Բրինձ

Բրինձ

Բրինձը ընտանիքի մը երկարատեւ եւ տարեկան պաշարն է։ Ան ունի 23 տեսակ։

Անոր արմատները կը հասնին 60 ÷ 150 սմ. բարձրութեան։ Ծաղկաբոյլին հասկիկները՝ միածաղիկ են, եւ պտուղին հատիկները՝ թեփոտ։ Տերեւները բաւական լայն են, մուգ կանաչ, եւ ծայրերը փշոտ։

Թեփոտներէ մաքրուած հատիկը, կը պարունակէ 15% ջուր, մօտաւոր 74% բնածխաջրատներ, 8% սպիտակուցներ, 0,4% ճարպեր, 2,1% թաղանթանիւթ եւ 0,5% մոխիր։

Անունին Ծագումը

«Բրինձ» անունը կը ծագի պահլաւերենէ, նոյն ծագումն ունի նաեւ վրացերէն ბრინჯი [պրինճի]-ն:

Բառը կը գործէ կարգ մը կապակցութիւններու մէջ, սղուած ի-ով՝ բրնձահատիկ, բրնձօղի, բրնձադաշտ:

Արտադրութիւնը

Բրինձի արտադրութիւնը եւ սպառումը կը կատարուի Հարաւարեւելեան Ասիոյ երկիրներուն մէջ։ Այս հիմնական գիւղատնտեսական արդիւնքը գրաւական երաշխիք կը հանդիսանայ այդ երկիրներու գիւղական բնակչութեան համար։ Բրինձի աճման գործով հիմնականօրէն կը զբաղին հող ունեցող փոքր գիւղացի տնտեսութիւնները։

Բրինձի աճման համար կը պահանջուի յատուկ պայմաններ։ Աշխատանքները կը կատարուին ձեռքով։ Բրինձի համաշխարհային արտադրութեան 95% բաժինը կը տրուի զարգացող երկիրներուն։ Անոր կէս արտադրութիւնը կ'ապահովեն Չինաստանն ու Հնդկաստանը։

Սննդային Արժէք

Բրինձը հիմնական սնունդ է աշխարհին բնակչութեան կէսէն աւելիին համար: Ասիկա գերակշռող ուտելիքի ուժանիւթի աղբիւր մըն է Ասիոյ եւ Խաղաղ ովկիանոսեան տարածաշրջանին 17, հիւսիսային եւ հարաւային Ամերիկայի՝ 9 եւ Ափրիկէի՝ 8 երկիրներուն համար: Բրինձը կը տրամադրէ աշխարհի սննդային ուժանիւթին 20%-ը, իսկ ցորենը՝ 19%-ը եւ եգիպտացորենը՝ 5%-ը:

Բրինձին սննդային արժէքը կախում ունի քանի մը գործօններէ: Ճերմակ, կարմիր, սրճագոյն եւ սեւ բրինձներն ունին իրարմէ տարբեր սննդային արժէքներ: Սննդային արժէքը կախում ունի, աշխարհագրական տարածքին մէջ, կամ ինչպիսի որակի հողերու մէջ աճած է, ինչպէս նաեւ՝ եղանակային պայմաններէ, պարարտացման եղանակներէ եւ թէ ինչ եղանակներով պատրաստուած է:

Ճերմակ եւ սրճագոյն բրինձներու բրոթէիններու որակին, հանքանիւթերու եւ կենսանիւթերու, ճարպերու եւ ածխաջրածիններու համեմատական վերլուծութենէ կը պարզուի, որ անոնցմէ ոչ մէկը կը հանդիսանայ սնունդի լիարժէք աղբիւր:

Կարմիր, սեւ եւ ճերմակ տեսակի բրինձներու համեմատական ուսումնասիրութիւնը ցոյց կուտայ, որ անոնց մէջ գունանիւթը կրնայ ունենալ սննդային առաւելութիւններ: Կարմիր եւ սեւ բրինձներու օգտագործումը բացայայտուեցաւ, որ կը նուազեցնէ կամ կը դանդաղեցնէ աթերոսքլերոզի զարգացումը, քոլեսթրինի արտադրութիւնը: Սպիտակ բրինձի օգտագործումը սա առաւելութիւնները չեն տուած: Այն եզրակացութեան կը յանգեցնէ, որ ատիկա կրնայ մասնակիաբար պայմանաւորուած ըլլալու է կարմիր ու սեւ բրինձներուն մէջ հակաօքսիտանթներու բացակայութիւնով:

Արտադրութիւն

2012-ին բրինձ արտադրած երկիրներու վերին 20-ը (միլիոն թօն)
Չինաստան	204.3
Հնդկաստան	152.6
Ինտոնեզիա	69.0
Վիէթնամ	43.7
Թայլանտ	37.8
Պանկլատէշ	33.9
Միանմար	33.0
Ֆիլիփիններ	18.0
Պրազիլիա	11.5
Ճաբոն	10.7
Փաքիստան	9.4
Քամպոճա	9.3
ԱՄՆ	9.0
Քորէա	6.4
Եգիպտոս	5.9
Նէբալ	5.1
Նիճերիա	4.8
Մատակասքար	4.0
Շրի Լանքա	3.8
Լաոս	3.5
Աղբիւր՝ Պարենի եւ Գիւղատնտեսութեան Կազմակերպութիւն

• 

  Բրինձին սարավանդներ Չինաստանին մէջ

• 

  Կամպոճային մէջ բրինձի մշակումով կը զբաղին հիմնականում կիները

• 

  Ինտոնեզիային մէջ բրինձին մշակումը կը կատրուի հիմնականը ձեռքով