Արտեմ Փաթափութեան

Արտեմ Փաթափութեան
Ծնած է 2 Հոկտեմբեր 1967(1967-10-02)[1] (56 տարեկան)
Ծննդավայր Պէյրութ, Լիբանան
Քաղաքացիութիւն  Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ
 Լիբանան
Ուսումնավայր Պէյրութի Ամերիկեան Համալսարան
Քալիֆորնիա Համալսարան (Լոս Անճելըս)[2]
Քալիֆորնիոյ Արհեստագիտութեան Հիմնարկ[2]
Յովակիմեան-Մանուկեան վարժարան
Մասնագիտութիւն մասնկային կենսաբան, նյարդակենսաբան
Աշխատավայր Սքրիբս Գիտական Հաստատութիւն[3]
Անդամութիւն ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիա[2], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա?[2] եւ Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ
Կայքէջ patapoutianlab.org

Արտեմ Փաթափութեան (2 Հոկտեմբեր 1967(1967-10-02)[1], Պէյրութ, Լիբանան), ամերիկահայ գիտնական։ Հոկտեմբեր 2021ին արժանացած է Նոպէլեան մրցանակին բժշկութեան բնագաւառին մէջ։

Կենսագրութիւն եւ ուսում[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արտեմ Փաթափութեան զաւակն է գրագէտ, հաճընցի արմատներով Սարգիս Վահագնին եւ դաստիարակ, տնօրէնուհի Հայկուհի Աճէմեան-Փաթափութեանին:

Լիբանանի քաղաքացիական կռիւներուն պատճառով, ընտանիքին հետ փոխադրուած է Լոս Անճելըս, ուր իր պսակաւորի աստիճանը ստացած է Գալիֆորնիոյ համալսարանի Լոս Անճելըսի մասնաճիւղէն (Եու. Սի. Էլ. Էյ.), 1990ին, իսկ կենսաբանութեան դոկտորականը՝ հռչակաւոր ՔԱԼԹԷՔ համալսարանէն, 1996-ին: 2000 թուականէն կ՚աշխատի Սքրիբս (SCRIPPS) գիտական մեծ հաստատութեան մէջ իբրեւ հետազօտող եւ ջղագիտութեան բաժանմունքի դասախօս[4][5]։ Ամուսնացած է եւ ունի մանչ զաւակ մը:

2 Յունիս 2017, Արտեմ Փաթափութեան ընտրուած է Միացեալ Նահանգներու հեղինակաւոր Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի անդամ, իր հետազօտութեանց մէջ շօշափելի եւ շարունակական իրագործումներուն շնորհիւ։ Ակադեմիայի 84 նոր անդամներէն մէկը հանդիսացած է[6]։

Պարգեւատրումներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

  • Յունիս 2020-ին, Արտեմ Փաթափութեան պարգեւատրուած է Նորվեկիոյ Գիտութիւններու Ակադեմիայի «ՔԱՎԼԻ» մրցանակով՝ յայտնաբերած ըլլալով ճնշման նկատմամբ զգայուն սպիտակուցներ (protein)` PIEZO1 եւ PIEZO2, որոնք հնարաւորութիւն կու տան շօշափելու զգացում ունենալու եւ հիմք հանդիսանալու բազմաթիւ այլ հիւսոււածքներու եւ բջիջներու տեսակներու գործառոյթներուն[7]։ Թէեւ այսօր ամէնէն ազդեցիկ կիրառումները կը վերաբերին մարդու առողջութեան, Ա. Փաթափութեանի յայտնաբերած սպիտակուցները գոյութիւն ունին անասնական թագաւորութեան ամբողջ տարածքին եւ անհրաժեշտութիւն են բոլոր կաթնասուններու (mammals) ճնշման զգայնութեան համար:
  • 4 Հոկտեմբեր, 2021-ին, Փաթափութեան արժանացած է Նոպէլեան մրցանակի բնախօսութեան եւ բժշկութեան բնագաւառին մէջ, Տէյվիտ Ճուլիըսի հետ՝ ջերմաստիճանի եւ հպման ընկալիչներու յայտնաբերման համար[8]: Այդ բարձրագոյն գիտական պարգեւին արժանացած առաջին հայն է։
  • 15 Յունիս 2022-ին, Երեւանի Օփերայի համալիրէն ներս, Յովհաննէս Յովհաննիսեան Արտեմ Փաթափութեանին շնորհած է պատուակալ փրոֆեսէօրի կոչում[9]։

Ծանօթագրութիւններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Աղբիւրներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]