Զահրատ

Զահրատ;
Ծննդեան անուն	թրք.՝ Zareh Yaldızcıyan
Ծնած է	10 Մայիս 1924
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս
Մահացած է	20 Փետրուար 2007 (82 տարեկանին) կամ 21 Փետրուար 2007 (82 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պոլիս, Թուրքիա
Քաղաքացիութիւն	Թուրքիա
Ուսումնավայր	Բանկալթի մասնաւոր հայկական դպրոց
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, բժիշկ-գրող, գրագէտ
Ամուսին	Անայիս Եալտըզճեան

Զահրատ (Զարեհ Եալտըզճեան, 10 Մայիս, 1924, Պոլիս - 20 Փետրուար, 2007, Պոլիս), սփիւռքահայ բանաստեղծ։

Կենսագրութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Բուն անունով Զարեհ Եալտըզճեան, ծնած է 10 Մայիս, 1924-ին, Կ. Պոլիս, Նշանթաշ թաղամասը։ 1942-ին աւարտած է Փանկալթըյի Վիեննական Մխիթարեան վարժարանը:

1940-ականներուն սկսած է գրել բանաստեղծութիւններ։ Իր տպագրեալ առաջին բանաստեղծութիւնը եղած է «Աստղ մը»ն, որ լոյս տեսած է «Ժամանակ» օրաթերթին 5 Սեպտեմբեր, 1943-ի թիւին մէջ։ Աշխատակցած է զանազան թերթերու եւ պարբերականներու։ Այնուհետեւ մէկ տարի ուսանած է դեղագործական վարժարանի մը մէջ։ Երեք տարի յաճախած է բժշկական համալսարան, սակայն կիսատ ձգելով, իբրեւ սպայ մտած է զինուորական ծառայութեան^[3]: Ուսման տարիներուն, ան միաժամանակ աշխատած է տարբեր բնոյթի գործեր: Զահրատ եղած է Մխիթարեան սանուց միութեան հիմնադիր անդամը (1946), ինչպէս նաեւ խմբագիր միութեան «Սան» հանդէսին։ 1956-ին խումբ մը ընկերներով վարած է «Մարմարա» օրաթերթին կիսամսեայ գրական էջերը։

Ունի բանաստեղծական ութ ժողովածուներ, որոնք 2006-ին «Արաս» հրատարակչատան կողմէ ամփոփուած են երկու հատորներու մէջ։ Իսկ իններորդ հատորը՝ «Դդումի համ»ը հրատարակուած է յետմահու։ Իր գործերէն պատրաստուած են ընտրանիներ՝ հայերէն եւ օտար լեզուներով։ Իր քերթուածները թարգմանուած են 22 լեզուներու, արժանացած է զանազան շքանշաններու, պատուագիրերու եւ մրցանակներու։

Մահացած է 20 Փետրուար 2007-ին։ Մարմինը ամփոփուած է Շիշլիի ազգային գերեզմանատան մէջ։

Զահրատ հազուադէպօրէն գործածած է հետեւեալ ծածկանունները՝ Զարեկ, Իշխանաձուկ, Միքայէլ Թորոսեան, «Յ», «Զ» եւ Լուսարձակ։

Վկայութիւններ՝ Զահրատի մասին[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Զահրատը, առանց բաղդատականի, ուրիշ գիծ է: Ան ունի մտածելու իր ինքնուրոյն եղանակը, գրելու ոճը, որ իր ընթերցողը յաճախ անակնկալի կը բերէ: Այսպէս է իրաւ գրականութիւնը^[4]:

- Մարգար Շարապխանեան

Այս բանաստեղծը սրամիտ էր, յաճախ ընդվզող, նորարար, կը շարունակէր բերել լաւագոյն աւանդոյթները գրականութեան մէջ: Այս բանաստեղծը մնաց իր երկրին սիրահարը: Պէտք է հպարտանանք, որ ժողովուրդը ծնած է Զահրատ եւ պիտի ծնի Զահրատներ^[5]:

- Սերժ Սրապոնեան

Զահրատի կարծիքը՝ ուսուցչութեան մասին[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Ուսուցիչ ըլլալ

Եւ սորվիլ ուզող ուղեղներէն ներս
Նոր գիտելիքներ ներմուծել ջանալ
փորձե՞ր էք բնաւ
Չէք գիտեր ինչ խոր հաճոյք է – կը զգաք –
Հեղ մը որ համը առիք – այրեցաք –
Չէք կրնար դիւրաւ պրծիլ ազատիլ
Ձեզի ո՞վ ըսաւ ուսուցիչ ըլլաք…»^[6]:

Գիրքեր[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Մեծ քաղաքը», հրատ․ Կեդրոնական սանուց միութեան, Պոլիս, 1960, 161 էջ
«Գունաւոր սահմաններ», Պայքար տպարան, Պոլիս, 1968, 16 էջ
«Բարի երկինք», 25-ամեակի յոբելենական բացառիկ հրատ․ Մխիթարեան սանուց միութեան, Պոլիս, 1971, 112 էջ
«Կանանչ հող», հրատ․ Հայ արուեստի զարգացման միութեան (ՔԱԹՐԱ), Փարիզ, 1976, 30 էջ
«Մէկ քարով երկու գարուն», հրատ․ Ալեք Մանուկեան մշակութային հիմնարկի, Պոլիս, 1989, 192 էջ
«Ծուռ նստինք Կիկօ խօսինք», հրատ․ Մխիթարեան սանուց միութեան, 1994, 48 էջ
«Մաղ մը ջուր», հրատ․ Ալեք եւ Մարի Մանուկեան մշակութային հիմնադրամի, Պոլիս, 1995, 160 էջ
«Ծայրը ծայրին», Պոլիս, 2001, 96 էջ
«Ջուրը պատէն վեր», Պոլիս, 2004, 95 էջ
«Դդումի համ», «Արաս» հրատարակչութիւն, Պոլիս, Փետրուար 2009, 160 էջ
«Անտիպ թերթս», «Արաս» հրատարակչութիւն, Պոլիս, Ապրիլ 2012, 432 էջ

Թարգմանութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Gigo Poems (A Brief Biography of Gigo), թարգմանիչ՝ Յակոբ Խաչիկեան, The Giligia Press, Քալիֆորնիա, 1968, 28 էջ
Zahrad: Selected Poems, թարգմանիչ՝ Ռաֆֆի Սեթեան, Manna Publishing, Քանատա, 1974, 48 էջ
Yağ Damlası, թարգմանիչ՝ Յովհաննէս Շաշքալ, İyi Şeyler Yayıncılık, Պոլիս, 1993, 44 էջ
Ferah Tut Yüreğini, թարգմանիչ՝ Յովհաննէս Շաշքալ, «Արաս» հրատարակչութիւն, Պոլիս, Մայիս 2015, 240 էջ

Իր մասին[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

«Եկեր եմ կ'երթամ այսպէս - որու ինչ», կազմող՝ Անայիս Եալտըզճեան, խմբագիր՝ Սեւան Տէյիրմենճեան, Պոլիս, 2012, 401 էջ։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #133728552 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a>
↑ «2017… Զահրատի Մահուան 10-րդ Տարելից»
↑ Վկայութիւններ
↑ Զահրատի մասին
↑ Ուսուցիչ ըլլալ

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Համայնապատկեր հանրապետական շրջանի իսթանպուլահայ գրականութեան, հրատ. Արամեան սանուց միութեան, Պոլիս, 1957։
Զահրատ, «Անտիպ թերթս», հրատ. «Արաս» հրատարակչատան, Պոլիս, Ապրիլ 2012։
«Զահրատ 75 տարեկան», հրատ․ Սահակեան սանուց միութեան, Պոլիս, 1999։
Ծաղկաքաղ Սփիւռքահայ Գրականութեան, Պէյրութ 2009, էջ (287):

Արտաքին յղումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284_citetype_Q1982918_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիոյ_Ազգային_Գրադարան|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/133728552/_Record_#133728552]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-1] Deutsche Nationalbibliothek Record #133728552 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q13219454">Library_of_Congress_Authorities<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:en:Library_of_Congress|Library_of_Congress]].</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a></div>-2] Library of Congress Authorities — Library of Congress.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13219454"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131454"></a>

[3] «2017… Զահրատի Մահուան 10-րդ Տարելից»

[4] Վկայութիւններ

[5] Զահրատի մասին

[6] Ուսուցիչ ըլլալ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]