Զահրատ

Զահրատ
Ծնած է	10 Մայիս 1924(1924-05-10)
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս
Մահացած է	20 Փետրուար 2007(2007-02-20) (82 տարեկանին) կամ 21 Փետրուար 2007(2007-02-21) (82 տարեկանին)
Մահուան վայր	Պոլիս, Թուրքիա
Քաղաքացիութիւն	Թուրքիա
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, բժիշկ-գրող
Ամուսին	Անայիս Եալտըզճեան

Զահրատ (Զարեհ Եալտըզճեան, 10 Մայիս, 1924, Պոլիս - 20 Փետրուար, 2007, Պոլիս), սփիւռքահայ բանաստեղծ։

Կենսագրութիւն

Բուն անունով Զարեհ Եալտըզճեան, ծնած է 10 Մայիս, 1924-ին, Կ. Պոլիս, Նշանթաշ թաղամասը։ 1942-ին աւարտած է Փանկալթըյի Վիեննական Մխիթարեան վարժարանը:

1940-ականներուն սկսած է գրել բանաստեղծութիւններ։ Իր տպագրեալ առաջին բանաստեղծութիւնը եղած է «Աստղ մը»ն, որ լոյս տեսած է «Ժամանակ» օրաթերթին 5 Սեպտեմբեր, 1943-ի թիւին մէջ։ Աշխատակցած է զանազան թերթերու եւ պարբերականներու։ Այնուհետեւ մէկ տարի ուսանած է դեղագործական վարժարանի մը մէջ։ Երեք տարի յաճախած է բժշկական համալսարան, սակայն կիսատ ձգելով, իբրեւ սպայ մտած է զինուորական ծառայութեան: Ուսման տարիներուն, ան միաժամանակ աշխատած է տարբեր բնոյթի գործեր: Զահրատ եղած է Մխիթարեան սանուց միութեան հիմնադիր անդամը (1946), ինչպէս նաեւ խմբագիր միութեան «Սան» հանդէսին։ 1956-ին խումբ մը ընկերներով վարած է «Մարմարա» օրաթերթին կիսամսեայ գրական էջերը։

Ունի բանաստեղծական ութ ժողովածուներ, որոնք 2006-ին «Արաս» հրատարակչատան կողմէ ամփոփուած են երկու հատորներու մէջ։ Իսկ իններորդ հատորը՝ «Դդումի համ»ը հրատարակուած է յետմահու։ Իր գործերէն պատրաստուած են ընտրանիներ՝ հայերէն եւ օտար լեզուներով։ Իր քերթուածները թարգմանուած են 22 լեզուներու, արժանացած է զանազան շքանշաններու, պատուագիրերու եւ մրցանակներու։

Մահացած է 20 Փետրուար 2007-ին։ Մարմինը ամփոփուած է Շիշլիի ազգային գերեզմանատան մէջ։

Զահրատ հազուադէպօրէն գործածած է հետեւեալ ծածկանունները՝ Զարեկ, Իշխանաձուկ, Միքայէլ Թորոսեան, «Յ», «Զ» եւ Լուսարձակ։

Վկայութիւններ՝ Զահրատի մասին

Զահրատը, առանց բաղդատականի, ուրիշ գիծ է: Ան ունի մտածելու իր ինքնուրոյն եղանակը, գրելու ոճը, որ իր ընթերցողը յաճախ անակնկալի կը բերէ:  Այսպէս է իրաւ գրականութիւնը: - Մարգար Շարապխանեան

Այս բանաստեղծը սրամիտ էր, յաճախ ընդվզող, նորարար, կը շարունակէր բերել լաւագոյն աւանդոյթները գրականութեան մէջ: Այս բանաստեղծը մնաց իր երկրին սիրահարը: Պէտք է հպարտանանք, որ ժողովուրդը ծնած է Զահրատ եւ պիտի ծնի Զահրատներ: - Սերժ Սրապոնեան

Զահրատի կարծիքը՝ ուսուցչութեան մասին

«Ուսուցիչ ըլլալ Եւ սորվիլ ուզող ուղեղներէն ներս Նոր գիտելիքներ ներմուծել ջանալ փորձե՞ր էք բնաւ Չէք գիտեր ինչ խոր հաճոյք է – կը զգաք – Հեղ մը որ համը առիք – այրեցաք – Չէք կրնար դիւրաւ պրծիլ ազատիլ Ձեզի ո՞վ ըսաւ ուսուցիչ ըլլաք…»:

Գիրքեր

• «Մեծ քաղաքը», հրատ․ Կեդրոնական սանուց միութեան, Պոլիս, 1960, 161 էջ
• «Գունաւոր սահմաններ», Պայքար տպարան, Պոլիս, 1968, 16 էջ
• «Բարի երկինք», 25-ամեակի յոբելենական բացառիկ հրատ․ Մխիթարեան սանուց միութեան, Պոլիս, 1971, 112 էջ
• «Կանանչ հող», հրատ․ Հայ արուեստի զարգացման միութեան (ՔԱԹՐԱ), Փարիզ, 1976, 30 էջ
• «Մէկ քարով երկու գարուն», հրատ․ Ալեք Մանուկեան մշակութային հիմնարկի, Պոլիս, 1989, 192 էջ
• «Ծուռ նստինք Կիկօ խօսինք», հրատ․ Մխիթարեան սանուց միութեան, 1994, 48 էջ
• «Մաղ մը ջուր», հրատ․ Ալեք եւ Մարի Մանուկեան մշակութային հիմնադրամի, Պոլիս, 1995, 160 էջ
• «Ծայրը ծայրին», Պոլիս, 2001, 96 էջ
• «Ջուրը պատէն վեր», Պոլիս, 2004, 95 էջ
• «Դդումի համ», «Արաս» հրատարակչութիւն, Պոլիս, Փետրուար 2009, 160 էջ
• «Անտիպ թերթս», «Արաս» հրատարակչութիւն, Պոլիս, Ապրիլ 2012, 432 էջ

Թարգմանութիւններ

• Gigo Poems (A Brief Biography of Gigo), թարգմանիչ՝ Յակոբ Խաչիկեան, The Giligia Press, Քալիֆորնիա, 1968, 28 էջ
• Zahrad: Selected Poems, թարգմանիչ՝ Ռաֆֆի Սեթեան, Manna Publishing, Քանատա, 1974, 48 էջ
• Yağ Damlası, թարգմանիչ՝ Յովհաննէս Շաշքալ, İyi Şeyler Yayıncılık, Պոլիս, 1993, 44 էջ
• Ferah Tut Yüreğini, թարգմանիչ՝ Յովհաննէս Շաշքալ, «Արաս» հրատարակչութիւն, Պոլիս, Մայիս 2015, 240 էջ

Իր մասին

• «Եկեր եմ կ'երթամ այսպէս - որու ինչ», կազմող՝ Անայիս Եալտըզճեան, խմբագիր՝ Սեւան Տէյիրմենճեան, Պոլիս, 2012, 401 էջ։

Աղբիւրներ

• Համայնապատկեր հանրապետական շրջանի իսթանպուլահայ գրականութեան, հրատ. Արամեան սանուց միութեան, Պոլիս, 1957։
• Զահրատ, «Անտիպ թերթս», հրատ. «Արաս» հրատարակչատան, Պոլիս, Ապրիլ 2012։
• «Զահրատ 75 տարեկան», հրատ․ Սահակեան սանուց միութեան, Պոլիս, 1999։
• Ծաղկաքաղ Սփիւռքահայ Գրականութեան, Պէյրութ 2009, էջ (287):

Արտաքին յղումներ

• Զահրատի վերջին հարցազրոյցը «Ազգին»։
• Զահրատի ստեղծագործութիւնները։
• Զահրատի մասին:
• Բանաստեղծ Զահրատի 90ամեակի Նշում Նիւ Եորքի Մէջ: