive.org/details/beautifulmind00sylv_https://archive.org/details/beautifulmind00sylv]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://archive.org/details/beautifulmind00sylv

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q43229"_data-entity-id="Q1373513">Notable_Names_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_2002.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a></div>-8] Notable Names Database — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>

[[http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013_http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-9] ttp://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013

[[http://www.ams.org/news?news_id=1680_http://www.ams.org/news?news_id=1680]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-10] ttp://www.ams.org/news?news_id=1680

[11] Goode, Erica (May 24, 2015)։ «John F. Nash Jr., Math Genius Defined by a 'Beautiful Mind,' Dies at 86»։ The New York Times

[12] «John F. Nash Jr. and Louis Nirenberg share the Abel Prize»։ Abel Prize։ March 25, 2015

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]