Ճոն Նաշ

Ճոն Նաշ; անգլերէն՝ John Forbes Nash
Ծնած է	13 Յունիս 1928[…]
Ծննդավայր	Բլյուֆիլդ, Մերսեր շրջան, Արևմտյան Վիրջինիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Մահացած է	23 Մայիս 2015[…] (86 տարեկանին)
Մահուան վայր	Մոնրօ, Նիւ Ճըրսի, Միտլեքս, Նիւ Ճըրզի, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
Կրօնք	Christian atheism?
Ուսումնավայր	Փրինսթընի Համալսարան; Քարնեկի Արհեստագիտական Հիմնարկ; Մասաչուսեթսի արհեստագիտական հիմնարկ; Քարնեկի Մելոն Համալսարան
Երկեր/Գլխաւոր գործ	Նաշի Հաւասարակշռութիւն
Մասնագիտութիւն	թուաբանագէտ, տնտեսագէտ, համալսարանի դասախօս, թուաբանագէտ
Աշխատավայր	Փրինսթընի Համալսարան; Մասաչուսեթսի արհեստագիտական հիմնարկ
Անդամութիւն	ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիա, Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ, Ամերիկեան Փիլիսոփայական Ընկերութիւն, Նորվեկիոյ գիտութիւններու կաճառ, Ամերիկեան Ուսողութեան Ընկերութիւն եւ Տնտեսաչափական ընկերություն?
Ամուսին	Ալիսիա Նեշ? եւ Ալիսիա Նեշ?
Ծնողներ	հայր՝ John Forbes Nash, Sr.?
	Ստորագրութիւն;

Ճոն Ֆորպես Նաշ Ճիւնիոր, (անգլերէն՝ John Forbes Nash Jr., 13 Յունիս 1928(1928-06-13)^[1]^[2]^[3]^[…], Բլյուֆիլդ, Մերսեր շրջան, Արևմտյան Վիրջինիա, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ - 23 Մայիս 2015(2015-05-23)^[4]^[1]^[2]^[…], Մոնրօ, Նիւ Ճըրսի, Միտլեքս, Նիւ Ճըրզի, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ^[5]): Ամերիկացի թուաբանագէտ մը, որ կատարած է հիմնական ու կարեւոր աշխատանքներ եւ միջոցառումներ Game, differential geometry եւ partial differential equations տեսութիւններով^[14]^[15]: Ճոն Նաշին գործերը եւ տեսութիւնները հմտութիւն մը կը հայթայթեն մարդ արարածին ամէնօրեայ կեանքի ընտրութիւններուն եւ որոշումներուն մէջ: Անոնք մեծապէս կը գործածուին տնտեսութեան մէջ։

Փրինսթոնի համալսարանին մէջ իբրեւ թուաբանագիտութիւն ուսումնասիրող, ինչպէս նաեւ իր կատարած տարբեր թուաբանագիտական տեսութիւններուն համար, իր կեանքին վերջին շրջանին, Նաշ Նոպէլեան Մրցանակին կ'արժանանայ 1994-ին, ինչպէս նաեւ՝ Ապել Մրցանակին, 2015-ին: Ան միակ անձն է, որ այս երկու մրցանակներուն տիրացած է:

Հիւանդութիւնը[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Նաշ կը ծանօթանայ քոլումպիացի ուսանողուհիի մը՝ Ալիսիա Լարտին, 1957-ին անոնք կ'ամուսնանան։ Յուլիս 1958-ին ամերիկեան Fortune ամսագիրը Ճոն Նաշը կ'անուանէ Ամերիակայի աստղ «նոր ուսողութեան» ոլորտին մէջ։ Շուտով ան հայր կը դառնայ: 1959-ին, Ճոն մտային հիւանդութիւններու ախտանշաններ կը սկսի ցուցաբերել (շիզոֆրենիա): Նաշ 30 տարեկան էր, իսկ կինը՝ 26։ Ալիսիան կը ջանար էր պահել ամուսինին հիւանդութիւնը, որպէսզի փրկէ անոր ասպարէզը։ Սակայն վիճակին վատթարացման պատճառով Նաշը 1959-ին կը զրկուի աշխատանքէն եւ քանի մը տարի կը մնայ հոգեբուժական կեդրոնի մէջ, որպէսզի համապատասխան բուժում ստանայ:

1970-էն ետք, Ճոն Նաշին վիճակը կը սկսի բարեփոխուիլ եւ անոր կ'արտօնուի վերադառնալ իր ակադեմական աշխատանքին, 1980-ական թուականներու կիսուն: Նաշին պայքարը իր հիւանդութեան հետ կը դառնայ հիմնական նիւթը Սիլվիա Նասարին կենսագրութեան, ինչպէս նաեւ «A beautiful mind» ֆիլմին, որուն գլխաւոր դերասանն է Ռուսէլ Քրաուը, որ կը կատարէ Ճոն Նաշին դերը:

Ճոն եւ կինը՝ Ալիսիա Նաշ կը մահանան ինքնաշարժի արկածի մը հետեւանքով, 23 Մայիս, 2015-ին, Նիւ Ճըրսի, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներուն մէջ:

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 John Nash Dead: 'A Beautiful Mind' Mathematician Killed In Car Accident // HuffPost — NYC: 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18049522"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Famed 'A Beautiful Mind' mathematician John Nash, wife, killed in N.J. Turnpike crash — Jersey City.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26339"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16930465"></a>
↑ https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/
↑ https://archive.org/details/beautifulmind00sylv
↑ Notable Names Database — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>
↑ http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013
↑ http://www.ams.org/news?news_id=1680
↑ https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam
↑ ^12,0 ^12,1 https://en.wikipedia.org/wiki/Alicia_Nash
↑ ^13,0 ^13,1 Geni — 2006.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214"></a>
↑ Goode, Erica (May 24, 2015)։ «John F. Nash Jr., Math Genius Defined by a 'Beautiful Mind,' Dies at 86»։ The New York Times
↑ «John F. Nash Jr. and Louis Nirenberg share the Abel Prize»։ Abel Prize։ March 25, 2015

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q547473">Մակտյուտոր_մաթեմատիկայի_պատմության_արխիվ<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Բրոքհաուզի_հանրագիտարան]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_Hrsg.:_[[:de:Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus|Bibliographisches_Institut_&_F._A._Brockhaus]],_[[:de:Wissen_Media_Verlag|Wissen_Media_Verlag]]</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_data.bnf.fr:_open_data_platform<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[[http://www.huffingtonpost.com/2015/05/24/john-nash-dead-a-beautiful-mind_n_7430856.html_John_Nash_Dead:_'A_Beautiful_Mind'_Mathematician_Killed_In_Car_Accident]_//_''[[:en:HuffPost|HuffPost]]''<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:Նիւ_Եորք|NYC]]:_2015.</span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18049522"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 John Nash Dead: 'A Beautiful Mind' Mathematician Killed In Car Accident // HuffPost — NYC: 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18049522"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q17232649"_data-entity-id="Q16930465">[http://www.nj.com/middlesex/index.ssf/2015/05/famed_a_beautiful_mind_mathematician_wife_killed_in_taxi_crash_police_say.html_Famed_'A_Beautiful_Mind'_mathematician_John_Nash,_wife,_killed_in_N.J._Turnpike_crash]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:en:Jersey_City,_New_Jersey|Jersey_City]].</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26339"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16930465"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Famed 'A Beautiful Mind' mathematician John Nash, wife, killed in N.J. Turnpike crash — Jersey City.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26339"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16930465"></a>

[[https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/_https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-6] ttps://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Nash/

[[https://archive.org/details/beautifulmind00sylv_https://archive.org/details/beautifulmind00sylv]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://archive.org/details/beautifulmind00sylv

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q43229"_data-entity-id="Q1373513">Notable_Names_Database<span_class="wef_low_priority_links">_—_2002.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a></div>-8] Notable Names Database — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>

[[http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013_http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-9] ttp://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013

[[http://www.ams.org/news?news_id=1680_http://www.ams.org/news?news_id=1680]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-10] ttp://www.ams.org/news?news_id=1680

[[https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam_https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-11] ttps://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam

[[https://en.wikipedia.org/wiki/Alicia_Nash_https://en.wikipedia.org/wiki/Alicia_Nash]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-12] 12,0 ^12,1 https://en.wikipedia.org/wiki/Alicia_Nash

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q4830453_citetype_Q33270324_citetype_Q75050_citetype_Q3220391_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q2621214">Geni<span_class="wef_low_priority_links">_—_2006.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214"></a></div>-13] 13,0 ^13,1 Geni — 2006.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621214"></a>

[14] Goode, Erica (May 24, 2015)։ «John F. Nash Jr., Math Genius Defined by a 'Beautiful Mind,' Dies at 86»։ The New York Times

[15] «John F. Nash Jr. and Louis Nirenberg share the Abel Prize»։ Abel Prize։ March 25, 2015

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]