Jump to content

Հրաչեայ Ղափլանեան

Հրաչեայ Ղափլանեան
Ծնած է 14 Նոյեմբեր 1923(1923-11-14)[1]
Ծննդավայր Գարգառ
Մահացած է 17 Օգոստոս 1988(1988-08-17) (64 տարեկանին)
Մահուան վայր Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն
Քաղաքացիութիւն  Խորհրդային Միութիւն
Ուսումնավայր Երեւանի Թատրոնի եւ Շարժապատկերի Պետական Հիմնարկ
Մասնագիտութիւն դերասան, բեմադրիչ, քաղաքական գործիչ, թատերական ռեժիսոր, օպերային ռեժիսոր և թատերական ուսուցիչ
Վարած պաշտօններ ԽՍՀՄ գերագոյն խորհուրդի պատգամաւոր
Կուսակցութիւն Խորհրդային Միութեան համայնավարական Կուսակցութիւն
Երեխաներ Տաթեւիկ Ղափլանեան

Հրաչեայ Ղափլանեան (14 Նոյեմբեր 1923(1923-11-14)[1], Գարգառ - 17 Օգոստոս 1988(1988-08-17), Երեւան, Հայաստանի Խորհրդային Ընկերվարական Հանրապետութիւն, Խորհրդային Միութիւն[2]), Խորհրդային Հայաստանի թատերական անուանի բեմադրիչներէն։ Ան հիմնած է Երեւանի Տրամաթիքական թատորնը, որ այժմ կը կրէ իր անունը։

Կենսագրական գիծեր

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Ծնած է Լոռիի մարզի Գարգառ գիւղը։ 1935-ին սկսած է մանկական դերեր խաղալ պատանի հանդիսատեսի թատրոնին մէջ։

1940-ին աւարտած է Երեւանի պետական գեղարուեստա-թատերական հիմնարկը։

Մասնակցած է Բ. Աշխարհամարտին, ուր ծանրօրէն վիրաւորուած է, բայց ետքը վերադարձած է ռազմադաշտ մինչեւ 1945։

Թաղուած է Կոմիտասի անուան պանթէոնին մէջ[3]։

Թատերական գործունէութիւն

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Գլխաւոր բեմադրիչը եղած է Երեւանի պատանի հանդիսատեսի թատրոնին (1953-1956 եւ 1959-1962), Գաբրիէլ Սունդուկեանի անուան ակադեմական թատրոնի (1959-1962) եւ Ա. Սպենդիարեանի անուան օփերայի եւ պալէի ազգային թատրոնի (1962-1965)։

Ներկայացումներ բեմադրած է նաեւ Մոսկուայի շարք մը թատրոններու մէջ[2]։

1966-1988 թուականներուն Հայաստանի Թատերական Գործիչներու Միութեան նախագահը հանդիսացած է։ Հիմնած է Երեւանի տրամաթիք թատրոնը եւ դասաւանդած՝ Երեւանի պետական գեղարուեստա-թատերական հիմնարկին մէջ։

Բեմադրած է հայ, ռուս եւ միջազգային զանազան թատերագիրներու հանրայայտ գործեր, ոմանք՝ իր իսկ բեմականացումով։

Կոչումներ եւ պարգեւներ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արժանացած է զանազան կոչումներու՝

  • Հայաստանի վաստակաւոր արուեստագէտ (1954),
  • արուեստի վաստակաւոր գործիչ (1961)
  • ժողովրդական արուեստագէտ (1966)։

1971ին դարձած է Խորհրդային Միութեան ժողովրդական արուեստագէտ։

Շահած է Հայաստանի պետական մրցանակը երկու անգամ (1975 եւ 1979), ինչպէս եւ Խորհրդային Միութեան պետական մրցանակը (1978)։

Պարգեւատրուած է շարք մը մարտական շքանշաններով եւ մետալներով։ Երեւան վերադարձին, շարունակած է դերասանական գործունէութիւնը մինչեւ 1950։ 1952-1954 թուականներուն, Ղափլանեան ուսանած է Մոսկուայի գեղարուեստի թատրոնին մէջ։[3]

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  1. 1,0 1,1 Капланян Рачья Никитович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. 2,0 2,1 «Հրաչեայ Ղափլանեանը Պիտի Դառնար 90 Տարեկան»։ 2013-11-14։ արտագրուած է՝ 2023-05-08 
  3. 3,0 3,1 «ՀՐԱՉԵԱՅ ՂԱՓԼԱՆԵԱՆ (ծնունդ՝ 14 Նոյեմբեր, 1923)» (en-US)։ 2022-11-10։ արտագրուած է՝ 2023-05-08