Արտեմ Փաթափութեան

Արտեմ Փաթափութեան;
Ծնած է	2 Հոկտեմբեր 1967 (56 տարեկան)
Ծննդավայր	Պէյրութ, Լիբանան
Քաղաքացիութիւն	Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ; Լիբանան
Ուսումնավայր	Պէյրութի Ամերիկեան ՀամալսարանԿատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ; Քալիֆորնիա Համալսարան (Լոս Անճելըս)Կատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ; Քալիֆորնիոյ Արհեստագիտութեան ՀիմնարկԿատեգորիա:Վիքիդատա։Կատեգորիայի կարիք ունեցող հոդվածներ; Յովակիմեան-Մանուկեան վարժարան
Մասնագիտութիւն	մասնկային կենսաբան, նեարդակենսաբան
Աշխատավայր	Սքրիբս Գիտական Հաստատութիւն
Անդամութիւն	ԱՄՆ-ի Գիտութիւններու ազգային կաճառ, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա? եւ Արուեստներու եւ գիտութիւններու ամերիկեան կաճառ
Կայքէջ	patapoutianlab.org

Արտեմ Փաթափութեան (2 Հոկտեմբեր 1967(1967-10-02)^[1], Պէյրութ, Լիբանան), ամերիկահայ գիտնական։ Հոկտեմբեր 2021ին արժանացած է Նոպէլեան մրցանակին բժշկութեան բնագաւառին մէջ։

Կենսագրութիւն եւ ուսում

Արտեմ Փաթափութեան զաւակն է գրագէտ, հաճընցի արմատներով Սարգիս Վահագնին եւ դաստիարակ, տնօրէնուհի Հայկուհի Աճէմեան-Փաթափութեանին:

Լիբանանի քաղաքացիական կռիւներուն պատճառով, ընտանիքին հետ փոխադրուած է Լոս Անճելըս, ուր իր պսակաւորի աստիճանը ստացած է Գալիֆորնիոյ համալսարանի Լոս Անճելըսի մասնաճիւղէն (Եու. Սի. Էլ. Էյ.), 1990ին, իսկ կենսաբանութեան դոկտորականը՝ հռչակաւոր ՔԱԼԹԷՔ համալսարանէն, 1996-ին: 2000 թուականէն կ՚աշխատի Սքրիբս (SCRIPPS) գիտական մեծ հաստատութեան մէջ իբրեւ հետազօտող եւ ջղագիտութեան բաժանմունքի դասախօս^[4]^[5]։ Ամուսնացած է եւ ունի մանչ զաւակ մը:

2 Յունիս 2017, Արտեմ Փաթափութեան ընտրուած է Միացեալ Նահանգներու հեղինակաւոր Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի անդամ, իր հետազօտութեանց մէջ շօշափելի եւ շարունակական իրագործումներուն շնորհիւ։ Ակադեմիայի 84 նոր անդամներէն մէկը հանդիսացած է^[6]։

Պարգեւատրումներ

Յունիս 2020-ին, Արտեմ Փաթափութեան պարգեւատրուած է Նորվեկիոյ Գիտութիւններու Ակադեմիայի «ՔԱՎԼԻ» մրցանակով՝ յայտնաբերած ըլլալով ճնշման նկատմամբ զգայուն սպիտակուցներ (protein)` PIEZO1 եւ PIEZO2, որոնք հնարաւորութիւն կու տան շօշափելու զգացում ունենալու եւ հիմք հանդիսանալու բազմաթիւ այլ հիւսոււածքներու եւ բջիջներու տեսակներու գործառոյթներուն^[7]։ Թէեւ այսօր ամէնէն ազդեցիկ կիրառումները կը վերաբերին մարդու առողջութեան, Ա. Փաթափութեանի յայտնաբերած սպիտակուցները գոյութիւն ունին անասնական թագաւորութեան ամբողջ տարածքին եւ անհրաժեշտութիւն են բոլոր կաթնասուններու (mammals) ճնշման զգայնութեան համար:

4 Հոկտեմբեր, 2021-ին, Փաթափութեան արժանացած է Նոպէլեան մրցանակի բնախօսութեան եւ բժշկութեան բնագաւառին մէջ, Տէյվիտ Ճուլիըսի հետ՝ ջերմաստիճանի եւ հպման ընկալիչներու յայտնաբերման համար^[8]: Այդ բարձրագոյն գիտական պարգեւին արժանացած առաջին հայն է։
15 Յունիս 2022-ին, Երեւանի Օփերայի համալիրէն ներս, Յովհաննէս Յովհաննիսեան Արտեմ Փաթափութեանին շնորհած է պատուակալ փրոֆեսէօրի կոչում^[9]։

Ծանօթագրութիւններ

↑ ^1,0 ^1,1 https://twitter.com/ardemp/status/914799909982715910?s=20
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 https://www.premiosfronterasdelconocimiento.es/galardonados/ardem-patapoutian/
↑ https://www.scripps.edu/faculty/patapoutian/
↑ National Academy of Sciences (NAS)
↑ Scripps Research Department of Neuroscience
↑ «Փաթափութեան Ընտրուած Է Միացեալ Նահանգներու Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիոյ Անդամ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-06-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-06-03
↑ «ՏՈՔԹ. ԱՐՏԵՄ ՓԱԹԱՓՈՒԹԵԱՆ ՊԱՐԳԵՒԱՏՐՈՒԱԾ Է ՆՈՐՎԵԿԻՈՅ ԳԻՏՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ԱԿԱԴԵՄԻՈՅ «ՔԱՎԼԻ» ՄՐՑԱՆԱԿՈՎ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-06-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-06-03
↑ «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021»։ NobelPrize.org (en-US)։ արտագրուած է՝ 2021-10-04
↑ «ՊԱՏՈՒԱԿԱՆ ՓՐՈՖԵՍԷՕՐԻ ԿՈՉՈՒՄ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-06-16

Աղբիւրներ

[[https://twitter.com/ardemp/status/914799909982715910?s=20_https://twitter.com/ardemp/status/914799909982715910?s=20]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-1] 1,0 ^1,1 https://twitter.com/ardemp/status/914799909982715910?s=20

[[https://www.premiosfronterasdelconocimiento.es/galardonados/ardem-patapoutian/_https://www.premiosfronterasdelconocimiento.es/galardonados/ardem-patapoutian/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 https://www.premiosfronterasdelconocimiento.es/galardonados/ardem-patapoutian/

[[https://www.scripps.edu/faculty/patapoutian/_https://www.scripps.edu/faculty/patapoutian/]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] ttps://www.scripps.edu/faculty/patapoutian/

[4] National Academy of Sciences (NAS)

[5] Scripps Research Department of Neuroscience

[6] «Փաթափութեան Ընտրուած Է Միացեալ Նահանգներու Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիոյ Անդամ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-06-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-06-03

[7] «ՏՈՔԹ. ԱՐՏԵՄ ՓԱԹԱՓՈՒԹԵԱՆ ՊԱՐԳԵՒԱՏՐՈՒԱԾ Է ՆՈՐՎԵԿԻՈՅ ԳԻՏՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ԱԿԱԴԵՄԻՈՅ «ՔԱՎԼԻ» ՄՐՑԱՆԱԿՈՎ»։ արխիւացուած է բնօրինակէն-էն՝ 2020-06-03-ին։ արտագրուած է՝ 2020-06-03

[8] «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021»։ NobelPrize.org (en-US)։ արտագրուած է՝ 2021-10-04

[9] «ՊԱՏՈՒԱԿԱՆ ՓՐՈՖԵՍԷՕՐԻ ԿՈՉՈՒՄ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2022-06-16

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]